Lesbók Morgunblaðsins - 28.09.1996, Blaðsíða 11

út um alla kirkjuna á færanlegum járnpöllum.
Áhorfendur þurftu því að færa sig eftir því
hvar var leikið. Verkið er eftir Irvine Welsh
þann sama og skrifaði bókina „Trainspotting"
og var sýningin eins og gefur að skilja mjög
hrá og vinsæl af yngri kynsóðinni.
Eldur i Edinborgarkastala
Á Edinborgarhátíðinni eru einnig djass- og
kvikmyndahátíð og annað hvert ár er haldin
bókmenntahátíð. Auk þess má finna alls kyns
uppákomur og námskeið.
Sú sýning, sem alltaf nýtur hvað mestu vin-
sælda, er flugeldasýningin. í lok hátíðarinnar
er flugeldum skotið við undirleik Scottish
Chamber Orchestra. Fólk flykkist alls staðar
að úr borginni til að sjá og heyra svo miðbær-
inn troðfyllist og allt nágrennið í kring. Þeir,
sem heima sitja geta svo hlustað á hvað fram
fer í beinni útsendingu í útvarpinu, en í ár
voru það tónverk eftir Handel og Brahms sem
gáfu tóninn fyrir flugeldasprengingarnar. Þessi
rómantíska og fallega borg fékk á sig dulúðleg-
an blæ þar sem ýmist kviknaði í kastalanum
eða logandi gosbrunnar risu upp úr garðinum.
Þess á milli sprungu litríkar stjörnur á himni
þar til ekkert var eftir nema sindrandi silfur-
regn sem smátt og smátt hvarf áður en það
náði til jarðar. Það lifir þó enn í minningunni
líkt og sýningarnar, sem voru jafnólíkar og
litir himinsins þetta kvöid.
Ef ég ætti að lýsa Edinborgarhátíðinni í
einu orði þá dettur mér einna helst í hug orð-
ið „maraþon". Eftir sýningu í Traverse Thea-
tre hitti ég einn leikarann að máli. Ég var svo
hissa hvað framkallið hafði verið stutt miðað
við hve mikið var klappað. Hann sagði mér
þá að tæknimennirnir hefðu aðeins hálftíma
til að skipta um svið fyrir næstu sýningu og
að hópurinn hafi verið beðinn um að hneigja
sig helst ekki oftar en einu sinni og í hæsta
lagi tvisvar. Tæknimennirnir voru þegar byij-
aðir að taka af sviðinu í seinni hneigingunni
og áður en fólk var staðið upp var ekkert eftir
á sviðinu nema örfáar tægjur, svona rétt til
að minna mann á að sýning hafi átt sér stað.
Auðvitað var þetta argasti dónaskapur bæði
gagnvart okkur áhorfendum og leikurunum.
En framboðið er svo mikið að það verður að
halda vel á spöðunum ef allt á að ganga upp.
Það er eitthvað barbarískt við þetta og iíka
eitthvað heillandi enda ekki oft boðið upp á
slíkt „menningarmaraþon".
„SÖNGUR er framhald af tali og því mjög eðlilegur hlutur. Maður vinnur ekki við söng, maður er söngvari,"
segir Bjarni Thor Kristinsson.
„HEADSTATE" var sú óvenjulegasta af
skosku sýningunum. Hún var sett upp í
meira en tvö hundruð ára gamalli kirkju
en fjallaði aftur á móti um forfallna dópista.
Höfundur er leikari.
SÝNING Carles Santos frá Katalóníu á
Spáni nefnist L’esplendida vergonya del fet
mal fet og er mjög súrrealísk. Santos er
tónskáld og segist hann vera að sviðsetja
tónverk svo fólk geti bæði heyrt það og séð.
BASSINN ER SJALDNAST ELSK-
HUGINN ÓHAMINGJUSAMI
EG HÓF söngnám 22 ára gamall
og fyrst um sinn var námið
stundað með hálfum huga, enda
taldi ég mig ekki mikinn „söng-
kandídat", þótt ég hefði svo sem
gaman af að syngja," sagði
Bjarni, sem er fæddur og uppal-
inn í Garði á Suðurnesjum og
bjó þar fram yfir tvítugt. Vendipunktur varð
á ferli hans árið 1992, þegar hann fór í prufu-
söng fyrir val á söngvurum í einsöngshlutverk
í Messíasi eftir Handel, sem fluttur var á Lista-
hátíð sama ár. „Ég fór upp í Gerðuberg í Breið-
holti og söng fyrir dómnefnd sem þar sat og
mér gekk alveg hræðilega. Eftir sönginn sett-
ist ég niðurbrotinn á bekk fyrir utan salinn
og hlustaði á krakka, sem ég þekkti, fara inn
og standa sig glæsilega. Þá hugsaði ég með
sjálfum mér að söngurinn ætti sjálfsagt ekki
við mig. Allt í einu áttaði ég mig á því að það
voru allir farnir og ég sat einn frammi og
ákvað því að banka á dyrnar á herberginu og
gerði nokkuð sem engum dettur í hug að gera,
og ég myndi aldrei gera í dag. Ég bað um að
fá að syngja aftur og gekk þá miklu betur og
fékk hlutverk í óratóríunni." Hann sagðist
hafa farið að velta söngnum meira fyrir sér í
kjölfarið og áttaði sig á að kannski væri þetta
eitthvað spennandi að fást við.
Veturinn 1993-1994 kom Helene Caruso
söngkennari við tónlistarháskólann í Vín til
íslands og hélt námskeið sem Bjarni sótti, þá
á lokaári sínu í Söngskólanum. „Eftir nám-
skeiðið bauð hún mér að koma og syngja fyr-
ir óperudeildina í Vín. Hún sagðist gjarnan
vilja verða kennari minn ef ég kæmist inn í
skólann. Það gekk eftir og ég hóf þar nám
haustið 1994.“
Öll tækifæri til að koma fram opinberlega
skipta miklu máli fyrir unga söngvara og þar
eru margar leiðir færar. Bjarni hefur fengið
mörg söngtækifæri í Vín. Hann hefur tekið
þátt í óperuuppfærslum, sungið á tónleikum,
útvarpi og hjá óperufélögum. „Sumir segja að
best sé að syngja fyrir í stórum húsum og fá
lítil hlutverk fyrst og vinna sig upp en þá er
hætta á því að festast í litlu hlutverkunum.
Aðrir segja að best sé að fá stór hlutverk í
litlum húsum en þá getur fólk fest í litlum
húsum og enn aðrir segja að best sé að byija
í kórum, og fá eina og eina einsöngsstrófu,
en þá geta menn fest í því. Þannig að það er
allur gangur á þessu,“ sagði Bjarni.
í hlwtverkwm konwnga
og ædstwpresta
Það er heldur ekki alveg sama hvort maður
er karl eða kona. Það er mun meira framboð
á kvensöngvurum og því miklu meiri sam-
keppni þeirra á meðal og það sem meira er;
BASSASÖNGVARINN
Bjarni Thor Kristinsson
vakti athygli fyrir söng
sinn hér ó landi í sumar,
bæói í Galdra-Lofti og
síóar á Ijóóatónleikum.
Gagnrýnandi Morgun-
blaósins hreifst á tónieik-
unum og sagói þá meóal
*
annars listsigur. ÞOR-
ODDUR BJARNASON
ræddi vió Bjarna um
sönginn, fjölskylduhagi,
útlit og limaburó.
það eru miklu færri kvenhlutverk í óperum.
Kvensöngvari þarf líka að hafa svo margt, því
það er ekki nóg að hafa góða rödd. Það eru
kannski hundrað konur sem syngja jafn vel í
prufu og þá er það útlitið og annað sem sker
úr um hver fær tækifæri.
Talandi um útlit. Þú eit með þetta dæmi-
gerða bassaútlit?
„Þú meinar stór og feitur," segir Bjarni og
hlær. „Það eru reyndar margir sem hallast á
að bassar líti allir svona út og að óperusöngvar-
ar eigi allir að vera stórir og feitir. Við eigum
eitt dæmi sem afsannar þetta. Viðar Gunnars-
son bassasöngvari er þvengmjór með þessa
miklu og flottu bassarödd.
Útlit ræður svo aftur á móti miklu um trú-
verðugleika hlutverka í óperum. Bassinn er
sjaldnast elskuhuginn óhamingjusami. Hlut-
verk konunga, æðstupresta og annarra valda-
mikilla manna eru oftast skrifuð fyrir bassa-
söngvara og 1,60 sm og 65 kílóa maður yrði
ekki trúverðugur sem æðstiprestur sem rymur
yfír þorpsbúa. Annars fylgjast líkamsburðir
og rödd mjög oft að þar sem raddböndin eru
bara vöðvi og lengd þeirra, meðal annars,
ræður raddgerðinni. Þetta er líffræðilegt."
Bjarni segir sönginn vera íþrótt. „Menn
verða að vera í góðu líkamlegu ásigkomulagi,
hafa góða öndun og úthald og heilsufarið er
mikilvægt, hvernig sem útlitið er.“
Stundar þú líkamsrækt?
„Nei, ekki að neinu marki, en í vetur þarf
ég að taka námskeið í skylmingum í skólanum.
Hreyfifræðin sem fylgir þeirri íþrótt og lima-
burður er mjög heilsusamlegur söngvurum og
hjálpar mönnum að bera sig vel. Þetta hangir
allt saman.
Söngur er mjög náttúrulegur hlutur og þeg-
ar rétt er sungið er það mjög heilbrigt og starf-
semin sem á sér stað í skrokknum mjög eðli-
leg.“
Margir myndu sjálfsagt segja hið gagn-
stæða, að óperusöngur væri ekki eðliiegur
söngur?
„Það er náttúrulega ekki öllum gefið að
syngja. Ég er á þeirri skoðun að söngur sé
framhald af tali. Að syngja er ekki að búa
eitthvað til og breyta röddinni. Hins vegar
verður maður að gefa sig allan í söngnum og
maður vinnur ekki við söng heldur er maður
söngvari."
Bjarni segist aðspurður um uppáhaldssvið
innan söngsins mjög þakklátur fyrir að eiga
eftir að kynnast mjög miklu af óperubókmennt-
unum. „Ég er ekki kominn með neitt uppá-
haldsfag. Eg veit ekki hvert mín leið kemur
til með að liggja. Mér fellur óperusöngur mjög
vel og mér finnst gaman að fást við hlutverk
því þar er maður líka að móta ákveðna per-
sónu. í ágúst síðastliðnum var ég að syngja
ljóð, einn með píanóundirleik, og það er að
mörgu leyti miklu meira krefjandi form, því
þar er maður einn og berskjaldaður og ekki
með hlutverk til að skýla sér á bakvið. Ljóða-
söngur er engu að síður mjög spennandi."
Konan elwr wpp börnin
Bjarni er í óeiginlegri sambúð með Katrínu
Jónu Svavarsdóttur. Hún býr hér á landi og
elur upp bæði börn þeirra, Jóhönnu Maríu fimm
ára og Véstein þriggja ára. „Það eru tvær
ástæður fyrir því að fjölskyldan er aðskilin.
Katrín er við íslenskunám í Háskóla íslands,
sem hún lýkur í vetur, og við eigum þroska-
hefta dóttur, með Down Syndrom, og öll þjón-
usta við þroskahefta er mun betri hér en í
Mið-Evrópu, því er ekki saman að líkja. Ég
hef komið heim á þriggja mánaða fresti og
líður stundum eins og sjóarapabba sem kemur
heim reglulega með pakka og fer svo aftur.
Ég hef ekki hugmynd um hvað ég geri að
ári. I vetur mun ég reyna að komast á samn-
ing hjá einhveiju óperuhúsi og þá gæti fjöl-
skyldan komið saman á ný eftir að námi lýk-
ur. Um leið og ég kem út fer ég á fund virtr-
ar umboðsskrifstofu í Vín sem hefur falast
eftir mér og hugsanlega kemur eitthvað út
úr því.“
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 28. SEPTEMBER 1996 1 1