Lesbók Morgunblaðsins - 28.09.1996, Blaðsíða 7

ÞÓRA Sigurþórsdóttir. „Nýju fötin
keisarans."
ínu Guðnadóttur, Kolbrúnu Björgólfsdótt-
ur, Sigrúnu Guðjónsdóttur og Steinunni
Marteinsdóttur.
Vinita i erlendan leir
Heiðursfélagar Leirlistarfélagsins eru
hjónin Gestur Þorgrímsson og Sigrún Guð-
jónsdóttir, Rúna, sem verið hafa lærifeður
margra sem nú starfa að leirlist. Segir
Ingunn þau hafa verið sporgöngumenn
Guðmundar frá Miðdal og konu hans Lýd-
íu Pálsdóttur, sem riðu á vaðið um 1930.
Fram að því hafi leirlist ekki verið iðkuð
á íslandi svo vitað sé en ekkert einasta
fornt leirbrot af íslenskum uppruna hefur
komið í leitirnar. Ingunn segir alla þessa
frumkvöðla hafa unnið svo til eingöngu í
íslenskan leir, sem safnað var frá ýmsum
stöðum á landinu, en samkeppni við inn-
flutta leirmuni hafi verið orðin meiri þegar
Gestur og Rúna komu fram á sjónarsviðið.
Að sögn Ingunnar bryddaði Steinunn
Marteinsdóttir fyrst upp á því að flytja inn
leir frá útlöndum og hafi tilraunir með ís-
lenskan leir þar með runnið sitt skeið á
enda. Kolbrún Björgólfsdóttir, Kogga, hafi
að vísu gert tilraunir með Búðardalsleir
um tíma en í dag vinni íslenskir listamenn
eingöngu í erlendan leir, þar sem það sé
einfaldlega hagkvæmara.
ÁKuginn aukist
Mikið vatn hefur runnið til sjávar frá
því Leirlistarfélaginu var komið á fót.
Áhuginn hefur, að sögn Ingunnar, aukist
til muna í erli nútímans, svo ekki sé minnst
á fjölda listamanna sem gefi þessum anga
á méiði myndlistarinnar gaum. Þónokkrir
einstaklingar hafi sitt lifibrauð til að
mynda af leirlist. Í þessu samhengi segir
hún andann frá frumheijunum enn ómet-
anlegan, auk þess sem Myndlista- og hand-
íðaskóli íslands eigi dijúgan hlut að máli;
þaðan hafi fjölmargir leirlistarmenn út-
skrifast frá því leirlistardeildin var stofnuð
í upphafi áttunda áratugarins. „Síðan sæk-
ir leirlistarfólk í vaxandi mæli í framhalds-
nám til útlanda og fjölbreytnin hefur því
aukist, eins og jafnan gerist þegar lista-
menn tengjast framandi menningarheim-
um.“
Engu að síður segir Ingunn að enn sé
á brattann að sækja enda séu fimmtán ár
ekki langur tími. Félagið sé því að mestu
leyti enn að glíma við sömu markmiðin og
1981 og listamennirnir við sömu vandamál-
in og brautryðjendurnir fyrr á öldinni.
Segir hún innflutning á fjöldaframleiddum
leirmunum eiga drjúgan þátt í þessu
ástandi — munum sem verði vitaskuld aldr-
ei sambærilegir við handgerða hluti sem
hafi ekki einvörðungu notagildi heldur
jafnframt fagurfræðilegt gildi.
Formaðurinn horfir þó björtum augum
til framtíðar þegar fyrsta öldin sem íslensk
leirlist hefur sett mark sitt á er senn á
enda. Grunnurinn sé til staðar og fjölmörg
jákvæð teikn á lofti. Þá hafi leirlistarmenn
aukinheldur tröllatrú á listrænu mati land-
ans, ekki síst þar sem hann eigi greiðari
aðgang að listinni en áður, þar sem listhús
og gallerí séu nánast á hveiju strái nú til
dags.
LEIKGERÐ að Birtingi eftir Voltaire verður sett upp í Hafnarfjarðarieikhúsinu Hermóð-
ur og Háðvör í haust. Hér er Birtingi kastað á dyr af barón eftir að hafa reynt við
dóttur hans, Kúnigúnd.
Smærri leikhúsin hafg
komió meó nýtt blóó inn
í leikhúsiíf landans síó-
ustu misseri og ár.
ÞRÖSTUR HELGASON
kynnti sér hvaó er á
döfinni hjá þeim í vetur.
SMÆRRI leikhúsin hafa sett
svip sinn á íslenskt leiklistar-
og skemmtih'f undanfarin ár.
Hafa sumir jafnvel haft á orði
að innan þeirra fari fram starf
sem sé að mörgu leyti fijórra
og skemmtilegra en í stóru
opinberu húsunum. Þannig
mundu fáir mæla á móti því að til dæmis
Kaffileikhúsið hefur komið með nýtt blóð inn
í reykvískt leikhúslíf, bæði hafa nýir leikarar
og leikstjórar verið kynntir þar og verkefnav-
al verið frumlegt, hugrakkt og oft og tíðum
íslenskara en annars staðar. Leikhús eins og
Loftkastalinn á enn eftir að sanna sig betur
en margt sem þar hefur verið á boðstólum
boðar gott um framhaldið. Skemmtihúsið við
Laufásveg hefur sömuleiðis farið vel af stað,
ef marka má viðtökur.
Birtingwr og nýtt eftir Árna Ibson
Hafnarfjarðarleikhúsið Hermóðúr og
Háðvör hefur nú sitt annað starfsár. Fyrir
ári frumsýndi leikhúsið sitt fyrsta verk,
Himnaríki, eftir Árna Ibsen. Sýningar urðu
alls 85 talsins en verkið var einnig sýnt í
Björgvin, Stokkhólmi og Bonn. Á þessu
starfsári verða frumsýnd fjögur ný verk, eru
tvö þeirra komin lengst í undirbúningi.
Fyrsta verkefnið verður Birtingur eftir
Voltaire í þýðingu Halldórs Laxness og leik-
gerð Hilmars Jónssonar, Erlings Jóhannes-
sonar og Gunnars Helgasonar í samvinnu við
leikhópinn. Birtingur er frægt gamanverk
en vakti miklar deilur vegna þeirrar beittu
háðsádeilu sem hún var á samtímamenn og
-málefni. Enn þann dag í dag kitlar bókin
hláturtaugar lesenda og verkefni leikhópsins
hefur aðallega verið fólgið í að draga fram
ástarsöguna í verkinu og hina hlægilegu
dramatísku framvindu án þess að það bitni
á þeirri furðulegu heimspeki sem heldur lífínu
í Birtingi í hveiju sem hann lendir.
Leikendur verða Gunnar Helgason, Jóna
Guðrún Jónsdóttir, Sigurþór Albert Heimis-
son, Björk Jakobsdóttir, Erling Jóhannesson,
Jón Stefán Kristjánsson og Halla Margrét
Jóhannesdóttir. Leikstjóri er Hilmar Jónsson.
Stefnt er að frumsýningu 3. október.
Að eilífu heitir nýtt gamanleikrit eftir
Áma Ibsen sem sett verður upp í Hafnaríjarð-
arleikhúsinu í samstarfi við Leiklistarskóla
íslands. Verkið er sprottið þráðbeint úr ís-
lenskum veruleika, líkt og Himnaríki. Að
þessu sinni er viðfangsefnið brúðkaup eins
og þau gerast viðamest á okkar tímum, með
gæsa- og steggjateiti, vali á fötum, veislusal
og presti. Leikstjóri verður Hilmar Jónsson.
Spænsk kvöld og einleikir
í Kaffileikhúsinu verður boðið upp á
Spænsk kvöld í vetur sem samanstanda af
tónlist, dansi og leik. Reynt verður að skapa
ósvikna spænska stemmningu með spænsk-
um bacalao og spænsku eðalvíni. Tónlistin,
sem verður í forgrunni í sýningunni, spannar
margar aldir, sú elsta frá 13. öld og nýjasta
frá seinni hluta 20. aldar. Þátttakendur verða
Sigríður Ella Magnúsdóttir, söngkona frá
London, Kristinn R. Ólafsson, útvarpsmaður
frá Spáni, Pétur Jónasson gítarleikari, Einar
Kristján Einarsson gítarleikari, og Lára Stef-
ánsdóttir dansari. Leikstjóri verður Þórunn
Sigurðardóttir. Þorsteinn Gylfason þýðir
spænska lagatexta á íslensku. Frumsýnt
verður 5. október.
Fyrsta leikverkið sem sett var upp í Kaffi-
leikhúsinu var Hinar kýrnar eftir Ingibjörgu
Hjartardóttur. Settar verða upp einleikssýn-
ingar með nokkrum virtustu leikurum þjóðar-
innar. Sögukvöldin verða tekin upp frá í fyrra
og eftir áramót verður leikritið Vinnukonurn-
ar eftir Jean Genet sýnt. Skopfuglinn Hall-
grímur Helgason stígur svo á svið á ný í
febrúar.
Barnaleikrit i öndvegi
Möguleikhúsið hefur einkum fengist við
barnaleikrit og svo verður einnig í vetur.
Þijú ný verk verða frumsýnd í vetur, auk
þess sem sýningar verða á Astarsögu úr fjöll-
unum eftir Guðrúnu Helgadóttur.
Fyrsta frumsýning vetrarins verður á leik-
ritinu Einstök uppgötvun eftir leikhópinn en
leikstjóri verður Alda Arnardóttir. Verkið
segir frá ólíkum einstaklingum sem hittast
fyrir tilviljun og kynnast við það nýjum hlið-
um á tilverunni. Leikritið fjallar um vinátt-
una, hvernig allir þurfa á vinum að halda
hversu öruggir sem þeir virðast á yfírborð-
inu. Leikendur eru Bjarni Ingvarsson og
Pétur Eggerz.
Jólasýningin heitir Hvar er Stekkjastaur?
og segir frá Stekkjastaur sem er illa við all-
an ysinn og þysinn í nútímanum og ákveður
að halda jólin í helli sínum. Hvernig gengur
að fá hann til að koma til byggða kemur í ljós
í leikritinu. Frumsýnt verður í nóvember en
höfundur og leikstjóri er Pétur Eggerz. Leik-
endur eru Alda Arnardóttir, Bjami Ingvars-
son og fleiri.
Snillingarí Snotruskógi er leikrit sem fjall-
ar um litla skógarmýslu sem fær að kynnast
því að í Snotruskógi gerast ýmis ævintýr
þegar hún sest þar að. Þetta er ævintýrasýn-
ing með söngvum. Höfundur er Björgvin E.
Björgvinsson en leikstjóri Bjarni Ingvarsson.
Tónlist semur Helga Sighvatsdóttir. Leikend-
ur eru Alda Arnardóttir og Pétur Eggerz.
Eóa þannig og Skottwleikur
í Skemmtihúsinu við Laufásveg verður
leikritið Ormstunga sýnt á helgum eitthvað
fram eftir hausti. Tvö önnur verkefni liggja
fyrir. Einleikurinn Eða þannig sem Vala
Þórsdóttir bæði semur og leikur á ensku.
Hann var frumsýndur síðastliðið vor í Kaffi-
leikhúsinu á íslensku. Brynja Benediktsdótt-
ir leikstýrir. Einnig stendur til að setja upp
barnasýningu á sunnudögum í húsinu. Verk-
ið er eftir Brynju Benediktsdóttur og heitir
Skottuleikur. Leikendur verða Saga Jóns-
dóttir, Helga Jónsdóttir og Guðrún Þórðar-
dóttir.
Engar upplýsingar fengust um hvað muni
verða á seyði í Loftkastalanum í vetur.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 28. SEPTEMBER 1996 7