Alþýðublaðið - 14.04.1987, Síða 5

. Fjölskyldan við kvöldverðarborðið: Aldís, Snæfríður, Jón Baldvin,
Bryndís, Glúmurog Kolfinna.
„Hvað er ég að gera? Ég er að reyna að
breyta flokkakerfinu, búa til stóran
krataflokk, fjöldaflokk með ítök í
verkalýðshreyfingu, flokk sem ekki er
sendisveinn sérhagsmuna.“
var á þessari hringferð, þá kom fyrir
að Bubbi Mortens og Megas höfðu
verið þarna kvöldið áður. Ég spurði
alltaf : “Hvað fengu þeir marga?“
Og yfirleitt var ég með vinninginn.
Svo var talað um að ég kynni á
fjölmiðla. Ég hef aldrei kunnað
neitt á neina andskotans fjölmiðla.
Það gerðist ekki nokkur skapaður
hlutur gegnum fjölmiðla. Það var
einu sinni eitt blað sem kom á fund
þar sem ég var,. Það var fundur
númer 71 og var haldinn á Dalvík.
Ungur drengur úr Svarfaðardal var
sendur til að skrifa rapport í DV og
gerði það aldrei þessu vant ágæt-
lega. Sjónvarpið tók að vísu stutt
viðtal eftir formannskjör, sam-
kvæmt hefð.Og Helgarpósturinn
tók af mér Nærmynd og spurði:
Hvernig gæi er Jón Baldvin? Að
öðru leyti man ég ekki eftir að fund-
arherferðin hafi vakið athygli fjöl-
miðla - heldur fólks“
Bestu sjómennirnir og
bestu pólítíkusarnir
“Mér hefur alltaf mislíkað þessi
einföldun fjölmiðla á pólítík. Ég
hef alltaf tekið pólítík alvarlega.
Pólítík er viðfangsefni sem maður
þarf ekkert að skammast sín fyrir.Ég
hef alltaf haft þá sannfæringu að
fólk hafi áhuga á pólítík. Út úr
þessu öllu saman er ég farinn að
hafa tröllatrú á fólki. Mér finnst
þessi þjóð alveg stórmerkileg. Og
leitun á annarri eins þjóð. And-
stæðurnar í okkar þjóðlífi eru
hrikalegar eins og landið okkar. Ég
get varla ímyndað mér ólíkari til-
veru en landsbyggðaríslendingsins
og Svensonar i Svíþjóð. Og hvað er
ég að fara? Ég er sjálfur fæddur og
uppalinn á þeim útkjálka landsins
sem virðist fóstra bestu sjómennina
og bestu pólítíkusana. Berðu sam-
an fólk, sem elst upp í hörðu samfé-
lagi sjávarplássanna, þar sem lífið
er ekkert elsku mamma, og fólk í
einhverju iðnaðarsamfélagi í hinni
úrkynjuðu Evrópu. Skynjarðu,
hvað þetta er ólíkt fólk! Sem betur
fer. Við erum 37. kynslóð land-
námsmanna og komum einhvern
tímann frá Evrópu en erum ekki af
Evrópu. Við erum að sumu leyti
nær Nýja heiminum. Þess vegna fer
alltaf í taugarnar á mér þessu sjálf-
virku hálfmenntamannafordómar
gegn Ameríku. Mér finnst nefni-
lega Ameríka alveg stórskemmti-
Ieg. Af því að hún er land hrikalegra
andstæðna. Þar er nefnilega allur
andskotinn sem getur gerst. Og mér
finnst raunverulega að hér sé það
eins. Þetta er land sem kemur þér
alltaf á óvart. Og hér býr fólk sem
getur komið þér alveg gjörsamlega
á óvartí*
Um fjölmiðlunga og
alþýðufólk
— Hvernig finnst þér sem pólí-
tíkus að gera út á þessi óútreiknan-
legu mið?
„Ég kann til dæmis ekki al-
mennilega á Reykjavíkurpólítíkina.
Mér finnst miklu meira gaman að
landsbyggðarpólítikinni. Þar er
maður í návígi við fólk. Að tala við
fólk í gegnum tæki og tól þessara
fjölmiðlunga er ekkert gaman. Það
er ekkert gaman að koma fram í
sjónvarpi. Ég tala ekki um þegar
upp er komin ný stétt fjölmiðlunga,
sem er gersamlega upptekin af
sjálfri sér og er alltaf að tala um
eitthvað “fréttamat“ sem ég for-
akta og fyrirlít. Þessir menn ætlast
til þess að pólítíkusar tali í anda-
teppuviðtölunm; nánast andi í tólin
á nokkrum sekúndum. þeir segja
alltaf við mann sísona: “Þetta verð-
ur bara stutt. Þú færð innan við
eina mínútu" Þú átt venjulega að
afgreiða fjárlögin á einni mínútu!
Þessi einföldun og vanvirðing á
pólítískri rökræðu er eitur í minum
beinum. Minn miðill er fundur sem
stendur í tvo tíma; ég tala í klukku-
tíma og hlusta á annað fólk í
klukkutíma. Og það er ekkert röfl,
það er ekki alltaf verið að klippa
umræðuna niður í einhverjar silki-
umbúðir með slaufu.
Og ég var að tala um hvað fólk
getur komið manni á óvart. Ég skal
segja þér sögu a f því. Ég kom á
Reyðarfjörð. Við héldum þar fund -
að vísu klipptu helvítis kommarnir
á rafstrenginn og kortslúttuðu öllu.
En oddvitinn, sem er krati af þriðju
kynslóð, þótt hann fari hljótt með
það, var fljótur á sér og fór ofan í
skurð, dró upp strenginn og splæsti
hann saman svo fundurinn reddað-
ist. Oddvitinn var reyndar einnig
fundarstjóri — þetta er þannig út á
landi, þar búa menn sem geta allt og
gera allt. Ganga að öllum verkum
eins og sjálfsögðum hlut. Á þessum
fundi stendur upp maður og flytur
kortérs ræðu um orkumál. Það er
mér eiður sær að ég þekki ekki
þann verkfræðing, ekki þann hag-
fræðing og engan þann fræðing
sem hefði leikið það eftir þessum
manni. Ræða hans var í hnotskurn
allt það sem um þetta þurfti að
segja. Þessi maður var vélgæslu-
maður í frystihúsi. Hann hafði
hugsað allt til enda.
Ögn norðar á Austfjörðum kem
ég á Bakkafjörð. Þar er náungi,
fiskverkandi sem tekur mig tali og
sýnir mér málabúnað sinn gegn
Seðlabankanum. Hann sýndi mér
fram á með gildum rökum að bank-
inn hefði haft af sér stórfé með
rangsleitni varðandi ráðstöfun
gengishagnaðar. Ég held — og þó er
ég ekki viss, að þessi náungi hafi
fullnaðarpróf. Það hvarflaði ekki
að honum að leita uppi lögfræðing.
Hann þurfti ekkert á honum að
halda. Og hann vann málið fyrir
Hæstarétti. Svo er þessi Bjartur í
Sumarhúsum að álpast í vitlaust
framboð fyrir Sjálfstæðisflokkinn.
Eða að koma á Flateyri og hitta
hann Einar Odd. Ef fjölmiðlungar
hefðu eitthvað auga fyrir mannlífi,
sem þeir hafa ekki fyrir fimmaura,
þá ættu þeir að koma á svona fundi.
Að deila við menn eins og Einar
Odd um fjármál, vaxtamál, og það
sem við myndum kalla þjóðhag-
fræði, það er að komast í krappan
dans. Ég held að ég hafi sjaldan
komist í eins krappan dans. Þessir
menn eru ennþá til. Og það fyllir
mann bjartsýni. Það er miklu sjald-
séðara að hitta menn í Reykjavík af
þessari stærðargráðu. Það gæti ver-
ið þessu vítamínssnauða skólakerfi
að kenna sem gerir alla eins. Og
fólk í fjölmenni gerir sig sekt um
það sem ég kalla “svik hinna skrift-
lærðu“ Á landsbyggðinni er
kannski einn maður máttarstólpi
síns byggðarlags og finnur hvaða
ábyrgð hvílir á honum. Hér í
Reykjavík er hins vegar fullt af vel-
menntuðu og ágætu fólki, sem
skríður í skjól í einhverjum stofn-
unum og tekst aldrei á við sjálft sig,
reynir aldrei á sig. Það kalla ég
“svik hinna skriftlærðu"
Enn af fjölmiðlungum og
pólítískri upplýsingu
— Þú gagnrýnir fjölmióla. Ertu
með þessu að segja að fjölmiðlar
nútímans hafi einfaldað pólítíkina
og gert hana að þeim sirkus sem
hún oft virðist vera?
“Öldungis rétt. í miklu meira
mæli en almenningur gerir sér grein
fyrir og fjölmiðlungar vilja viður-
kenna. Ég undanskil ekki pólítík-
usa. Þaðerfulltafpólítíkusum sem
eru svo hrútleiðinlegir að þeir verð-
skulda ekki einu sinni þessa mín-
útu, sem þeir fá í sjónvarpinu eða
útvarpinu. En það hafa alltaf verið
til leiðinlegir pólítíkusar. En berðu
saman: Hvernig heldur þú að Jónas
frá Hriflu hefði plummað sig í einn-
ar mínútu viðtölunum? Náungi sem
skrifaði þessari þjóð 10 þúsund
sendibréf á hnjánum og Jón Þórð-
arson kunni að lesa úr skriftinni og
þjóðin las þetta með áfergju. Besti
rithöfundur um pólítík á þessari
öld, þótt framsóknarmenn hafi
ekki haft vit á að halda því á lofti.
Þá voru flokkar og flokksræði.
Og flokksræði er auðvitað voða-
lega ljótt. Hver maður sem eitthvað
hafði að segja, hafði sinn flokk og
sitt blað. En hann skrifaði kannski
þetta blað spjaldanna á milli. Og
þar voru hlutirnir ekki einfaldaðir
og gerðir ómerkilegir. Og það datt
engum í hug að líta svo á. Skrif af
þessu tagi höfðu áhrif. Þau voru
rökrædd á heimilunum og vinnu-
stöðunum. Hitt er annað mál, að
blaðið í skilningi einhvers fjölmiðl-
ungs í dag.var alveg hræðilegt blað;
það var flokksblað. Það boðaði,
það prédíkaði. Það laug upp á and-
stæðinginn. En það þóttist ekki
vera “frjálst og óháð“ Það kom til
dyranna eins og það var klætt.Þú
varðst að púsla þessum blöðum
saman, því hvert og eitt sagði fjórða
part af sannleikanum. Og þú varðst
að lesa þau öll saman til að fá heild-
armynd. En við höfðum einnig
merkilegasta menningarapparat
þessarar þjóðar, Ríkisútvarpið sem
alla tíð hefur staðið opið hverjum
einasta manni í þessu landi. Þrátt
fyrir flokksblöð hafa íslendingar
aldrei dregið dám af þeim. Þeir
voru ekki þröngsýnir eða óupplýst-
ir , heldur voru þeir upplýstir um
pólítík.
í uppreisn manna gegn flokks-
blöðunum snerist þetta við; farið
var að ræða pólítík á forsendum
fjölmiðlanna en ekki á forsendum
stjórnmálamannanna. Og hvað
verður fréttamat fjölmiðlungsins á
pólítík? Jú, einföld, heimskuleg
aukaatriði sem fjölmiðlungurinn
heldur að seljist. Fjölmiðlungurinn