Tíminn - 19.03.1967, Blaðsíða 6

18
TÍMINN
SUNNUDAGUR 19. marz 19G7
„MAÐUR A ENGAR RÆTUR
NEMA í ÍSL MENNINGU"
Alveg írá því ég fyrst man
eftir mér, var ég ákveðinn í
að verða óperusöngvari, smá-
strákur norður á Siglufirði sem
aldrei hafði séð óperu, — sagði
Þorsteinn Hannesson, óperu-
söngvari, er Tíminn heimsótti
hann í tilefni af 50 ára afmæli
hans, sem er í dag.
Enda þótt Þorsteinn hafi nú
lagt sönginn á hilluna, sé jafn-
vel hættur allri söngkennslu,
snerist samtal okkar svo að
segja eingöngu um söng og tón
list, enda fer því fjarri að Þor-
steinn hafi misst allan álhuga
á því sviði, þótt önnur störf
taki nú mestallan tíma hans.
Hann er nú innkaupafuiltrúi
Áfengis- og tóbaksverzlunar rí'k
isins, á setu í útvarpsráði og
hefur ýmsum öðrum hnöppum
að hneppa.
■— En það var heilmilkið
tóniistarlíf á Siglufirði, þegar
ég var að alast upp, heldur
Þorsteinn áfram. Séra Bjarni
Þorsteinsson var aðal frum-
kvöðullinn í þeim efnum, kór-
ar voru þarna, .starfandi og söng
áhiugi mjög;ialmennur. Hingað
til Reykjavíkur , kom ég árið
1941 og fór að læra söng hjá
Sigurði Birkis. Hjá honum var
ég í tvö ár, en hafði áður ferð-
'ast með honum um landið,
þegar hann ferðaðist um og
kenndi kórum, söng í Karla-
kór Reykjavikur á skemmtun-
um, við jarðarfarir og það sem
bauðst.
Ário 1943 var Jóihannesarpass
ían færð hér upp undir stjórn
Dr. Victors Urbancic og þá má
segja, að við Guðmundur Jóns-
son höfðum báðir komið fram
í fyrsta skipti, ég söng guð-
spjallamanninn, en hann orð
Krists. Þú getur áreiðanlega
ekki ímyndað þér hvensu mik-
ið þrekvirki var ráðist í á
þessum tímum, þegar tónlistar-
líf var ákaflega lítið hér á
landi og öll aðstaða eftir því,
og það get ég sagt þér, að
ég hef ekki haft eins mi'kla
ánaegju af neinu . öðru. sem
ég hef tekið þátt í.um dagana
og af engu, sem óg hef gert
er ég eins stoltur. Það er of
mikið sagt, að þetta .hafi gert
útslagið með það, að ég fór út
til náms síðar sama ár,;>. en
þetta ýtti taisvert undir mig.
Þurfti að férna báfkumun
til þess að svelta ekkL
Svo að maður komi nú enn-
þá með þessa gömlu spurningu,
var það ekki talinn nokkuð
mikill óráðsíuháttur að fara ut-
an til söngnáms, þegar tón-
listarlif hér á landi var ekki
upp á marga fiska?
Nei, nei, það var nú farið
að rofa dálítið til í þeim efn-
um, þegar þetta var. Pétur
Jónsson, Stefán íslandi, Einar
Kristjánsson, María Markan og
fleiri höfðu rutt brmtina og
velgengni þeirra hleypti kjarki
í okbur, sem á eftir komu. En
það var ekki í mörg hús að
venda fyrir mann þárna á striðs
árunum, Þýzkaland var lokað,
ftalía lokuð, svo að Bretland
\>arð fyrir valinu hjá mér.
Hauistið ‘43 hóf ég nám í Th
Royal College of Music, og þar
var ég svo við nám næstu f jög
ur árin. Árið 1946 var Covent
Garden óperan endurreist, og
var farið að leita eftir nýjum
söngvurum, m.a. var sent í
Royal College til að kanna,
hvort þar væru frambærileg
söngvaraefni.
Ég söng til reynslu og vildi
óperan M mig, en kennur-
um mínum við skólann þótti
ekki ástæða til að ég hætti námi
og varð það að ráði a ðég héldi
áfram í sbólanum eitt ár tii
viðbótar. Vorið 1947 hat'ði ég
lokið námi við skólann og átti
að fara að vinna við Covent
Garden. Ég vildi eðlilega M
smáhlutverk til að byrja með
en þá tók leikarasambandið
bre2ka í taumana og neitaði
mér um atvinnuleyfi á þeirri
forsendu, að nóg væri til af
brezkum söngvurum til að fara
með smáhlutverk. Þá hófst
margra mánaða þref milii óper
unnar og leiksambanösins. Ég
beið á meðan, en það voru
engir sældartímar. Ég hafði kom
ið mér upp góðu bókasafni um
tónlist og þó sérstaklega óperu,
en til þess að svelta eikki varð
ég að fara með eina og eina
bók í einu til fornsala. En loks
rættist úr þessu og í nóvem-
ber 1948 söng ég við Oovent
Garden smáhlutverk í Töfra-
flautunni og við Oovenc Garden
var ég til 1954, en ekki fékk
ég fleiri smáhlutverk, naest
söng ég Florenstan í Fidelio,
skömmu síðar Radames í Aida
plii
- SEGIR ÞORSTEINN HANNESSON
ÓPERUSÖNGVARI FIMMTUGUR
og loks Walter í Méisfara-
söngunum. Öll þessi hlutverk
söng ég á fyrstu þrem mán-
uðunum, og það var bansett
ekkisen erfiði.
Tímdi ekki að missa af upp-
byggingunni hér heima.
Hivernig var tónlistarlíf í
Bretlandi á stríðs- og eftinstríðs
árunum?
Á þessum árum var geysi-
legur blómi yfk listum almennt
í Bretlandi. í stríðinu lögðu
Bretar miíkið kapp á að stappa
stálinu jafnt í hermenn sem
almenna borgara, og ieituðust
í því skyni eftir að efla menn-
ingarlíf eftir föngum. Þetta varð
til þess að áhugi abnennings
á listum fór mjög vaxandi, og
að sjálfsögðu varð það lista
mönnunum mikil hvatning,
enda kom margt nýtt fram í
flestum listgreinum á þessu
tímabili, ekki hvað sízt í tón-
list, 'og þá komu fram á þvi
sviði hinir miklu jöfrar, sem
allir þekkja nú, svo sem Britt-
en og Tippet. Þetta voru veru-
legir endurreisnartimar, og eft
ir stríðið var ails ekki látið
staðar numið, heldur haldið
áfram a sömu braut. Enda
þótt nú séu liðin nokfcuð mörg
ár frá því, að ég fór frá
Bretlandi, hef ég reynt að
fylgjast með því, sem þ— hef
ur verið að gerast, og mér
er óhætt að segja, að listalíf
hafi þar aldrei verið auðugra
en nú.
Hvenær fluttir þú frá Bret-
landi?
Þegar ég var að syngja við
Covent Garden í nokkur ár,
fór mig að langa að breyta til
og fara þá helzt til Þýzkalands
og hafði reyndar fengið tilboð
frá tveimur óperum þar. En
um svipað leyti, árið 1954, var
ég beðinn um að koma heim
og taka að mér hlutverk Canios
i Pagliazzi, sem flytja átti i
Þjóðleikhúsinu. Mig hafði alltai
langað til að syngja í óperu
heima, svo auðvitað gleypri ég
við þessu. En þegar sýningum
á óperunni var lokið og ég
orðinn laus á ný, brá svo við,
að ég gat ekki hugsað mér að
fara út aftur. f öll þessi ár,
sem ég hafði verið erlendis,
hafði ég aldrei fundið til heim-
þrár, en þegar ég kom heim í
þetta skipti og sá allt, sem hér
var að gerast á sviði lista,
fannst mér þetta svo spenn-
andi, að ég gat ekki hugsað
mér að fara aftur út og missa
með öllu af þessum uppbygg-
ingartimum. Það var gróska í
öllu, búið var að stofna Sin-
fóníuhljómsveit, Þjóðleikihúsið
var komið upp, settar höfðu
verið upp óperur, og áhugi á
listum orðinn mjög almennur.
Ég átti um tvennt að velja,
annars vegar að halda áfram
mínum söngferli erlendis og
koma heim, þegar færi að halla
undan fæti, og hins vegar áð
fara hvergi, reyna að nýta
karfta mína hér heima og taka
þátt í þessu spennandi upp-
byggingarstarfi. Ég valdi síðari
kostinn, og mig hefur aldrei
iðrað þess. Ég fór fljótlega ;.ð
kenna við Tónlistarskólann, oa
kom oft fram opinberlega. =•■
komst fljótlega að því, að það
að ætla sér að lifa á því að
vera söngvari hér heima, það
var ekki hægt. Eftir þann söng
feril, sem ég hafði úti reynd-
ist mér örðugt að þurfa að
taka hverju sem bauðst rétt
til að hafa að bíta og hrenna,
og ég tók það ráð að hasja
mér völl á öðru sviði og hætti
smám saman við sönginn, en
m'ásíkáhuginn er þó alltaf sá
sami.
Við höfum ekki ráð á að
hafa ekki ráð á því.
Þú segir, að þig hafi alduei
iðrað þess að koma heim, þegar
bezt gegndi?
Nei, það segi ég satt. Þótt
ég kynni ákaflega vel við ,nig
í Bretlandi, fannst mér alltaf
vanta eitthvað meðan ég bjó
erlendis. Það er nú einhvern
veginn þannig, að hugsunin er
alltaf skemmtilegri á móðurmál
inu en á erlendum tungum,
maður á engar rætur nema í
íslenzkri menningu, og er þar
af leiðandi rótlaus og hálfutan-
veltu meðal erlendra þjóða.
Sumum veitist nú merkilega
auðvelt að laga sig að erlend-
um þjóðum, og gleyrna því, sem
islenzkt er.
Nei, það held ég ekki. Það
er þá ekki nema fólk, sem
engar rætur hefur og enginn
akkur er f hvort sem er. En
auðvitað eiu þeir æði margir
lika, sem ekki geta komið heim
vegna þess, að menntun þeirra
nýtist ekki hér. Ég held, að
flestir þeir, sem svo er ástatt
um, vildu þó heldur vera heima.
— En segðu mér þá annað.
Ertu ánægður með það, sem
gert hefur verið til uppbygg-
ingar listum, síðan bú komst
heim?
Nei, það er ég ekki. Að vísu
hefur margt verið gert, og sí-
felt miðar í rétta átt, en þetta
gengur of hægt. Það er ekki
nægiiega mikið gert fyrir list-
greinamennt. Ég meina ekki,
að það eigi að koma upp eiu-
hvers konar atvinnuleysistrygg
ingasjóði fyrir listamenn. Ein-
mitt ekki. En það þarf að skapa
þeim aðstöðu til að vinna, —
sem listamenn.
—Nú er það venjulega við-
kvæðið, að við svona M og smá
höfum alis ekki efni á slíku.
Jú, jú, maður hefur svo sem
heyrt þetta, en ég segi bara:
H'öfum við ráð á að hafa ekki
ráð á því? Það vill nú syo til,
að það eina, sem við íslend-
ingar eigum af a‘ð státa, er
okkar forna menningararfleifð
en það er ekki nóg að eiga
hana, geyma og monta sig af
henni, beldur verður stöðugt
að auika og bæta við. Hvers
virði er það þjóðfélag, sem allt
nyggir á veraldargæðum og læt-
ur allt annað lönd og leið. Það
er einskis virði. Og að ssgja.
að við höfum ekki ráð á að
halda uppi menningarlífi, ineð-
an við getum eitt og spennt
i allan skrattann, bað er gjör-
samlega út i hött. Ég hlusta
=»kki á bað