Tíminn - 31.03.1967, Blaðsíða 9

FÖSTUDAGUR 31. marz 1967
TÍMINN
'0F <&
Útgetandl. FRAMSOKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórl: Krlstján Benediktsson. Ritstjórar: Pórartnn
Þórarinsson (áb). Andrés Krlstjánsson. Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson Fulltrú) ritstjómar: Tómas Karlsson Aag.
lýsingastj.: Steingrimur Gíslason Ritstj.skrtfstofur ' Kddu-
búsinu, slmar 18300—18305 Skrifstofur Bankastrætl ) Af-
greiðslusimi 12323 AuglýsingaslmJ 19523 ABrar skrifstofur..
siml 18300 Askriftargjald kr 105.00 á mán innanlands — 1
lausasölu kr. 7.00 elnt. — Prentsmiðjan EDDA b. f.
Bjarni og Einar
Á Alþingi í vetur hafa þeir fíinar Olgeirsson og Bjarni
Benediktsson haldið uppi löngum umræðum um utan-
ríkismál, sem Mbl. hefnr lýst sem stórfróðlegum. Það
má til sanns vegar færa. Þessar umræður þeirra Bjarna
og Einars hafa snúizt um atburði. sem gerðust fyrir um
nær 30 árum, og hafa þær einkum verið fólgnar í því,
að hvor um sig hefur reynt að afneita skoðunum sínum
á þeim tíma. Einar hefur reynt að afneita því, að hann
snerist þá með eða móti hlutleysi íslands, eftir því,
hvernig vindurinn blés frá Moskvu, og Bjarni hefur reynt
að hvítþvo sig af því, að hann hafi haft nokkra samúð
með Þjóðverjum á þessum tíma! Afneitanir beggja hafa
verið álíka seinheppilegar.
Annað broslegt við þessar umræður er það, að þeir
Bjarni og Einar hafa reynt að láta líta þannig út, að
þeir hafi alla tíð verið miklir ardstæðingar og séu það
enn í dag. Sannleikurinn er sá að milli þeirra hefur
alltaf öðru hvoru verið hið nánasta fóstbræðralag í 32 ár.
Það hófst í febrúar 1935, þegar báðir hófu mjólkur-
bindindi sama daginn, til þess að reyna að fella vinstri
stjórnina, er þá fór með völd. Það var sérstaklega áber-
andi í ¥é?B?uar 1938, þegar Bjarni sendi félaganna úr
nýstofnuðu málfundafélagi Sjáifstæðismanna inn á Dags-
brúnarfund til þess að hjálpa Einari til að reka Jón
Baldvinsson úr Dagsbrún. Það hélt áfram næstu árin,
þegar Bjarni hjálpaði kommúnistum til valda í Dagsbrún
og Alþýðusambandinu og náði hámarki sínu á árunum
1944—46, þegar báðir studdu rikisstjórn til að sóa stríðs-
gróðanum á sem allra stytztum tíma. Þótt fóstbræðra-
lagið rofnaði þá að sinni, hefur það oft tekizt aftur og
er það eftirminnilegast, þegar þeir stóðu saman að verk-
föllum sumarið 1958, til þess að fella síðari vinstri stjórn-
ina. Síðan hefur Bjarni ekki íalið sig þurfa á Einari að
halda, og hefur síðan Einar lýsti yfir því, að hann ætlaði
að hætta þingmennsku, einkum lagt sig eftir að ná fóst-
bræðralagi við Hannibal Valdimarsson í staðinn. Það
sýndi sig á seinasta Alþýðusambandsþingi, að Bjarna hef
ur orðið talsvert ágengt í þessum efnum.
Það hefur líka komið glöggt í ljós á undanförnum
þingum, að Bjarni lítur á Alþýðubandalagið sem ómiss-
andi flokk. Þegar kommúnista hefur vantað eitt atkvæði
á Alþingi til að fá mann kosinn í bankaráð eða aðrar
þýðingarmiklar nefndir, hefur þeim jafnan bætzt eitt at-
kvæði með dularfullum hætti. Nokkuð góðar heimildir
herma, að það sé enginn annar en Bjarni sjálfur, sem
við þau tækifæri- hafi gerzt tíundi kommúnistinn á Al-
þingi. A.m.k. er það víst, að þessi liðveizla er runnin
undan rótum hans. Og Bjami gerir þetta ekki út í bláinn.
Grundvöllurinn undir samstarfi Sjálfstæðisflokksins og
Alþýðuflokksins er að veikjast og Bjarni getur þá og
þegar þurft á nýrii hækju að halda. Og kommúnistar
eru að þreytast í stjórnarands'öðunni Það sýnir forusta
þeirra í verkalýðshreyfingunni og þau ummæli, sem
Ragnar Arnalds sagði í ógáti, að Alþýðubandalagið myndi
ekki láta stjórnarþátttcku stranda á hersetunni.
En þetta allt verður reynt að dylja fram yfir kosn-
ingar. .Tíunöi kommúnistinn“ á Alþingi mun skamma
kommúnista hatramlega í Mbi Alþýðubandalagsmenn
munu látast vera höfuðandstæðingar íhaldsms. En eftir
kosningarnar verður þetta úr sögunni, alveg eins og
verðstöðvunin. Fyrir þvj er amk gömul og ný reynsla,
að stóru orðin um íhaldið í Þjóðviljanum og stóru orðin
um kommúnista í Mbl. hafa verið fljót að gleymast, þegar
þess hefur þótt þurfa.
ERLENT YFIRLIT
Tekst Ellsworth Bunker að
halda Ky marskálki í skefjum?
Hægláta sendiherranum hefur hvarvetna heppnazt vel til þessa
sendiherra Bandaríkjanna í Nepal.
JOHNSON Bandaríkjaforseti
sætir nú miklum mótgangi og
er gagnrýndur réttilega og
ranglega fyrir flest, sem hann
gerir. Ein emhættisveiting hans
nýlega hefur þó hlotið einróma
lof og meira að segja Walter
Lippmann lagt blessun sina yfir
hana. Hér er átt við skipun
Ellswortih Bunkers í sendiherra
»mbættið í Saigon. Þó er Bunk
3r orðinn nokkuð aldraður eða
verður 73 ára 11. rnaí næstk.
Hann er hins vegar heilsu-
nraustur, eins og sést á því, að
hann gifti sig í annað sinn
á síðastl. sumri, en fyrn konu
sína missti hann fyrir tveimur
árum. Síðari gifting hans varð
sögufræg, því að hin nýja kona
er sendiherra Bandaríkjanna,
Caroi C. Laise, 49 ára gömu1.
Verður nú talsvert vik milli
þeirra hjóna, þar sem annað
gegnir sendiherrastörfum í
Neapel, en hitt í Suður-Viet-
nam.
ELLSWORTH BUNKER er
■íominn af efnuðu fólki. Faðir
hans var forstjóri hjá stórum
sykurhring, National Sugar
Rei'ining Company. Bunker var
ið sjálfsögðu settur til mennta
og stundaði hann laganám við
Yale-háskólann. Hann vakti
enga sérstaka athygli í skóla,
enda námsmaður rétt í meðal
iagi. Að námi loknu hugðist
hann fyrst gerast kennari, en
niðurstaðan varð sú, að h.mn
hóf að starfa við fyrirtæKi föð-
ur síns og þar „vann nann sig
upp“ og varð lengi framkv.stj.
bess Það efldist mjög undir
stjórn hans og er Bunker sagð
ur margfaldur milljónamæiing-
ur.
Tilviljun ein virðist haia ráð-
ð því, að Bunker gekk í uta.i-
ríkisþjónustuna. Dean Acheson
þurfti árið 1951 að skipa nýjan
sendiherra í Argentínu, en þá
sat Peron þar að völdum, og
gekk samvinna Bandaríkjanna
ig Argentínu nokkuð skrikKj-
ótt. Acheson taldi heppilegast
að senda þangað rólegan og að-
Igætinn mann. Acheson minntist
þá allt í einu gamals skólafé
laga síns frá Yale, Ellsworth
Bunkers. Hann féllst á að taka
starfið að sér og hefur síðan
verið samfellt í utanríkisþjón-
ustunni. Honum tókst svo vel
í Argentínu, að hánn hefui ver-
ð talinn annar af tveimur bettu
sendiherrum Bandaríkjanna,
sem þar hafa verið. Eisenhow-
er skipaði hann síðar sendi-
nerra á Ítalíu og Indlandi, og
féll mjög vel á með honum og
Nehru. Síðari árin hefur Bunk-
er ekki gegnt neinu föstu sendi
nerrastarfi, heldur verið eins-
konar yfirsendiherra, líkt og
Harriman, þ.e. honum hafa ver
ið falin sérstök vandasöm og
tímabundinn verkefni. Þannig
árti hann mestan þátt i að jafna
deilur Indónesíu og Hollands
át aí' Nýja Guienu. Síðar miðl-
aði hann málum milli Saudi-
Arabíu og Jemen. Frægastuj-
nefur hann þó orðið fyrir það
að hann átti meginþátt í að
koma á friði í Dominikanska
.ýðveldinu 1965, eftir uppreisn
ína þar og innrás Bandaríkjs-
manna.
Ferill Bunkers sýnir, að hann
er mikill samningamaður. Hann
er virðulegur maður í sjón, hæg
látur og nokkuð sérstæður í
framgöngu. Stundum hefur
hann því verið nefndur hægláti
sendiherrann. Sem samninga-
maður er hann frægur fyrir
þolinmæði sína og óvenjulega
glöggskyggni á, hvað sé fram-
kvæmanlegt og hvað ekki. Mik-
ilvægast er það þó talið, að
honum er sérstaklega sýnt um
að vinna sér tiltrú. Stundum
hefur verið sagt um hann, að
hann sé fulltrúi þess bezta í fari
menntaðra amerískra viðskipta-
hölda.
ÞAÐ VERKEFNI, sem John-
son mun einkum fyrirhuga
Bunker í Suður-Kóreu, er að
koma þar á laggirnar borgara-
legri stjórn, sem vinni sér til-
trú almennings. Ekkert háir
Bandaríkjunum nú meira í Viet-
nam en þurfa að styðjast við
stjórn óvinsælla hershöfðingja.
En það er hægara sagt en gert
að breyta þessu. Að vísu hefur
sérstakt stjórnlagaþing nú sett
landinu sérstaka stjórnarskrá,
sem um margt minnir á stjómar
skrá de Gaulle í Frakklandi, þ.
e. gert er ráð fyrir miklu for-
setavaldi. Samkvæmt þessari f:
stjórnarskrá verður fyrst kos- |
inn forseti og síðar þing og ?
munu báðar þessar kosningar
sennilega fara fram á þessu ári.
Vonir Bandarikjamanna eru
þær, að traustur maður úr borg
arastétt nái kosningu. Enginn
slíkur maður er hins vegar sýni
legur í dag, þar sem raunveru-
leg pólitásk starfsemi hefur
aldrei þróazt í Suður-Vietnam,
en hins vegar fjölmargar hags-
muna- og trúarbragðaklíkur.
Margt bendir til, að Ky mar-
skálkur hugsi sér forsetaemb-
ættið. Hann mun þá segja sig
úr hernum og bjóða sig fram
sem óbreyttur borgari. í kosn-
ingunum hefði hann sterka að-
stöðu, þar sem hann hefur her-
inn og lögregluna að baki sér.
Ef Ky yrði forseti, minnkuðu
mjög friðarthorfur í Vietnam,
þar sem hann vill útfærslu á
stríðinu og enga samninga við
Vietcong. Hann myndi og aldrei
hljóta alþýðuhylli í Suður-
Vietnam, þar sem hann er hers-
höfðingi frá Norður-Vietnam.
Hvort Ellsworth Bunkers heppn
ast hlutverk sitt í Suður-Viet-
nam eða ekki, fer mikið eftir
því, 'hvort honum tekst að halda
Ky marskálki í skefjum og
koma á dugandi borgaralegri
stjórr. í landinu. Tvímælalaust
er þetta vandasamasta verkefnið
sem hann/ hefur tekið að sér.
Þ.Þ.