Lesbók Morgunblaðsins - 26.07.1997, Blaðsíða 4
SÉRA EIRÍKUR
Á VOGSÓSUM
SÉRA Eiríkur Magnússon varð
eftirmaður séra Gríms Ingi-
mundarsonar að Strönd, en
með búsetu að Vogsósum. Um
hann þyrlaðist upp mikið mold-
viðri þjóðsagna, sem erfitt
verður að kveða niður, eftir
hina greiðu leið á þrykki til
neytenda á vamingi af þessari tegund.
Séra Eiríkur Magnússon var fæddur 1638,
sonur Magnúsar Eiríkssonar lögréttumanns
að Njarðvíkum í Gullbringusýslu og konu hans
Guðrúnar Jónsdóttur bónda í Reykjavík á
Seltjarnarnesi, Oddssonar. Yngri bróðir séra
Eiríks var Jón Magnússon lögréttumaður að
Marteinstungu í Holtum fæddur 1642. Afi
þeirra var Eiríkur Magnússon lögréttumaður
að Djúpadal í Skagafirði fæddur um 1575.
En langafi hans var Jón Arason skáld og bisk-
up að Hólum í Hjaltadal fæddur 1484. Séra
Eiríkur á Vogsósum var því í beinan karllegg
frá Jóni biskupi Arasyni kominn.
Öllum ber saman um að séra Eiríkur hafi
frá unga aldri alist upp og lært undir Skál-
holtsskóla hjá séra Jóni Daðasyni í Arnarbæli
Ölfusi. En hann var hálfbróðir séra Halldórs
Daðasonar prófasts í Hruna. Þeir voru synir
EFTIR KONRÁÐ BJARNASON
Séra Eiríkur hefur oróió þjóósagnapersóna en vió
nánari athugun séstekki sá „Vogsósa-Eiríkur“ sem
fáfróð a Iþýóa og sumir menntamenn hafa lyft á
stall. Líklega er það vegna þess að í rauninni var
hann hógvær, vammlaus og innhverfur í einkalífi
sínu, ókvæntur og barnlaus.
Jóns og yfirdrottnun þeirra vegna hefðu efit
óvináttu í hans garð, því mjög var kæra þessi
í mótsögn við það sem fram kemur í kveðskap
hans „Draumgeislað", svo sem í sjöunda versi:
Andskotinn fer með flærðarráð,
fær hann því mörgum manni náð
með vondum vélaslæðum,
af þvi þeir bila að búa sig,
brynja þar fyrir vil ég mig
í guðs sonar góðum klæðum;
það er bæn, trú og bezta von
að biðja jafnan góðan guðs son,
sem hátt situr á himna trón
(hásæti Krists).
Séra Jón Daðason varð bráðkvaddur á tún-
inu í Arnarbæli 13. janúar 1676, þá sjötugur
Daða silfursmiðs og lögréttumanns að Staðar-
felli á Fellsströnd.
Séra Jón Daðason í Amarbæli var maður
vel að sér, lögvís, náttúrufróður, búhöldur góð-
ur og eignaðist fjölda jarða. En hann var hald-
in þeim veikleika margra sautjándu-ald-
armanna, að hægt væri að virkja ill öfl og
senda þau óvildarmönnum. Þetta kom berlega
fram, þegar séra Jón bar fram kæru á Bakk-
arholtsþingi 21. júní 1673 fyrir sýslumann Jón
Vigfússon (eldra) þess efnis að hann krafðist
sóknar og lagadóms á hendur ónafngreindum
óvinum sínum, er hefðu í mörg ár valdið sér
og sínum skaða af galdra völdum. En sýslumað-
ur og meðdómsmenn hans tóku kærunni með
gætni og stillingu, er leiddi til þess að málið
féll niður og þar með einu galdramáli færra.
Hér mætti ætla að jaðeignarárátta séra
að aldri.
Eiríkur Magnússon er tvítugur í Skálholts-
t skóla þegar hann 21. nóvember 1658, er undir-
skriftarvottur í jarðakaupabók Brynjólfs bisk-
ups. Hann hefur lokið námi sínu í Skálholts-
skóla og kominn heim að Arnarbæli þegar
hann er undirskirftarvottur í Kaldaðarnesi 26.
júní 1664 og heima í Arnarbæli 3. maí 1665.
Á næsta ári kynnumst við Eiríki Magnússyni
nánar í fallega skrifaðri og samdri veðtrygg-
4 LESBÓK MORGUNBtAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 26. JÚLÍ 1997