Lesbók Morgunblaðsins - 23.08.1997, Blaðsíða 6

DRAUMAR OG EFTIRLÍKINGAR
Morgunblaðið/Arnaldur
DRAUMUR Jakops II, 1997 eftir Thomas Huber. Olía á striga 200 x 300. Hluti af verkunum Draumur Jakobs I og II er hljóðband
með texta.
Frgmlaq Listasafns
íslands til myndlistar-
hátíóarinnar ON lceland
er sýning þriggja
listamanna frá Sviss,
sem opnuó veróur
ídag. ÖRLYGUR
STEINN SIGURJÓNS-
SON fjallar um sýning-
una og ræddi við þá
Thomas Huber
og Peter Fischli um
sofandi málverk og
gagnslausa hluti.
ON ICELAND 1997 er
norrænt samstarfs-
verkefni með víð-
tækri þátttöku lista-
manna frá Evrópu,
Bandaríkjunum og
Kanada. Hátíðin fer
fram í helstu sýning-
arsölum og listasöfnum í Reykjavík, en
henni var hleypt 'af stokkunum fyrir fáein-
um vikum. Eitt yfirlýstra markmiða hátíðar-
innar er að gefa áhorfendum tækifæri til
að virða fyrir sér sérkenni og stöðu ís-
lenskra listamanna með því að bera saman
verk listamanna frá ólíkum menningar-
svæðum. Á hátíðinni birtast viðfangsefnin
með tvennum hætti þar sem annars vegar
er fjallað um timann og hreyfinguna með
hefðbundnum hætti og hins vegar þar sem
hin tæknilega framsetning er bundin tíma
eins og myndbönd, gjörningar, ljósmyndir
og tölvur.
Peter Fischli og David Weiss starfa sem
tvíeyki, en nærveru þess síðarnefnda varð
ekki vart og því var Fischli spurður hvaða
tilgangi það þjónaði að mæta einn saman.
„Það er af hagkvæmnisástæðum sem ég
kem einn og reyndar endurspeglast góðar
hliðar þessarar tvíeykisvinnu þegar annar
okkar fer á vettvang eins og núna,“ segir
Fischli. „Við getum þá dreift kröftum okk-
ar, en vitaskuld förum við saman til að
setja upp sýningar, einkum þegar um ný
verk ræðir á stórum sýningum."
Tvíeykið var fulltrúi þjóðar sinnar á Fen-
eyjatvíæringnum nú í sumar og síðastliðið
sumar tóku þeir þátt í Múnstertíæringnum
og hafa að öðrú leyti sýnt um heim allan.
Annað verka tvíeykisins, Innsetning, sam-
anstendur af safni hversdagslegra hluta og
líta í fljótu bragði út eins og þeir væru
ekta. Svo er raunar ekki heldur eru hlutirn-
ir skornir út í plastefni af mikilli nákvæmni
og málaðir. „Það er ekki ljóst hvar mörkin
liggja milli listar og hins raunverulega lífs.
Þessi mörk geta verið mjög skýr og stund-
um afar óljós. En í mínum huga veltur
mikið á framlagi listamannsins til að ljá
hversdagslegum hlutum gildi sitt,“ segir
Fischli og á við pennann, hljómsnælduna,
vindlingastubbana, skálina og annað smá-
legt sem myndar uppistöðuna í verkinu.
MERKI NÝRRA TÍMA
Með merkilegri útgáfum á sígildri tónlist í dag er franska fyrirtækió_
Opus 111. ÁRNI MATTHÍASSON brá sér í heimsókn í Qpus 111 og
komst að því aó þaó er merki nýrra tíma.
HALLAÐ hefur undan fæti
fyrir stórútgefendum á
sígildri tónlist á síðustu
árum, stöðugt dregið úr
sölu og ekki annað að
merkja að þeirra mati en
sígild tónlist sé að syngja
sitt síðasta. Annað kemur
á daginn ef litið er til minni útgáfufyrirtækja,
sem mörg hafa sprottið upp í kjölfar þreng-
inga stórfyrirtækjanna, en önnur átt sinn þátt
í að grafa undan þeim; þar á bæ bera menn
sig vel, enda stöðugt aukin sala og ekki ann-
að að merkja en áhugi á sígildri tónlist hafí
aukist til muna og aukist enn. Meðal merki-
legri fýrirtækja á alþjóðamarkaði er franska
útgáfan Opus 111, sem stofnuð var í miðri
efnahagskreppu af pólskri hugsjónakonu, Yol-
anta Skura, og aukist ásmegin með hverju
árinu. Útgáfur Opus 111, komnar vel á annað
hundraðið, eru margverðlaunaðar fyrir útlit og
innihald og hafa sumar náð metsölu á mæli-
kvarða sílgildrar útgáfu. Fyrirtækið hefur helst
unnið sér orð fyrir að fara ekki troðnar slóðir;
að gefa það út sem aðrir hafa ekki gefíð út
áður, en einnig hefur það gefíð út verk í upp-
runalegum búningi eða sérstökum. Sem dæmi
má nefna verðlauna- og metsöluútgáfu Opus
111 á Árstíðum Vivaldis, útgáfu á óperettunni
Die Verschwomen eftir Schubert, sem selst
hefur metsölu i Frakklandi, frumútgáfur á
óratóríum Scarlattis, útsetningu Mozarts á
kórverkum Handels og svo mætti lengi telja.
Skrifstofur Opus 111 eru í fimmtánda hverfí
Parísar og láta ekki mikið yfír sér. Ekki er
gott að greina nafti fyrirtækisins á dyrasíma
við húsið og þegar inn er komið er hálfrökkur
og kyrrlátt. Skrifstofumar em aftur á móti
hinar vistlegustu og framkvæmdastjóri fyrir-
tækisins, Mamie Phillips, sem tekur gestum
fagnandi, er þannig í skrifstofu sem opnast
beint út í gróinn garð með tijám og blómum.
Mamie Phillips segir að Opus 111 hafí vax-
ið hraðar en nokkur átti von á og ekki vafí
að stofnandinn, Yolanta Skura, hafi tekið rétt-
an pól í hæðina í upphafi; að reyna að upp-
fylla þarfír plötukaupenda á þeim sviðum sem
stórfýrirtækjunum hafi ekki tekist. „Þannig
höfum við ævinlega lagt áherslu á að velja til
liðs við okkur unga tónlistarmenn sem hafa
kannað verkin sem þeir vilja flytja og hafa
eitthvað nýtt um þau að segja,“ segir hún og
bætir við að Opus 111 sé útgáfa nýrrar kyn-
slóðar tónlistarmanna.
Það getur þurft sterk bein til að þola vel-
gengnina ekki síður en mótlætið og margt
fyrirtækið hefur farið flatt á því að ganga of
vel. Mamie Phillips segir að vissulega sé það
nokkuð sem Opus 111 þurfí að hafa í huga
og eftir því sem fyrirtækinu gengur betur eykst
þrýstingur á stærra húsnæði og fleiri starfs-
menn sem allt kostar mikið fé. Ekki segir hún
þó á döfínni að fara í samstarf við stórfyrir-
tæki; „við ráðum mjög vel við umfang starfsem-
innar sem stendur og okkar átta starfsmenn
eru yfrið nóg. Við gefum út um tvo titla á
mánuði og hyggjumst halda því áfram enn um
sinn, en markmið okkar er frekar að treysta
stöðu okkar en að auka umfang fyrirtækisins."
Marnie Phillips segir að Opus 111 hafí hug-
sjón, sem gefí fyritækinu styrk; „við segjumst
gjaman vera merki nýrrar aldar og lítum til
ársins 2001 í því sambandi. Við leggjum og
áherslu á að vera sveigjanleg og að geta brugð-
ist fjótt við aðstæðum. Við höfum gert útgáfuá-
ætlun nokkur ár fram í tímann og raðað niður
titlum á útgáfudaga fram undir aldamót, en
höfum þó þann sveigjanleika að geta hnikað
til titlum með litlum sem engum fyrirfara ef
það er eitthvað sem okkur fínnst að eigi að
gefa út strax eða taka til endurskoðunar."
Enginn vildi taka óhœttu
Yolanta Skura lærði píanóleik og vann
meðal annars til verðlauna fyrir frammistöðu
sína í tónlistarskóla Varsjár. Sextán ára göm-
ul varð hún fyrir því óhappi að slasast á hendi
og sneri sér að námi í upptökustjóm. Eftir
að því lauk á áttunda áratugnum fluttist hún
til Frakklands og starfaði þar hjá Erato útgáf-
unni með mörgum fremstu tónlistarmönnum
þess tíma, segist reyndar hafa stýrt upptökum
á yfir 300 plötum á þeim tíma og því kynnst
listamönnum um allan heim og tónleikasölum
sem átti eftir að koma sér vel þegar hún tók
að gefa út sjálf. „Sem upptökustjóri og tækni-
maður rak ég mig snemma á það að enginn
hjá stórfyrirtækjunum vildi taka áhættu, fá
unga listamenn til að flytja verk eftir óþekkta
höfunda; menn héldu fast í stjömumar en
höfðu ekki áhuga á tónlistinni. Tónlist er sköp-
unarverk og það að búa til plötu er líka sköp-
un. Það er engin ástæða til að taka það upp
sem allir aðrir hafa gert bara til að taka upp;
ef þú hefur ekkert nýtt að segja eða fram
að færa er betra að láta það vera að taka
upp. Mér fínnst gaman að hlusta á upptökur
með meisturum fyrri tíma, Kreizler og Rubin-
Ljósmynd/Björg Sveinsdóttir
Yolanta Skura, eigandi Opus 111.
stein og Caruso, en þá sem sögulega viðmið-
un; þeirra tónlist er tónlist fyrri tíma en ekki
tónlist okkar aldar. Við lifum á öld vísinda
og við vitum það mikið um tónlist að ekki er
nóg að flytja hana eingöngu með hjartanu,
við verðum að beita þekkingu okkar tíma.
Þegar ungur tónlistarmaður er að leika eins
og Heifetz er það eins og menn fari til tungls-
ins með gufuvél. Heifetz var snillingur síns
tíma og framlag hans mikils virði sem þáttur
í menntun tónlistarmanns, en ekki sem nú-
tímaleg túlkun.
Stóru útgáfumar eiga mikið af gömlum
upptökum í fórum sínum og kjósa heldur að
selja þær því þau græða meira á þeim. Við
eigum að vera stolt af þessum tónlistararfi
en það skiptir öllu að ungir tónlistarmenn
sem byggja á arfinum, nútímarannsóknum
og framtíðarsýn skapi tónlist fyrir okkar
daga. Mikill listamaður er ekki bara sá sem
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 23. ÁGÚST 1997