Lesbók Morgunblaðsins - 17.06.2000, Qupperneq 6

Útsýn af Ánarmúla yfir Arnarfjörð. Sér til Ketildala og Bíldudals. Langanes er til vinstri en Hrafnseyri í forgrunni til hægri.
Ljósm.: Ólafur Gíslason
Ljósm. Vigfús Sigurgeirsson
Jón Sigurðsson á tindi manndómsáranna, um fimmtugt. Þetta er líklega kunnasta Ijósmynd sem
þekkt er af Jóni, en til eru myndir af honum á ýmsum aldri. Ljósmyndari er ókunnur.
lausum tók hann, þeim er þrotráða voru, og
hafði með sér á sínum kostnaði, þangað til þeir
voru heilir. Eigi aðeins græddi Hrafn þá
menn, er særðir voru eggbitnum sárum, held-
ur græddi hann mörg kynjamein þau, er menn
vissu eigi, hvers háttar voru.“
Mörg dæmi eru nefnd um lækningar
Hrafns. Hann eyddi bjúg með því að brenna
díla á húðina á baki og brjósti og læknaði
þunglyndi með blóðtöku. Hann opnaði með
skurði þvagrás karlmanns sem þjáðist af
þvagteppu vegna steina, tókst að ná í þá og
fékk síðan sárið til að gróa. Ekki er fráleitt að
ætla að fyrsta sjúkrahús landsins hafi verið í
húsakynnum Hrafns á Eyri, þó með öðrum
hætti hafi verið en tíðkast í dag. Þó ekki sé nú
kunnugt um húsaskipan og annað sem því við-
kemur í tíð Hrafns, er ljóst að þar hefur mikils
þurft við. Mörgum mönnum veitti Hrafn smíð-
ir sínar og aldrei mat hann þær fjár. Skemmti-
legt orðalag sem fylgir lækninum á Eyri. Bæ
sinn byggði hann vel og gjörði þar mörg hús
og stór og marga aðra bæjarbót þá er mikil
merki má á sjá, segir í sögu hans.
Enn segir í Hrafns sögu:
„Alla menn lét hann flytja yfir Amarfjörð, þá
er fara vildu. Hann átti og skip á Barðaströnd.
Það höfðu allir þeir er þurftu yfir Breiðafjörð.
Og af slíkri rausn Hrafns var sem brú væri á
hvorum tveggja firðinum íyrir hvern, er fara
vildi“. Hér er mikið sagt í fáum orðum og munu
fá dæmi um slíka rausn í fomum sögum okkar.
Breiðafjarðarfeijan Baldur kom ekki tii þjón-
ustu íyrr en sjö öldum síðar. En sá er munur-
inn að nú borga menn feijutolla.
Virki lét Hrafn gera um bæ sinn úr grjóti.
Ekki sér þess nú stað. Hins vegar sést vel
móta fyrir hafskipanausti hans niður við sjó,
svokölluðu Hrafnsnausti. Segja munnmælin,
að þar hafi Hrafn ráðið hafskipi til hlunns. Má
þetta til sanns vegar færa, þar sem Hrafn fór
nokkrar utanferðir sem áður segir.
Þorvaldur Vatnsfirðingur Snorrason,
frændi Hrafns, leitaði á náðir hans er bróðir
Þorvaldar, Þórður, tók við staðfestu í Vatns-
firði við Djúp, eftir deilur þeirra um fé og völd.
Hrafn tók við hinum staðfestulausa Þorvaldi
og hafði hann hjá sér í nokkra vetur og var til
hans eins og hann væri sonur hans eða bróðir.
Sem dæmi um það skal nefnt, að er Þorvald
fýsti utanfarar, fékk Hrafn honum alfatnað,
rekkjuklæði, húðfat og vistir til fararinnar.
Meö f jölmenna flokka yfir Glómujökul
Nokkmm áram eftir að Þorvaldur tók við
Vatnsfirðingagoðorði að bróður sínum látnum,
gerðust úfar með þeim goðunum og algjör
fjandsemi. Virðist Þorvaldur hafa haft þar for-
göngu og notað hvert tækifæri sem hann gat
til að ná valdi á Hrafni. Fór hann meðal annars
þrjár ferðir að Eyri með fjölmenna flokka yfir
Glámujökul í því skyni. Ekki hafði hann erindi
sem erfiði í tveimur fyrstu ferðunum. Má geta
þess til gamans og sem dæmi um góðsemi
Hrafns, að eftir að önnur aðför hafði mis-
heppnast, bauð hann Þorvaldi og förunautum
Ferðakistill Jóns Sigurðssonar sem hann
geymdi í sínar jarðnesku eigur er hann fór að
heiman til Reykjavíkur árið 1829 til að ganga
undir stúdentspróf. Kistillinn er kominn að
Hrafnseyri úr fórum Egils heitins Ólafssonar á
Hnjóti og Ragnheiðar Magnúsdóttur konu
hans.
hans í mat, en það voru um 400 manns, bænd-
ur og búalið úr Djúpi. Og ekki nóg með það,
heldur lét hann og skera húð til skúa föranaut-
um Þorvalds, því þeir voru mjög skólausir er
langa leið höfðu farið! Svo segir sagan, en þess
er skylt að geta, að fræðimenn telja höfund
Hrafnssögu, sem trúlega hefur verið geist-
legrar stéttar, halda fram hlut Hrafns á kostn-
að Þorvaldar og má vel vera rétt. Þess er að
geta, að eiginkona Þorvaldar var Þórdís, dóttir
Snorra Sturlusonar.
Hrafn Sveinbjarnarson varð ekki gamall
maður. Var hann ekki nema liðlega fertugur
þegar frændi hans náði valdi á honum í þriðju
aðförinni, eftir að hafa komið yfir Glámujökul í
hríðarbyl með herflokk. Bundu þeir menn alla
á bæjum, sem á leið þeirra urðu í Arnaríirði,
svo engin njósn bærist. Komust þeir kumpán-
ar í virki Hrafns með því að setja mann á
skjöld og lyfta honum síðan á spjótsoddum,
svo hann komst upp á virkisvegginn og gat
opnað virkisdyrnar. Ekki hafði verið haldinn
vörður um nóttina vegna óveðursins og vissu
þeir Hrafn ekki fyrr til en vopnaðir menn vora
komnir í virkið. Varð h'tið um varnir og vildi
Þorvaldur engin boð taka frá Hrafni. Þeir
lögðu eld í bæinn, sem títt var á Sturlungaöld
og lét Þorvaldur hálshöggva velgjörðamann
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 17. JÚNÍ 2000