Lesbók Morgunblaðsins - 23.08.1997, Qupperneq 7

Hann segir fjarri sér að heija á stall jafn-
hversdagslega hluti sem þessa og skírskot-
ar til listsköpunarferlisins þegar lögð er
orka og vinna í að skera út hlutina.
Bara hægt aó horfa
Boris Groys segir í grein sinni frá 1994,
í lauslegri þýðingu Ingibjargar Jóhannsdótt-
ur, um hugmyndafræði tvíeykisins að „Hlut-
ur, gerður af Peter Fischli/David Weiss
verður að list vegna þeirrar staðreyndar
að hann er skorinn út í plastefni. Skilgrein-
ing þessi kemur í stað hinnar gömlu sem
byggir á því að hlutur verði listaverk vegna
innri uppljómunar. Það undarlega gerist,
með þessum skiptum á plasti og andlegri
uppljómun, eru áhrifin í raun ósköp svipuð:
hluturinn er rúinn notagildi og hlutverki,
það eina sem hægt er að gera er að horfa
á hann.“ Fischli segir að áhorfendur verði
jafnframt að leggja sitt af mörkum til að
ljá hlutunum gildi, ekkert síður en listamað-
urinn. „Þetta framlag getur verið afar við-
kvæmt og hverfur auðveldlega."
Fischli orðar meginhugsun sína á þann
veg að hlutirnir séu allir nátengdir ein-
hverri athöfn eða virkni og grípur til samlík-
ingar við þrældóm þar sem aðeins ein krafa
sé til þeirra: að þeir séu gagniegir til ein-
hvers brúks. „Við erum svo vön því að
ætlast til að hlutir eins og penni eða hljóm-
snælda geri eitthvert gagn, en það er ekki
hægt að ætlast til neinnar gagnsemi af
plasthlutunum því þeir eru algjörlega ónot-
hæfir og gagnslausir og brothættir. Þetta
ástand skapar nýtt rými gagnslausra hluta,
en ég hneigist einmitt mjög að gagnsleysi
hluta í listum," segir Fischli.
Hitt verkið sem tvíeykið sýnir á listasafn-
inu er myndbandið „Kanalvideo“, en það
er samsett úr bútum sem listamennirnir
komust yfir með myndum úr lagnakerfi
Zurichborgar. Myndefnið er vægast sagt
hversdagslegt en áhrifin verða þó næsta
upphafin. Þessum áhrifum ná þeir meðal
annars með því að setja þessa tilbúnu búta
inn í nýtt samhengi, þ.e.a.s. inn í sýningar-
salinn.
Bartnaó aó glápa
Thomas Huber tók þátt í Feneyjatvíær-
ingnum árið 1986 og hefur á undanförnum
árum sýnt í öllum helstu sýningarsölum í
Frakklandi og Þýskalandi og unnið sér sess
sem einn af áhugaverðustu listamönnum
Evrópu. Hann sýnir meðal annars málverk-
Morgunblaðió/Ásdís
„HEF veitt þvi eftirtekt að fólk sem labbar um sýningarsali vill alls ekki vekja málverkið
og hefur því hægt um sig og hvíslar," segir Thomas Huber, sem sýnir meðal annars
Draum Jakobs á sýningunni.
„EKKI Ijóst hvar mörkin liggja milli listar og hins raunverulega lífs,“ segir Peter Fisch-
li, sem sýnir Innsetningu, 1997, málað, handskorið pólýúretan og Kanalvideo, 1992,
myndband í lit, 60 mín.
in Draum Jakobs I og draum Jakobs II.
- Þú dregur þá ályktun af hegðun sýn-
ingargesta, þegar þeir hvísla á söfnum, að
málverkin hljóti þess vegna að vera sof-
andi. Liggur ekki eitthvað rrieira að baki í
listsköpun þinni?
„Jú, ég hef ætíð verið áhugasamur um
félagsleg áhrif listarinnar,“ segir Huber.
„Og það er munur á minni eigin reynslu
af list og félagslegum raunveruleika listar-
innar. Stundum hefur mér fundist að mál-
verk eða áþekkir ímyndaðir hlutir hafi sofn-
að vegna tómlætisins. Ég hef veitt því eftir-
tekt að fólk sem labbar um sýningarsali
vill alls ekki vekja málverkið og hefur því
hægt um sig og hvíslar.“ Huber segir að
önnur hugmynd tengist listsköpun sinni.
„Siðferðislegum bönnum fækkar sífellt í
nútimasamfélagi, en svefninn virðist vera
eitt síðasta tabúið í hegðun okkar. Ég hef
tekið eftir því að við leyfum okkur ekki að
glápa á aðra sofa eins og það er á hinn
bóginn mjög forvitnilegt. Sama á við um
málverk á sýningu; það er bannað að horfa
á þau og þeir sem gera það, brjóta þetta
tabú.“
- Hvernig skýrirðu Draum Jakobs?
„ Verkið vísar til biblíusögunnar um Jakob
ísaksson, sem nýtur eingöngu velþóknunar
móður sinnar og er sendur burt til að stofna
þjóð. Hann sofnar og dreymir stiga sem
liggur upp til föður síns, en hjá honum liggja
fyrir upplýsingar um hvernig hann eigi að
verða leiðtogi. I mínu verki vill hann ekki
klifra upp stigann og hitta föður sinn. í
verkinu sýni ég einnig samskipti tveggja
fígúra sem ég nefni „mig“ og „þig“. „Eg“
hefur yfir sér persónubundinn blæ og „þú“
er ópersónuleg. Þeim semur hreinþekki vel
og minna um margt á örg hjón. „Ég“ velt-
ir stöðugt fyrir sér hvers vegna hann komst
inn í mýndina og kærir sig ekkert um það
hlutskipti sitt. Hann kennir „þér“ um allt
og finnur sér huggun í drykkjuskap. „Þú“
er taugaóstyrk og gætir þess að allt sé í
röð og reglu í myndinni.“
Auk þess að opna sýningu listamannanna
þá munu verða sýnd verk úr eigu safnsins.
I sal 2 verða sýnd verk listamanna sem
tengjast SÚM-hópnum, verk eftir Hrein
Friðfinnsson og Kristján og Sigurð Guð-
mundssyni. í sal 4 verða sýnd íslensk ab-
straktverk og írumheijar íslenskrar mynd-
listar um síðustu aldamót verða til sýnis í
sal 3. í fyrirlestrasal verða sýnd íslensk
grafíkverk í eigu safnsins.
hefur mikla náðargáfu, heldur sá sem hefur
hæfileika og hugsjón. Picasso gat málað eins
og gömlu meistararnir en hann skapaði eitt-
hvað nýtt á þeim grunni."
Byrjaó meó tveer hendur tómar
Eins og getið er hefur fyrirtækið gengið
afskaplega vel þau sjö ár sem það hefur starf-
að og Yolanta Skura segist ekki í vafa um
að það sé fyrst og fremst vegna þess að hún
hafði hugsjón. „Eg byijaði með tvær hendur
tómar, með óþekkt fyrirtæki og óþekkta lista-
menn og um það leyti var óðs manns æði
að gefa út plötur. Margir ráðlögðu mér að
bíða þar til betur áraði en mér fannst það út
í hött; ég var með hugmynd sem ég vildi hrinda
í framkvæmd og því að bíða eftir að aðrir
vinni verkin fyrir mann? Ég lagði áherslu á
nýja túlkun, nýjar aðferðir í markaðssetningu,
nýja hönnun á umslögum og nýjar aðferðir í
sölu og fyrir vikið erum við meðal fimm helstu
smáfyrirtækja heims í dag. Aðalatriðið er
ekki að bíða eftir því að markaðurinn lagi sig
að manni, fyrirtækið verður að laga sig að
markaðnum eins og hann er og vera sífellt
tilbúið að bregðast við breyttum straumum
án þess þó að missa sjónar á því sem það er
og hvert það stefnir. Fyrstu árin var ég bara
ein og gaf út tvær plötur á mánuði. Nú erum
við átta og höldum áfram að gefa út tvær
plötur á mánuði þannig að við erum sveigjan-
leg og í góðu sambandi hvert við annað.“
Ekkl ástaeóa til aó gefa út til þess eins
aó gefa út
Yolanta Skura segist aldrei taka upp verk
vegna þess að henni finnist þau vanta í út-
gáfuáætlunina; „mér finnst ekki skipta meg-
inmáli hvað það er sem listamenn okkar eru
að taka upp, það er ekki ástæða til að gefa
út plötur til þess eins að gefa út, það er
bara ástæða til að gefa út frábærar plötur.
Ég hef engan áhuga á að gefa út verk ef
það er eins gott eða eins slæmt og það sem
aðrir hafa gert, það verður að vera eitthvað
sem eykur skilning okkar á verkinu og sem
er því þess virði að það sé gefið út. Gott
dæmi um það er þegar Fabio Biondi vildi
taka upp Arstíðir Vivaldis vegna þess að
honum fannst hann hafa eitthvað nýtt fram
að færa í þeim. Ég hafnaði því ekki, tók
mér frest til að hugsa málið og sjá hvað það
var sem hann vildi segja og á þeim grund-
velli samþykkti ég útgáfuna, sem fékk síðan
fjölda verðlauna og seldist bráðvel.
Það er ekki til neitt sem heitir endanleg
útgáfa á tónverki, skilningur okkar er alltaf
að breytast í takt við breytt þjóðfélag og
breyttan heim og því verðum við að miða
flutningnum fram til okkar daga.“
Fabio Biondi er meðal ungra ítalskra lista-
manna sem Opus 111 hefur starfað með og
!>+W > I
ww rn—•^ry^-TTTT
TARTINI
Flve sonatas
for vioiin
antl basso conlinuo
ÍííspgkXi lx>fí«
Fabio Biondi
Wauriiio Naddeo
Rlnólöo AlftaóBnrtHnt
Pasbíii MoRthoíllót
é í í
i i i Str'fw
i í í
SCHUBERT
Die Vcrschzvorncn
U'S Canjurécs Jhc Conspírators
OfKtX ir. iwr a(t
CCKOSH • uassou - VtOffUA.*W • GfCWi v-ietco • l
CHOSuS »*UWCUS 0*9 UfUC OSCHf S.1EB
CHfUSTOfM Sf>C»HO
var Napólí tónlistarhöfuðborg Evrópu og tón-
listarmenn hvaðanæva úr ájfunni héldu þang-
að til að læra og starfa. íbúar borgarinnar
voru 400.000, sem er mikið á mælikvarða
þeirra tíma, og þar voru fjórir stórir tónlistar-
skólar, en til gamans má geta þess að íbúar
Parísar eru um fjórtán milljónir og í París
er einn stór tónlistarskóli. I Napólí voru á
þessum tíma 2.000 kirkjur og í hverri kirkju
var kór, hljómsveit og tónlistarstjóri sem var
tónskáld. Þau ógrynni af tónlist sem urðu til
í Napólí á þessum tíma eru gleymd í dag og
Napólí sjálf ekki nema svipur hjá sjón. Við
erum rétt að byija að fara yfir þau handrit
sem enn er að finna í Napólí, en einnig er
þar að finna frásagnir af flutningi og upp-
setningu verkanna sem er ómetanlegt þegar
þau eru búin undir útgáfu. Á vegum okkar
er starfsmaður í Napólí að yfirfara handrit
og meta í samvinnu við hljómsveitarstjóra;
það er af svo miklu að taka, við ætlum okk-
ur að eyða næstu tíu árunum í að gefa út
tónlist frá Napólí á fimmtíu diskum alls.“
Eins og getið er hefur Opus 111 gefið út
á annað hundrað af plötum og fjölmargar
hlotið verðlaun. Enn er útgáfan að fjölga
listamönnum og þannig er væntanleg útgáfa
á sellósvítum Bachs í nýrri útgáfu þýska
sellóleikarans Peters Bruns, sem leikur á
selló Pablo Casals, en með nútímabrú og
strengjum. Yolanta Skura segir að hann hafi
boðist til þess að taka verkið upp með upp-
runalegri brú og strengjum, en hún hafnað
því eftir að hafa heyrt hann leika á endur-
bætta sellóið. „Ég er alltaf opin fyrir nýjung-
um, alltaf að leita að einhveiju nýju og hvern-
ig megi skila því á sem fullkomnastan hátt.
A áttunda og níunda áratugnum byggðist
allt á meðalmennsku, á fjöldaframleiðslu, á
staðalframleiðslu. í dag er annað upp á ten-
ingnum, fólk er að leita að einhveiju sér-
stöku, einhveiju einstöku.
Á næstu árum á fólk eftir að leggja æ
rneiri rækt við einstaklinginn og það sent
hann hefur frant að færa og því lteld ég að
stóru fyrirtækin sent reyna að steypa allt í
santa mót eigi eftir að fara enn halloka, en
fyrirtæki sem leggja áherslu á hið einsta-
klingsbundna eftir að blómstra."
sé litið yfír útgáfuskrá fyrirtækisins ber mjög
á ítölskum flytjendum og tónskáldum. Yol-
anta Skura tekur undir það og segir að það
sé vegna þess að hún sé sífellt að leita að
einhvetju nýju og fersku og af hæsta gæða-
flokki. „Á Italíu er nú ný kynslóð tónlistar-
ntanna sem hefur færni til að fytja ítalska
tónlist og skilning á tónlistinni eftir fræði-
mennsku og eigin rannsóknir. ítalskri sautj-
ándu og átjándu aldar tónlist hefur ekki ver-
ið sinnt sem vert væri og sem dæmi um það
sem Opus 111 er að gera um þessar mundir
er safn af tónlist frá Napólí. Á átjándu öld
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 23. ÁGÚST 1997 7