Lesbók Morgunblaðsins - 29.11.1997, Blaðsíða 11

Ljósm.: Erika Barahona Ede.
GUGGENHEIM-safniö á bakka Nervíón
árinnar í Bilbao á Spáni. Byggingin
breytist ótrúlega mikið eftir því hvaðan
er horft á hana. í stað þess að láta
hana falla saman við eldri byggingar f
nágrenninu tók Frank Gehry þá stefnu
að láta safnið skera sig úr svo sem
framast væri hægt.
alinu varð þessi frumlega lausn Banda-
'íkjamannsins Frank Gehrys, sem er 68 ára
ig ekkert annað en skjögrandi gamalmenni í
tugum unglingadýrkunarinnar. Hjá þessum
nanni var þá að finna svo ferska hugmynd,
ið núna þegar húsið er komið upp, er það
ofsungið í heimspressunni svo varla eru
iæmi um annað eins.
Reyndar kemur það ekki mjög mikið á
ivart. Gehi-y er einn af stjörnuarkitektum
æimsins og höfundur bygginga, bæði í Evr-
ipu og Ameríku, sem skera sig úr og þá ekki
ízt fyrir það, að veggir þeirra eru ekkert
rekar lóðréttir. Ymis hús Gehrys eru eins
»g skúlptúrar og mætti ætla að þau séu flók-
n í byggingu.
Gehry hefur verið vakinn og sofinn í
lessu verkefni síðan hann vann samkeppn-
na 1991 og hann er búinn að vera að fága
itfærsluna síðan framkvæmdir hófust í Bil-
)ao fyi-ir fjórum árum. Teiknistofa Gehrys
>r í Kaliforníu og hálfsmánaðarlega í tvö ár
laug Krens Guggenheimstjóri frá New
fork til þess að fylgjast með framvindu
ærksins. Vígslan fór fram 19. október sl. og
'ramkvæmdin kostaði öll 23 milljarða peseta
11,5 milljarða ísl. króna) Bilbaoborg hefur
iðeins lagt 71 milljón kr. í púkkið og hún
nun sjá um 40% af rekstrarkostnaði. Allt
mnað kostar Guggenheim-safnið. Þess er
'ænst, að 500 þúsund manns komi árlega til
)ess að sjá „Hús aldarinnar" og safnið innan
iyra, sem virðist þó eiga á hættu að lenda í
lukahlutverki. Meðal annars sem verður
„Frápeirri stundu sem
Spánarkonungur opnaði
Guggenheim-safnið
í Bilbao í síðustu viku,
varð Ijóst að par er
undrið í nútíma arki-
tektúr og að pað hefur
stolið titlinum frá
Operuhúsinu t Sydney,
sem hafði áður tekið
hann af Empire State-
byggingunni í New
York. “
Marcus Binney
The Times Magazine
tákn fyrir nýja tíma í Bilbao er ný neðan-
jarðarlest, ný flugstöð og svona uppá punt
hefur spænski arkitektinn Calatrava, sem
hlaut frægð fyrir frábærlega fallega brú við
heimssýningarsvæðið í Sevilla íyrir
ÆVINTÝRAHEIMUR að innanverðu: Forsalurinn er hár undir loft og húsið þykir ekki síður tilkomumikið að
innan en utan.
ÚR SÝNINGARSÖLUM Guggenheim-safnsins í Bilbao.
Þar er tjaldað öllu sem til er í frægum nöfnum og fátt
sem kemur á óvart. Þessvegna þykir húsið sjálft sæta
meiri tíðindum og það vekur meiri athygli en listin sem
þar er til sýnis.
nokkrum árum, verið ráðinn tO að teikna
nýja brú á ána Nervíón.
Reyndar var safninu valinn staður á ár-
bakkanum og alveg við brúarsporð sem þar
er. Gehry undirstrikaði meira að segja ná-
lægðina við brúna með því að ein álman í
safninu nær inn undir brúarsporðinn.
Samhljóða dómar
i heimspressunni
Tímarit um arkitektúr eiga að sjálfsögðu
eftir að fjalla ítarlega um þessa byggingu.
Það er hinsvegar óvenjulegt, ef ekki eins-
dæmi, að nýtt hús þyki eins fréttnæmt og
þetta og sé kynnt með flennistórum myndum
í dagblöðum. I The Times Magazine segir
Marcus Binney:
„Frá þeirri stundu sem Spánarkonungur
opnaði Guggenheim-safnið í Bilbao í síðustu
viku, varð ljóst að þar er undrið í nútíma
arkitektúr og að það hefur stolið titlinum frá
Óperuhúsinu í Sydney, sem hafði áður tekið
hann af Empire State-byggingunni í New
York. Eins og á við um allan afburða arki-
tektúr, breytist safnið í Bilbao stanzlaust,
bæði eftir sólargangi og eftir því hvaðan'
horft er á það. Frá sumum sjónarhomum
líkist það flaki, líkt oggler og stál hafi bráðn-
að og undizt saman í ógnvænlegri sprenginu;
eins og turnar hafí lyppast niður og krumpað
allt undir þeim. En andai’taki síðar bh-tir
Gehry okkur svo reglubunda hönnun, að
hver 18. aldar garðhönnuður væri fullsæmd-
ur af.“ Upphaflega vildi Gehry klæða hús-
ið með kopar og blýi. En blý þykir nú heldur
vafasamt frá umhverfissjónarmiði og reyndi
hann næst ryðfrítt stál. Það þótti vera eins
og spegill sem getur varpað frá sér blindandi
birtu í Spánarsólinni. Gehry reyndi að
dekkja það og skrapa en árangurinn varð
ekki viðunandi.
Næsti valkostur var titan, harðasti málm-
ur sem til er og hefur þessvegna þann kost
að hægt er að nota hann í mjög þunnar plöt-
ur þótt álag sé mikið. Titan er ekki málm-
blanda, heldur frumefni, en hefur verið mjög
dýrt þar til nú nýlega að það virðist hafa
lækkað, því klæðningin utan á safnið kostaði
minna en ryðfrítt stál. Hér á landi er hægt
að finna titan í ösku og gjalli úr Kötlugosum,
til dæmis á Mýrdalssandi, og getur numið
þar allt að 5%, en er þó ekki vinnanlegt>
-+
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 29. NÓVEMBER 1997 1 1 p