Tíminn - 28.04.1967, Blaðsíða 5

/
FÖSTUDAGUR 28. apríl 1967.
TÍMINN
J2
Halldór E. Sigurðsson
DAUÐÞREYTT OG ÚRRÆÐALAUS FORUSTA
LEYSIR EKKI VANDANN FRAMUNDAN
Herra forseti. Góðir álheyrend-
ur. Út af því, sem Sverrir Júlíus-
son vitnaði í ræðu Eysteins Jóns-
sonar um frásögn Eyisteins af hafn
arlagafrv. vil ég geta þess, að í 6.
'gr. frv. segir, að styrkur til hafn-
argerða skuli vera allt að 75%
en ekki „skylt er að veita eins og
segir í núgildandi 1. Heyrzt hefur
hins vegar, að slegið hafi óhug á
stjórnarliða, þegar farið var að
gagnrýna þetta og frv. verði
hreytt svo framiagið verði skylda
svo að auglj'óst er, að barátta
Framsfl. fyrir því mun bera árang
ur.
Kosningaspár
Út af spádómi Lúðvíks Jóseffs-
sonar og þeirra félaga um kosn-
ingarnar, vil ég segja þetta. Fram-
sfl. er sá stj órnmálafflokkur, sem
mest hefur vaxið á síðustu árum.
Hann á víðar en á einum stað
möguleika til þess að fá kosinn þm
til viðbótar þingliði sínu nú. Og
tölurnar frá sveitar- og borgar-
stjórnarkosningunum í sumar sýna
að flokkurinn á möguleika á land-
sk. þm. ef hitt bregzt. Það, að
Hannibal Valdimarsson náði kosn-
ingu á Vestlfjörðum síðast en ekki
SBjarni Guðbjörmsson, bjargaði
ríkisstj. þá. Þess vegna fagnaði
Morgunblaðið kosningu Hannibals.
A'lþbl. tókst að blekkja eitthvað af
'framsóknarfólki til þe,ss að kjósa
sig í borgarstjórnarkoisningunum í
sumar. Það bjargaði meiri hl. Sjálf
stæðisfl. í Reykjavík. Ég vara við
þessum blekkingum og undirstrika
að aðeins fylgisaukning Framsifl.
getur fellt ríkisstj.
AlþýSuflokkurinn
og höftin
Við Emil Jónson vil ég segja
það út aff tali hans um höfft og
haftastjórn. Er Emil Jónsson bú-
inn að gleyma því að formaður
Alþfl., Stefán Jóhann, myndaði
mestu haftastjórn er setið hefur á
íslandi og hann, Emil Jónsson,
var haftamálaráðh. með fyrrv. þm.
Sjálfstfl. sér við hlið sem for-
mann fjárhagsráðs. Emil byggir
því á reynslu, þegar hann talar
um, að höift séu notuð til þess að
hygla flokksgæðingum.
RæSur stjórnarliða og
gerðir stangast á
Ræður stjórnarliða yffirleitt hafa
gengið út á það, að allt sé í lagi,
ástandið í efnahags- og atvinnu-
málum þjóðarinnar eins traust og
gott oig það geti bezt verið. Verð-
bólga hafi ekki einu sinni aukizt
verulega á síðustu árum. Þjóðin
eigi að vera bjartsýnn, engar úr-
tölur haffi rétt á sér. Rétt er það.
Allt ætti að vera í lagi í slíku
góðæri, eins og verið hetfur undan-
ffarin ár. Bjartsýni er nauðsynleg.
Það er bjartsýni að trúa á land
sitt og fólkið í landinu. Þá bjart-
sýni á stjórnarliðið ekki. En hvers
vegna tala þeir stjórnarliðar um,
að þjóðin sé stödd á tímamótum
velgengni og vandræða, fyrst ekk-
ert er að? Því gera þeir ráðstaf-
anir eins og verðlagseftirlit, sem
þeir kalla sjálfir neyðarráðstafan-
ir, fyrst alit er eins og bezt verð-
ur á kosið? Aff hverju segir fjmrh.
að ekki sé hægt að gera áætlanir
fram í tímann, vegna óvissu, fyrst
ekki er nein óvissa fyrir hendi?
Af hverju er verið að gera ráðstaf-
anir í fjármálum eins og niður-
skurð á verklegum framkvæmd-
Óhófleg skattheimta og hringlandaháttur í ríkisbúskap og
fjárfestingu hefur einkennt stjórnarstefnuna
um, fyrst þörf fyrir slíka fram-
kvæmd er ekki til staðar? Af
hverju er verið að styrkja atvinriu-
vegina með hundruðum millj. kr.
af almannafé, fyrst fjárhagur
þeirra er tnaustur og afkoman ör-
ugg? Ykkur stjórnarsinnum vœri
nauðsynlegt að líta í kringum ykk
ur. Því að tal ykkar í þessum umr.
um efnaihagsmál gerir ykkur bros-
lega í augum alþjóðar, eins og
þið eruð í augum lækna, þegar þið
talið um ágæti ykkar í heiibrigðiis-
málum og í augum vegfarenda,
þegar þið talið um góða þjóðvegi.
Eitt vinnst þó við þetta. Þeim
verður ekki treyst til umlbóta, sem
eikki sjá, að umbóta sé þörf.
Óhófleg skattheimta og
hringlandaháttur
í ríkisbúskapnum
Að þessu sinni mun ég aðeins
minna á það sem einkennt heíur
ríkisbúskapinn síðustu árin, óhóf-
leg skattheimta og hringlandahátt
ur. Á þessu kjörtímabili, sem nú
er senn á enda runnið, hefur sölu-
skattur verið hækkaður úr 3% í
7%% og gaf hann ríkissjóði áður
2S0—300 millj. kr. í árstekjur, en
nú um 1200 millj. kr. Mismunur-
inn heffur sagt til sín í verðlagi
þjóðarinnar. Leyfisgjöld aff biffreið
um haffa verið færð á fleiri flokka
þeirra og gáfu ríkissjúði árið 1966
næiTi þrefalt hærri fjárhæð held-
ur en 1963. Við afgreiðslu fjárl.
tfyrir 1966 var staða ríkisisjóðs
talin svo tæp, að lagður var á
sénstakur rafmagnsiskattur, 40
millj. kr. sem hækkaði allt raf-
magnsverð í landinu um 15-25% %
samstundis og hann var á lagður.
Jafnframt var felid niður fjárveit-
ing á fjárl. til vegamála 47 millj.
ikr. þrátt fyrir fyrirheit ráðh. um
hið gagnstæða. Það ieiddi til hækik-
unar á benzíni og þungaskatti
bifreiða til að mæta tekjumissi í
vegasjóð. Hœkkunin streymdi út
í verðlagið. Gjaldeyrisskattur var
á lagður. Aukatekjur ríkissjóðs og
stimipilgjöld voru miargfölduð of-
an á háa vexti. Áður hafði launa-
skattur verið á lagður, swo og
margir smáskattar, svo sem skatt-
ur á byggingarefni, eignaskattur
hækkaður. Allt þetta kjörtímabil
hefur rikisstj. verið haldin hálf-
gerðu skattaœði. Svo miki'ls þótti
við þurffa að bæta hag ríkissjóðs
á s.l. ári, að hætt var við niður-
greiðslur á saltfiski og smjörlíki
á vormánuðum. S.l. lauigardag
skýrði hæstv. tfjrámiih. Alþ. frá
fjárhagsaffkomu ríkissjóðs árið
1966, er var í stuttu máli þessi:
Tekjur ríkissjóðs fóru 842 millj.
kr. fram úr áætlun fjárl. eða
17% %. Alls hafa tekjur ríkissjóðs
farið um lVz % milljarð fram úr
áætiun fjárl. á 4 árum. Þannig
ihefur tekizt með því að leggja á
þjóðina skatt O'fan á skatt að ná
í rikissjóð tekjurn, sem ekki eiga
sér neinar hliðstæðar áður fyrr.
Skaffheimtan fór beint
út í verðlagið
Til hvers hefur svo þessi álögu-
steína hæstv. ríkisstj. leitt? Eins
og áður er fram tekið, fóru skatt-
álögurnar ríkisstj. svo sem sölu-
skatturinn og rafmagnssbattur og
Halidór E. Sigurðsson
tfleiri skattar beint út í verðlag-
ið, enda ekki hirt um annað.
Skattheimtan varð að ná fram að
ganga. Það var heldur ekki hirt
um vöxt dýrtíðarinnar og hækk-
un vísitölu, þegar hæstv. ríkisstj.
ákvað að hætta niðurgreiðslum
á saltfiski og smjörlíki á s.l. vori.
Þessi stefna hæstv. ríkisstj.1 átti
sér hins vegar ekki langa lífdaga.
Um mitt sumar hatfði ríkisstj. tek-
izt að magna svo dýrtíðina, að
ihún ógnaði atvinnu- og viðskipta-
Itfíi landsmanna. Ríkisstj., sem ætl-
ar sér að spara 30 millj. kr. fyrir
ríkissjóð með því að hætta hlula
af niðurgreiðslum, ákvað í skyndi
4 mánuðum seinna að bæta á rík-
issjóð útgjöldum til niður-
greiðslna, sem nema munu 200—
200 millj. kr.
Útgjaldaaukning vegna
verðbólgunnar
Það verður lítið eitt talið af
útgjöldum þeim, sem verðbólgu-
stefnan hefur bakað atvinnuiveg-
unum í landinu, síðustu árin, en
geta vil ég þe,ss, að nú fyrir pásk-
ana afgreiddi Alþ. stjfrv. um ráð-
stafanir vegna sjávarútvegsins,
sem kosta mun ríkissjóð um 230
millj. kr. útgjöld sem að veru-
legu leyti er affleiðing af dýrtíðar-
stefnu ríkisstj. Það helfði mátt
œtia, þegar hæstv. ríkisstj. haffði
sa'fnaði til sín svo miblum umfram
tekjum, sem raun varð á á s.l.
ári, hefði hún notað eitthvað af
þeim til þess að greiða sveitar-
ffélögunum vangreiðslur ríkis-
ins vegna haffna, skóla, sjúkrahúsa
tframkvæmda eða til að skila vega-
sjóði aftur 47 millj. kr., sem rang-
lega voru aí honum teknar eða
aufca rafvæðinguna í landinu. Ekk-
ert aff þessu er gert. Þess í stað
eru framlög til verklegrar fram-
kvæmda lækkuð um 10%' árið 1967
ffrá því, sem gert var ráð fyrir í
ffjárl., sem a'fgreidd voru fyrir
þremur mánuðum. Er þar höggv
ið afftur í sama knérunn, sem
gert var árið 1965, er framlög
ríkissjóðs til verklegra fram-
kvæmda voru skert um 20%. Ekki
þótti hæstv. ríkisstj. nóg að gert
gagnvart sveitartfélögunum að láta
þau greiða vexti af vangreiddum
ríkisframlögum, heldur lagði hún
skurðarhnífinn á jöfnunarsjóð
isveitarfélaganna og skar þaðan 20
millj. kr. snúð sér til handa. Það
vekur undrun, að hæstv. ríkisstj.
skuli leggja sig í þann sparðatín-
ing að tína saman 65 millj. kr.
með þeim hætti að draga úr þeim
framkvæmdum, sem landsfólkið
þráir mest og kemst ekki af
án. Slik vinnulbrögð eru fráleit á
5 milljárða fjárl. og að það skuli
gert á sama fjárhagsári og fjár-
veitingar til reksturs ýmissa em.b-
ætta voru hækkuð um 30—40%
eins og gert er á yfirstandandi
fjári.
Hrínglandaháttur
í ákvörðunum.
Tilgamgur hæstv. ríkisstj. er að
draga úr frambvæmdum og jafn-
vel að stöðva víða frambvœmdir
við byggingu sfcóla, hafna sjúkra-
húsa og rafvæðingu í sveitum.
Það sýnir svo vinnubrögðin, stefnu
og stjúrmleysið, hvernig að þess-
um málum er staðið. í desember
eru samþ. fjárlög með áfcveðnum
fjárveitingum til verblegra fram
kvæmda. í febrúarmánuði er á-
kveðið að lækka fjárveitinguna
um 10%. í apri'l er svo lögð fram
tframfcvæmdaáættun og jafnhliða
lánsfjárheimitd til að afla íjár til
að bðma í fcamkvæmd.sumum af
verbefnum þeim, sem fyrri ákvörð
un ríkisstj. átti að draga úr eða
stöðva. Þannig rekur eitt sig á
annars horn enda er nú meiri ó-
visisa ríkjandi um afkomu atvinnu
veganna og verklegar framkvætnd
ir ríkis- og sveitarífélaiga en ver-
ið hefur. Svo augijóst er það nú
öllum, að jafnvel ríkisistj. viður-
bennir slíkt ástand með yfirlýs-
ingu fjmrlh., að ebki sé fært að
gera framkvæmdaáætlun fram í
tímann. Affstaða hæistv. ríkisstj. til
íjárveitingar vegna verklegra fram
kvæmda heíur leitt til þess, að
ríkið skuldar að sínum htuta
til vegasjóðs halfna, skóla,
sjúkrahúsa og flugvalla og raffvæð-
ingar um 1 miiljarð í lok þessa
árs þrátt fyrir góðærið, þnátt fyrir
| lVz milljarð í umframtekjur rík-
issjóðs á einu kjörtímabili. Þetta
er arffurinn, sem góðu árin skila
til framtíðarinnar. Þannig er ráðs-
mennska hæstv. ríkisstj. þannig
gley.pir dýrtíðin stóran hluta at
skattlheimtunni, sfcattheimtunni,
sem hefur átt verulegan hlut í pví
að skapa hana.
Brotið samkomulag
í vegamálum
Eins og ég vék að í ræðu minni
ihér að framan, var það eitt af
bjargráðum hæstv. ríkisstj. við
ffjáiilagaafgreiðslu fyrir árið 1966
að fella niður á fjárl. framlag
rfkissjóðs til vegamála. Svo var
einnig á fjárl. fyrir árið 1987,
sem eru þó um 5 miilljarðar. Þar
er enginn eyrir til framkvæmda í
vegum. Þetta er hvort tveggjia í
senn brot á samkomulaigi hæstv.
ríkisstj. við afgreiðslu vegalaga,
eins og áður er frá skýrt og brot
á þeirri stefnu, sem mörkuð er með
veigal. Þar er mörkuð stefna, að
ríkið skuli leggja til vegasjóðsins
fé aldrei minna en 47 millj. kr.
Samkomulagið og stefnan er stað
reynd, þótt það hafi ekki verið
haldið. Það breytir heldur engu,
þótt hæstv. samgmrh. tali digur-
barkalega um sitt ágæti í vegamál
um og noti útflutningssjóð 1958
í samanburði við fjárlög nú, til
iþess að ffá hagstæðan samanburð
fyrir sig. Það er álífca vitleysa eins
og að ég umreiknaði gengisbreyt-
inguna 1960 og 1961 í krónutali
og lætti við fjál. nú og gerði
siðan samanburð við árið 1958.
Ástandið í vegamálunum sannar
ágæti ráðh. eða hið gagnstœða.
Nu á t.d. að auka framkvæmdaffé
í öllum landsbrautum á íslandi
um 800 _þús. kr. Það munar um
minna. f þjóðbrautum um 6.2
millj. og hraðbrautum engan eyri.
Ástandið í framkvæmd-
um i vegamálum
óþolandi
Þessi þróun og aðgerðaleysi
stjórnvalda í vegamálum er rneð
öltu óþolandi og það á sama tíma,
sem ríkissjóður sópar til sín hundr
uðum miUj. kr. í nettótekjur af
umferðinni. Það er ekki hægt að
koma til þjúðarinnar ár eftir ár
og segja, að það skorti fjárhags-
grundvöll til framkvæmda í hrað-
brautum eins og hæstv. fjmrh.
gerði í fyrra og nú í sambandi
við framkvæmdaáætlunina. Það er
bæstiv. ríkisstj. að skapa þann
fjárbagsgrundvöll. Það er ekki að-
eins fjárh.agsgrundvöll vegna hrað
bnautanna, sem vantar, vegasjóður
vetdur ekki verkefnum sínum.
Verði ekki meira fé til vegamála
á næstu árum en nú er, brestur
vegakerfið sjálft undan árlegri
ffjölgun bilfreiða vegna stœrri bif-
reiða, vegna aukinna vöruflutn-
inga. Þá verða fleiri og fleiri vegir
eins_ og vesturlandsvegurinn upp
að Álafossi er nú. Þá falta brýr
undian þunga bifreiða, eins og nú
er farið að eiga sér stað. Þá verð-
ur að auka þá aðferð að taka fé
að láni til viðhalds vega eins og
.gert var á s.'l. sumri, tit þess að
igiera færan veg austur yfir Flóa.
Þetta er það, sem blasir við í vega
málanum, ef ekki verður þar brot-
ið í blað. Það, sem verður að
gera og á að gera er, að tekjur af
sérsköttunum gangi beint í vega-
sjóðinn. Rlkissjóður greiðir til
vegasjóðsins vegna vegaviðhalds-
ins eftir mati Alþ. á hverjum
tíma, þó aldrei minna en 47 millj.
kr. Erlend ríkislán verði tekin til
framkvæmda í hraðbrautum, vega
sjóður taki innlend lán vegna
þjóðarbrautum.
Á vegamótum velgengni
og vandræða
Eins og áður er að
vikið, hafði hæstv. ríkisstj. tekizt
með skattheimtu sinni og stjórn-
leysi að búa svo að atvinnu- og
efnahagsldfi landsmanna, að hún
lýsti því sjálf á haustmánuðum,
að þjóðin stæði á vegamótum vei-
gengni og vandræða. Var þá horf-
ið að því ráði að setja allt verð-
lag undir eftirlit, þar sem rfkisstj
var sjálf yfirverðlagsnefndin.
Hæstv. ríkisstj. sér í lagi Sjálfst.fl.
heffur talið sig sérstakan boðbera
fretsis í athafna- og viðskipta-
og verðlagsmálum landsmanna.
Raunar hefur þetta ebki við nein
rök að styðjast. Slíkt ófrelsi sem
skattheimtan, fcáir vextir, lánsfjár-
höft og alis konar ríkisafskipti oru
í viðsfcipta- og atihafnaiílfi þjóðar-
innar nú. Hér var þó um algert
sbipsbrot að ræða á frelsistali
þeinra og hjá viðreisn sem effna-
hagsmálastefnu.
Verðstöðvun er blekking
Ríkisstjórnin hugðist
komast út úr skipsbrotinu með
Framhald á bls. 21.