Lesbók Morgunblaðsins - 25.01.1997, Blaðsíða 11

VILLTI Hasse með klakaströngla í skegginu.
GUÐBRANDUR GÍSLASON
í MINNINGU HRINGS
Þú strýkur döggina af hliðarspegli pallbílsins og sérð
að stráin eru fmgraför sólarinnar og þau eru græn.
Sperrurnar í hlöðunni skipta iitum.
Eg snerti kyrrðina.
Sumarið er komið í hús.
KRISTUR HER
TILBRIGÐI VIÐ MÁLVERK MAGNÚSAR KJARTANSSONAR
Kristur er kominn langleiðina inn á Kirkjusand.
Með krossinn á bakinu.
Hann er pínulítill við hliðina á íslandsbanka.
Gluggarnir á bankanum eru spegilfægðir og blakkir.
Maður sér að minnsta kosti ekki inn.
Ég held að frelsarinn sé á leiðinni í sláturfélagið.
Það er helgi og enginn verður hans var.
Mig langar til að beina honum annað
en er hræddur um að hrufa mig á hörðum, dimmrauðum litnum.
JÓHANNES EIRÍKSSON
Á TORGILÍFSINS
'KKMOKK
hefði dáið en ekkert var minnst barnið, móðir
Yönu, og ályktuðu því allir að hún hefði einnig
látist. Svo var þó ekki, stelpan ólst upp í borg-
inni á heimili fyrir munaðarlaus börn, án þess
að vita að hún átti fjölskyldu ekki langt í burtu.
Þegar hún var 17 ára komst hún að því og fór
til fjölskyldu sinnar, sem talið hafði hana látna
fyrir 16 árum. Þannig lærði mamma Yönu
sænsku sem kom sér vel 15 árum seinna þegar
arkitekt var sendur frá höfuðborginni til að
teikna upp hvernig húsin ættu að standa sem
yfirvöldin höfðu ákveðið að reisa Sömunum til
að fá þá til að setjast að, fá sér fasta búsetu.
Samarnir hafa um aldir búið í tjöldum og þeg-
ar fleiri fjölskyldur bjuggu saman tjölduðu þeir
tjöldunum í hring til að geta heilsað hvor öðrum
á morgnanna út um tjaldopin. Nú átti að raða
upp húsunum í röð, húsin voru bara fjögur, og
þá var mamma hennar Yönu fengin til að hafa
orð fyrir hópnum og spyrja hvers vegna. Svar-
ið sem hún fékk var: „Jú, litla mín því hérna á
að liggja aðalgata bæjarins." Það lá enginn
vegur að staðnum, aðeins troðningur, og enn
þann dag í dag eru þarna bara fjögur hús, eitt
af þeim stendur autt, og enginn vegur hefur
enn verið lagður. Það var mikið hlegið af þess-
ari frásögn.
Eins og flest allir frumbyggjar jarðarinnar
heyja Samir baráttu við yfirvöld til að viðhalda
menningu sinni og tungumáli og því sem
kannski er það allra mikilvægasta, landréttin-
um. Samir sjálfir tala um sitt eigið land, Sa-
miland, sem nær yfir stórt landsvæði í Norður-
Skandinavíu. Áður fyrr ferðuðust þeir óhindrað-
ir á milli sumar og vetrarhagans með hreindýr
sín. En á síðustu öldum hefur þeim verið gert
erfitt fyrir með landamærum á miili þjóðanna:
Noregs, Svíþjóðar, Finnlands og Rússlands. Þar
til um miðja þessa öld gátu þeir beðið leyfis á
landa- mærastöðvunum til að fara með hjarðir
sinar yfir, en þá fluttist þessi leyfisveiting til
þingsins í hveiju landi fyrir sig. Enn meiri höml-
ur hafa nú verið settar á flutning- inn milli
beitisstaða, því eftir inngöngu Svíþjóðar í EB
þurfa Samir nú að sækja um leyfið til Brussel,
þó að beitilandið sé bara hinum megin við ásinn.
Á Jokkmokk-markaðinum söfnuðust líka
Samir saman í mótmælagöngu til að fá land-
búnaðarráðherrann til að hækka bætur þær sem
þeir fá borgaðar fyrir hreindýr sem hafa verið
drepin af vargdýrum eða t.d. keyrt yfir. Nokk-
uð sem íslenskir sauðljárbændur ættu að kann-
ast við.
Það er mikið hægt að segja frá hinum 301
árs gamla markaði en best er að láta hér stað-
ar numið og skilja eitthvað eftir fyrir þá sem
ráðgera í framtíðinni að heimsækja hinn árlega
markað í Jokkmokk.
Höfundurinn býr ! Chile.
Þegar ég stíg í helgidóm
mannlausan, ógnvekjandi, innantóman,
fyllist ég stolti.
Og þegar ég geng um kirkjugarð
fullan af janúarsnjó og nýtekin gröf,
finn ég glöggt hve yfirburðir vorir eru miklir.
Við erum hin vitiborna skepna
og fátt vefst fyrir oss.
Það rann upp fyrir mér Ijós
þegar ég sá konuna.
Gömul, lasburða gekk hún sem stritað hafði langa æfi
til einskis, með tvo plastpoka í höndum sínum lúnum
yfir gangbrautina við Iðnó.
Það var svolítið blóð á bílnum sem keyrði hana niður
og húddið dældað eftir höfuðið hennar.
Ungur maður með ferðútvarp á eyrunum
gekk til mín og spurði:
Hvað ætli hafi verið í pokunum?
Með þessum vorum kenndum
verðum við grafin í vígðum reit.
Höfundur er prentari og leigubílstjóri í Reykjavík.
GUÐMUNDUR HERMANNSSON
SKÁLDIÐ MITT
Þó ég lesið hafi kynstrin öll af kvæðum
kann ég alltaf best við ljóðin þín
það er eins og hugsun og frelsi í þeim fræðum
fái mestan hljómgrunn og höfði helst til mín.
Lýsingar á landi, dýralífi og gróðri
laða fram það besta í huga njótandans
efnið verður hugljúft og hjarta_ fyllist hróðri
svo heillandi þú lýsir kostum ísalands.
Með þínum augum sé ég fallegustu fjöllin
fellin öll og klettana og heiðavötnin blá.
Um hugann fara ævintýr um álfana og tröllin
og allir æskudraumarnir svo Ijúfir líða hjá.
Jafnvel allri fátækt í æsku fylgir gleði
og fábrotnu gullin mín minna á dýrlegt dót.
Svo verður allt Ijóst og bjart í hverju beði
og blómin öll svo Ijóslifandi er brosa mér í mót.
Svartir hríðarbyljir sem hreystivakar verða
þó herjað hafi stormar er minning um þá góð.
Fátæktin og eymdin var ætluð til að herða
og allir bjuggu í kofum. Svona eru þín Ijóð.
Höfundur er fyrrverandi yfirlögregluþjónn í Reykjavík
httak, með járnrörið.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 25. JANÚAR 1997 1 1