Lesbók Morgunblaðsins - 29.11.1997, Blaðsíða 20

SVEINBJÖRNS SVEINBJÖRNSSONAR TÓNSKÁLDS MINNST Á TÓNLEIKUM í LISTASAFNI KÓPAVOGS
„SKAMMARLEGA
LÍTIÐ FLUTTUR
HÉR Á LANDI"
TÓNLEIKAR í tónleikaröðinni
Við slaghörpuna verða haldnir í
Listasafni Kópavogs mánudag-
inn 1. desember kl. 20.30. Verða
þeir helgaðir minningu Svein-
björns Sveinbjömssonar en í ár
er hálf önnur öld liðin frá fæð-
ingu tónskáldsins og sjötíu ár
frá andláti þess. Eftir Svein-
björn liggur fjöldi tónverka, þar
á meðal þjóðsöngur íslands.
A tónleikunum munu Signý
Sæmundsdóttir og Bergþór
Pálsson syngja lög eftir Svein-
björn við undirleik Jónasar Ingi-
mundarsonai' og Jón Þórarins-
son tónskáld minnast hans með
nokkrum orðum en hann skráði
ævisögu Sveinbjörns sem út
kom árið 1969.
Að sögn Jóns mun erindi
hans að mestu fjalla um ein-
söngslög Sveinbjöms enda sé
um þess háttar tónleika að ræða.
„Það verður vakin athygli á því
að Sveinbjöm var að minnsta
kosti þrjátíu árum á undan öðr-
um Islendingum í sönglaga-
smíði. Stundaði hann þá iðju í
Skotlandi á ámnum frá um 1870
til aldamóta án þess að það vekti
teljandi athygli hér á landi enda
mest allt lög við enska texta.
Urðu þau mörg hver mjög vin-
sæl og voru gefin út hvað eftir
annað, bæði í Edinborg og
Lundúnum."
Jón segir athyglisvert að þeg-
ar fyrsta sönglagið leit dagsins
Jón
Þórarinsson
ljós á íslandi hafði Sveinbjörn
gefið út á þriðja tug slíkra laga í
Bretlandi, sem voru aukinheldur
mun betur unnin en það fyrsta
sem birtist á prenti hér.
Jón segir að Sveinbjörn hafi
haft lítið samband við Island á
þessu árabili. Hann hafi að vísu
samið þjóðsönginn árið 1874 að
áeggjan Matthíasar Jochums-
sonar, sem var gestur hans
haustið áður, og orti meira að
segja íyrsta erindi þjóðsöngsins
í húsi Sveinbjöms í Edinborg.
,jVð öðm leyti var samband hans
við Island afskaplega lítið.“
Um aldamót varð breyting
þar á, eða í kjölfar heimsóknar
Valtýs Guðmundssonar, sem
valtýskan var kennd við, til
Sveinbjörns í Edinborg árið
1899. „Þegar Valtýr kom heim
birti hann grein um Sveinbjörn í
riti sínu, Eimreiðinni, og skrá
yfir verldn sem hann hafði gefið
út, þar á meðal 24 sönglög. Við
það jókst áhugi Islendinga á
Sveinbirni og í tengslum við
konungskomuna 1907 fékk
Hannes Hafstein ráðherra hann
til að semja kantötu til þess að
fagna kónginum. Af því tilefni
kom Sveinbjörn hingað heim í
heimsókn og í framhaldi af því
þýddi Þorsteinn Gíslason, rit-
stjóri og textahöfundur kantöt-
unnar, nokkra af þessum ensku
sönglagatextum Sveinbjörns.
Skömmu síðar vora svo haldnir
Morgunblaðið/Golli
JÓNAS Ingimundarson, Bergþór Pálsson og Signý Sæmundsdóttir munu flytja sönglög
Sveinbjörns í Listasafni Kópavogs.
tónleikar Sveinbirni til heiðurs í Reykjavík
þar sem þessi lög vora sungin. Þannig
komust þau fyrst á framfæri hér heima.“
Að áliti Jóns hafa sönglög Sveinbjörns ver-
ið skammarlega lítið flutt hér á landi í gegn-
um tíðina, því enn sem fyrr standi þau fyrir
sínu. Telur hann ensku textana eiga þar aug-
ljósan hlut að máli. „Engu að síður leit Svein-
björn alla tíð á sig sem íslenskt tónskáld og
lögin hans eru alveg eins íslensk og margt
það sem gert var hér heima á þessum tíma.
Hann samdi lög sín í evrópskum-alþjóðlegum
stíl, sem er auðvitað ekki séríslenskur, en það
var ekki hjá öðrum heldur."
Önnur skýring sem Jón nefnir er að lög
Sveinbjörns séu ekki aðgengileg á prenti. „Á
sínum tíma gaf Menningarsjóður út nokkur
laga hans á prenti en þau hafa einhverra
hluta vegna ekki náð verulegri útbreiðslu
enda kannski ekki þau lög sem best eru fallin
til kynningar. Það vantar einfaldlega úrval af
einsöngslögum Sveinbjörns Sveinbjörnssonar
á prenti."
Margra grasa kennir á efnisskrá tónleik-
anna í Kópavogi. Þar verða til að mynda flutt
sum fyrstu lögin sem Sveinbjörn birti á
prenti og líka einhver af þeim síðustu, svo
sem Sprettur, sem sainið er á árunum
1922-23, þegar tónskáldið var búsett hér
heima.
Ný aðföng
á Kjarvals-
stöðum
SYNING á nýjum aðföngum Listasafns
Reykjavíkur verður opnuð á Kjarvalsstöð-
um í dag. Verður sýningin í vestursal og
miðrými.
Að sögn Eiríks Þorlákssonar, forstöðu-
manns Listasafns Reykjavíkur, verða aðal-
Iega á sýningunni verk sem komið hafa í
eigu safnsins á þessu ári en það mun vera
stefna þess að gefa borgarbúum reglulega
tækifæri til að líta þau verk sem safnið
eignast og fylgjast þannig með listaverka-
eign borgarinnar og hræringum í íslenskri
myndlist. Stór hópur listamanna, inn-
lendra og erlendra, á verk á sýningunni,
svo sem Louisa Matthíasdóttir, Hörður
Ágústsson, Hrafnkell Sigurðsson, Svava
Björnsdóttir, Guðmunda Andrésdóttir og
Kristinn E. Hrafnsson.
„í tengslum við sýninguna ætlum við að
brydda upp á þeirri nýjung í starfi safns-
ins að bjóða upp á stutta kynningu eða
leiðsögn listamanna, sem eiga verk á sýn-
ingunni, alla virka daga kl. 12.30 frá 1. til
12. desember. Leiðsögnin varir í tíu mín-
útur en íjallað verður um eitt verk í senn,“
segir Eiríkur. „í stað þess að lesa lærðar
ritgerðir eða hlýða á fræðilegar útlistanir
hjá þriðja aðila um hvað listamennimir
em að fást við í sínum verkum gefst fólki
sem sagt tækifæri til að hlusta á lista-
mennina sjálfa.“
Sigurður Árni Sigurðsson ríður á vaðið
á mánudag en sfðan koma þau eitt af öðm,
Erla Þórarinsdóttir, Bjami H. Þórarins-
son, Jóhann Torfason og Jónína Guðna-
dóttir í næstu viku og síðan Jóhann,
Jónfna, Erla, Bjarni og Kristinn E. Hrafns-
son í vikunni 8.-12. desember. Öll munu
þau, að Sigurði Árna undanskildum, taka
þátt í almennri leiðsögn um sýningar
safnsins sunnudaginn 14. desember kl. 16.
Sýningin á verkum úr Kjarvalssafni
mun standa áfram í desember í austursal
Kjarvalsstaða. Eru verkin, sem em frá
ýmsum tímum, valin með tilliti til við-
fangsefna.
A sýningarvegg byggingarlistardeildar
í austurforsal verða í desember sýndar
húsateikningar sem deildin hefur fengið
til varðveislu á þessu ári, annars vegar
íbúðarhúsateikningar frá fyrstu áratugum
aldarinnar og hins vegar hluti af loka-
verkefni Hannesar Kr. Davíðssonar frá
arkitektadeild listaakademíunnar í Kaup-
mannahöfn.
Sýningunum lýkur 21. desember.
STARFSMENN Kjarvalsstaða hengja upp verk á sýningunni Ný aðföng.
Morgunblaðið/Þorkell
20 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 29. NÓVEMBER 1997