Tíminn - 22.11.1966, Blaðsíða 8

8
TIMINN ÞRIÐJUDAGUR 22. nóvember l!)6t
MINNING
Steingrímur
fyrrverandi forsætisráðherra
f dag kveðjum viS Steingrím Steinþórsson, fyn-verandi forsætisráð-
herra-
Steingrímur Steinþórsson var langa hríð einn af leiðtogum Fram-
sóknarflokksins, alþingismaður, varaformaður flokksin^ forsætisráð-
herra og ráðlierra landbúnaðar- og félagsmála á vegum flokksins, svo
fátt eitt sé talið af stjómmálastörfum hans.
.Steingrímur Steinþórsson var glæsilegur baráttu- og hugsjónamaður
og einn vaskasti framherji Framsóknarmanna áratugum saman. Hánn
hlífði sér livergi í baráttu og starfi fyrir flokk sinn og þjóðina
alla, enda varð honum mikið ágengt.
Steingrímur var drengilegur í baráttu og stárfi svo af bar og átti
marga vini og aðdáendur bæði meðal samherja og andstæðinga. Aðrir
munu rekja störf þessa látna leiðtoga. Mitt hlutskipti í dag er að
flytja honum látnum kveðjur og innilegar þakkir nánustu samslarfs-
manna hans og félaga í þjóðmálabaráttunni, og mér er óhætt að
segja alls þess fjölda sem naut forustu hans og skörulegrar leiðsagnar
í þjóðmálum. Við eigum minninguna um glæsilegan félaga og góðan
dreng .Við Steingrímur Steinþórsson höfum auk annars verið nágrann-
ar í ineira en aldarfjórðung, og leiddi það til enn nánari kynna en clla
við liann og heimili hans, sem liafa orðið mér og mínu fólki mikils
verð. Fyrir það skal nú einnig þakkað um leig og kvatt er.
Ég votta frú Theódóru og allri fjölskyldu Steingríms Steinþórssonar
lnnilega samúð okkar samherjanna og félaganna og bið þau taka við
innilegu þakklæti okkar á þessari kveðjustund.
Eysteinn Jónsson.
Lát, framtíð, dáðir
þeirra liðnu lifa.
(Einar Ben.)
SteingrLmur Steiniþórsson fyrr-
verandi búnaðarmálastjóri, for-
sætisráðherra og alþingismað-
ur verður kvaddur hinstu kveðju
í Dómkirkjunni í dag og lagður
í skaut móður jarðar.
Hann andaðist í Landspítalanum
14. þ^n. eftir nokkurra daga legu
þar. Um alllangt skeið hafði
hann ekki gengið heill til skógar.
Steingrímur Steinþórsson var
fæddur 12. febrúar 1893 að Álfta-
gerði við Mývatn. Foreldrar hans
voru Steinþór bóndi og steinsmið-
ur þar og kona hans Sigrún.
Steinþór var Björnsson bónda á
Bjarnastöðum í Mývatnssveit
Bjömssonar Buoh bónda á Hóli
í Ljósavatnghreppi, Nikulássonar
Bueh (sem var norskur að ætt)
verzlunarmanns á Húsavik og síð-
ar bónda á Laxamýri.
Sigrún var dóttir Jóns allþing
isforseta og bónda á Gautlönd-
um Sigurðssonar bónda þar,
Jónssonar. Hún var ekki hjóna-
bandsbarn. Móðir hennar var Sig-
ríður Jónsdóttir, bónda á Arn
arvatni, Jónssonar, og konu
hans, Guðrúnar dóttur Jóns
prests Þorsteinssonar í Reykja-
hlíð.
Árið 1894 fluttust Steinþór og
Sigrún í Gautlönd og ári síðar í
Litluströnd í sömu sveit. Þar ólst
Steingrímur upp ásamt albræðr-
um sínum, Þóri, Sigurði og Egg-
ert, — og hálfbróður sínum, Þor-
gils Steinþórssyni.
Tvíbýli var á Litluströnd. Mót-
býlismaðurinn var Jón Stefánsson
— rithöfundurinn Þorgils Gjall-
andi- Hann var móðurbróður Sig-
rúnar eða ömmubróðir Stein-
grims.
Steingrímur var bráðþroska
bæði andlega og líkamlega. Hann
yarð snemma fróður af bókum, því
bókaaðdrættir voru miklir félags-
lega hjá heimilunum á Litluströnd.
Ennfremur voru bókmenntir mik
ið ræddar í heyranda hljóði af hin
um gáfuðu húsbændum, svo og
stefnur og straumar í málefnum
samtímans. Var það æskufólki
heimilanna á þessum bæ góður
skóli.
Steingrímur varð snemma mik-
ill á velili. Bjartur var hann yfir-
litum og fríður sýnum. Gat sér
vinsældir meðal sveitunga sinna,
og hafði jafnan forustu í hópi
jafnaldra sinna, að því er kunn-
ugir hafa sagt mér.
f bókinni: „Faðir minn“ (hún
kom út 1950) éru ritgerðír. eftir
ýmsa menn um föður sinn. Þar
lýsir Steingrimur Steinþóri föður
sínurn og æskuheimili sínu. Meðal
'\ annars segir hann þetta: „Boð-
: orðió, sem faðir minn og1 þeir
| Litlustrandarbændur, — því að
við strákarnir litum einnig á Jón
að nokkru leyti sem föður okkar
— ólu obkur upp við, var hin
sjálfsagða siðaregla: „í sveita þíns
andlits skált þú þíns brauðs
neyta.“ Þeir kenndu það og lifðu
samkvæmt því, að hver sá þjóðfé
lagsborgari, sem hefði hreysti til
starfs, yrði að vinna fyrir sér.
Þeir, sem lifðu af striti annarra
eða erfðafé, ættu ekki tilverurétt."
Og Steingrímur vék sér ekki
undan boðorðinu um vinnuna held
ur tók fullkominn þátt í lífsbar-
áttunni, sem staðhættirnir kröfð-
ust:
,,Stóð yfir fé á fönn,
flæðiteig óð í kné.“
Lagði undir fót öræfageim Mý-
vetninga j áhættusömum vetrar-
veðrum við fjárieitir og hesta-
göngur. sótti föng í kaupstað um
slæma vegi og vegleysur langræð-
isins úr hásveitinni. Kostaði kapps
um að læra fóðrun, hirðingu og
val búpenings undir leiðsögn Jóns
Stefánssonar frænda sins, sem var
kunnáttumaður með afbrigðum á
þeim sviðum, svo sem dýrasögur
þessa snjalla rithöfundar bera með
sér.
Samtímis hugtók Steingrimur
annálaða fegurð fjallbyggðarinn-
ar og óf þá fegurð varanlega inn
í lifsdraum sinn.
í Mývatnssveit — og um Þing-
eyjarþing — var félagsmálaáhugi
mikill, samvinna ástunduð og
bjariar hugsjónir boðaðar um
ræktun lýðs og lands. Við þá hug-
birtu, sem þetta veitti fólki þar
um slóðir, ólst Steingrímur upp-
Frá henni kom hann til skóla-
náms utan héraðs, og að henni
mun hann hafa búið alla ævi við
öll þau margvíslegu og mikils-
verðu trúnaðarstörf, sem hann
gegndi um dagana, fyrir land sitt
og þjóð.
Árið 1913 fór Steingrímur
Steinþórsson/ í bændaskól
ann á Hvanneyri og stundaði
þar nám tvo næstu vetur og út-
skrifaðist þaðan vorið 1915. Síðan
vann hann heima á búi foreldra
sinna til 1917. Tók hann þá öfl-
ugan þátt i félagsmálastörf im í
sveit sinni. Var t.d. formaður ung
mennafélagsins þar. Þá lágu leiðir
okkar fyrst saman. Það var á
fundi Sambands þingeyskra ung-
mennafélaga. Hefur mér orðið sú
fyrsta kynning við hann ógleym-
anleg í hálfa öld af góðu tilefni.
Haustið 1917 fór hann aftur að
Hvanneyri og gerðist þar fjár-
maður um þriggja ára skeið. Síð-
an sigldi hann og innritaðist í
Landbúnaðarháskólann j Kaup-
mannahöfn haustið 1921. Þaðan
lauk hann prófi 1924. Því næst fór
hann námsferð um Noreg. Gerð-
ist síðan kennari á Hvanneyri
1924—1928. Skólastjóri var hann
á Hólum í Hjaltadal 1928—1935.
En fór frá því starfi, vegna þess
að hann var kvaddur til að taka
að sér búnaðarmálastjórastarfið,
sem hafði um tíma verið í tvennu
lagi sökum sundurlyndis. Úr því
var nú bætt. Steingrimur var
eftir þetta búnaðarmálastjóri
fram að sjötugu, að undanskildum
6 árum, sem hann var kvaddur
til sætis í rikisstjórnum.
Ég nota orðalagið „kvaddur til,“
vegna þess að Steingrimur Stein-
þórsson sóttist ekki eftir metorð-
um, en hæfileikar hans og mann-
kostir sköpuðu honum þá tiltrú,
sem gerði kröfu til, að hann tæk-
ist á hendur hin stóru og virðu-
legu viðfangsefni.
Hann var eftir eindreginni ósk
pkkar þingflokksbræðra sinna for
sætisráðherra 1950—1953, og þeg-
ar sú ríkisstjórn fór frá, varð
hann af sömu ástæðum landbún-
aðarráðherra í nýrri ríkisstjórn,
sem fór með völd frá 1953 til 1956.
Steingrímur átti sæti á Alþingi
í samtals 26 ár og allan þann
tíma fyrir Skagfirðinga. Landbún-
aðarmálin mátti segja að væru
hjartans máls hans á þingi. Hins
vegar var hann einnig óbrigðull
unnandi allra framfaramála á
hvaða sviði þjóðlífsins sem þau
voru. Jafnrétti manna og sjálf-
stæði þjóðarinnar áttu traustan
hauk í horni þar sem hann v.ar.
Steingrfmur var meðan heils
an entist störfum hlaðinn. Forseti
Alþingis taldi upp ýmis aukastörf
hans, þegar hann flutti andláts-
fregn hans á Alþingi, 15. þ.m.,
og sagði þá:
„Hann var nýbýlastjóri á ár-
unum 1936—1941, átti sæti i ný-
býlastjóro frá 1941 til æviloka og
gegndi þar um skeið formanns-
störfum. í skipulagsnefnd atvinnu
mála var hann 1934—1937, átti
sæti í veiðimálanefnd frá 1935,
var settur forstjóri landbúr.aðar-
deildar háskólans 1937—1941 og
átti sæti í sýningarráði íslanas-
deildar heimssýningarinnar í New
York 1938—1940. Hann var for-
maður milliþinganefndar í til-
raunamálum landbúnaðarins 1938
—1939 og átti síðar sæti og var
formaður í tilraunaráði landbún-
aðarins. I nýbyggingarráð var
hann skipaður 1944. Hann átti
sæti í bankaráði Landsbanka ís-
lands frá 1957- Á árinu 1957 var
hann skipaður í orðunefnd og var
jafnframt formaður hennar. Hann
tók sæti í náttúruverndarráði 1956
og dýraverndamefnd 1957.“
Þessi upptalning segir mikla
sögu um tiltrú mannsins og álit
á starfhæfni hans.
Enn er ótalið, að Steingrímur
Steinþórsson var lengi í stjöro
Framsóknarflokksins. Gekk hann
jafnan fram i fylikingarbrjósti
flokksins meðan hann átti
sæti á Alþingi. Uppruni hans og
lífsskoðun skipuðu honum þar í
sveit og gerðu honum þá baráttu
eðlilega. Samherjar hans j þeim
samtökum tjá honum miklar þakk
ir og hugheilar að leiðarlokum.
Árið 1928, 17. júní, giftist Stein
grímur Steinþórsson eftiilifandi
konu sinni Theódóru Sigurðardótt
ur sjómanns í Reykjavík Sigurðs-
sonar. Það mun vera óblandinn
almannarómur, að hún hafi stað-
ið fyrir heimili þeirra allar stund-
ir með alúð og af miklum myndar-
skap og verið manni sínum góður
förunautur. Böro þeirra eru:
Steinþór, f. 1929, tónlistarmað-
ur, giftur Svölu Wigelund.
Hreinn, f. 1930, bankastarfs-
maður, giftur Sigrúnu Gunnlaugs-
dóttur.
Sigurður Öro, f. 1932, guðfræði-
nemi, ógiftur.
Sigrún, f. 1936, gift Bjarna
Magnússyni bankastarfsmanni.
Ástvinir hins látna hafa mikils
að sakna, en líka mikillar ham-
ingju að minnast.
Steingrímur Steinþórsson var
ágætlega ritfær og mikill ræðu-
maður. í skrifum hans og ræðum
var jafnan bókmenntalegur tónn.
Hann var hreinskilinn og ber-
sögull, svo stappað gat nærri hlífð
arleysi við sjálian hann og aðra,
—en raungóður og hjariahlý;.
Hann var þunghöggur skylm-
ingamaður, en hafði græðistein í
eggjum vopna sinna. Sá var friðar-
vilji hans.
Hann var skapstór maður og
reis því hærra geð hans sem meiri
óbilgirni var að mæta.
Hann var góður félagi, sem
vildi láta eitt yfir sig og samferða-
menn ganga.
Hann var árrisull starfsmaður
og stundvís — tók sem embættis-
maður á móti erinduip á tiltekn-
um tímum, en líka hvenær sem
var, einnig á heimili sinu, jafn-
vel á matartímum. Að sjálfsögðu
reyndi þetta hvíldárleysi miklð á
heilsu hans.
Hann var mikill risnumaður,
sem hafði jafnan opið hús að
sveitasið, þótt í borg væri. Kom
honum þá vel samhugur frú Theo
dóru og húsmóðursniUi.
Hann var algeriega laus við yfir
læti og gekk ekki fram'hjá nein-
um vegna smæðar hans eða i veg
fyrir neinn vegna upphefðar hans.
Hann var alltaf trúr upDruna
sínum. Þegar hann kom í heim
sóknir í ættar- og æskuhérað sitt,
var ætíð sem það og maðurinn
yrðu eitt.
Hann var óndvegismaður, sem
vann hin mikilsverðu trúnaðar-
störf fyrir land sitt og þjóð af
mannviti og mannkostum, sem
þroskast höfðu við eigin reynslu
af því „að neyta síns braiðs í
sveita sjns andlits“ og mæta „hríð
um og harðviðrum,“ — að o-
gleymdu sólskininu og fegurð-
inni, sem ofist hafði á æskuárun-
um inn.í lífsdrauminn.
Við útför hans eru þakklætið,
virðingin og söknuðurinn efst í
huga. En jafnframt er sem þulið
sé við eyra það, sem felst í þessari
ljóðlínu þjóðskáldsinn: „Lát, fram-
tíð, dáðir þeirra liðnu lifa.“
Karl Kristjánsson.
Með Steingrími Steinþórssyiú er
genginn mikilhæfur og ristsæll for
vígismaður íslenzkrar bæmlastétt
ar, en hann lézt þ. 14. þ. m. á sjö
tugasta og fjórða aldursári. Útför
hans fer fram í dag.
Sá, er þetta ritar, kynutist ekki
Steingrími Steinþórssyni persónu
lega fyrr en eftir að hann hafði
tekið við starfi búnaðarmálastjóra
á miðju ári 1935, en þá var hann
þegar þjóðkunnur fyrir störf sín
við bændaskólana og þátttöku i
stjómmálabaráttunni, sem var
mjög heit á þeim árum.
Aðrir munu lýsa ætt og 'upp-
vaxtarárum Steingríms og störfum
hans sem kennara, skólastjóra og
stjómmálamanns, en ég mun fyrst
og fremst ræða um storf hans hjá
Búnaðarfélagi fslands í þágu land
búnaðarins, en hann var húsbóndi
minn þar um aldarfjórðungs skeið.
Mér er minnisstætt, er fundum
okkar Steingrims Steinþórssonar,
bar fyrst saman- Hann var þá ný-
skipaður búnað.armálastjóri, en ég
lagði þá stund á búnaðarnám er-
lendis. Ég hafði von um að fá starf
hjá Búnaðarfélagi íslands að
náimi loknu og fannst því miklu
skipta ,hvemig kynni tækjust með
Okkur. Það var snemma sumars
1935. Eg var nýkominn frá Skot
landi, til að vinna heima í sumar
fríi mínu, og gekk á fund búnaðar
málastjórá, til að ræða við hann
um hið sígilda vandamál náms-
manna, þ. e. námsstyrk og starf
að námi loknu. Eg hafði faétl að
búnaðarmálastjóri væri skapmað
ur mikill og róttækur í sköðunum
og óttaðist ég, að við myndum ekt i
að öllu leyti eiga skap saman. Sá
ótti hvaxf, er ég heilsaði Srein-
grími á skrifstofu hans í gamla
Búnaðarfélaigshúsinu. Eg trinn
strax traust, velvild og hlýju
leggja frá þessum glæsi’ega
manni, sem þá var í blóma 'ífs
ins ,aðeins rúmlega fert.ug"’- 'ið
ræddumst við nokkra stund. Stein
grímur hlustaði á vandamál min
jafnt sem áhugamál með þolin
mæði hins þroskaða skólamanns
og fullvissaði mig áður en samtali
okkar lauk, að ég þyrfti ekkert að
óttast um að fá ekki nóg áð starfa
að námi loknu. Við þessi fyrstu
kynni var lagður grundvöllur að
varanlegri vináttu okkar Stein-
gríms, er óx og treystist við lang
varandi samstarf.
Steingrímur Steinþórsson var
Mývetpingur. Að honura stóg niik
ilhæfar ættir. Hann ólst upp á
annáluðu menningarheimili for-
eldra sinna, er bjuggu í sambýli
við rithöfundinn Jón Stefánsson
og fjölskyldu hans. Efnahagurinn
var að vísu þröngur og því fátt
hægt að veita sér, sem kostaði fjár
muni, en því meiri alúð mun hafa
verið lögð við hin andlegu verð
mæti, sem bókmenntir, viðræður
gáfaðs og húgsandi fólks og heil
brigt félagslíf gátu veitt.
Ungur að árum ákvað Steingrím
ur að verða bóndi í æskubyggð
sinnj og bjó sig undir það
starf meðal annars með þvj að
stunda búfræðinám við Bænda-