Alþýðublaðið - 14.04.1987, Blaðsíða 6

Jón (faðmi dætra sinna: Aldts, Snæfr(ður og Kolfinna. Um eigið
uppeldi segir Jón Baldvin: „Ég er sjálfur fæddur og uppalinn á
þeim útkjálka landsins sem viröist fóstra bestu sjómennina og
bestu pólitfkusana."
„Upp er komin ný stétt fjölmiðlunga,
sem er gersamlega upptekin af sjálfri sér
og er alltaf að tala um eitthvað ,Jrétta-
mat“, sem ég forakta og fyrirlít. Þessir
menn œtlast til að pólitíkusar tali í
andateppuviðtölum; nánast andi í tólin á
nokkrum sekúndum.“
6
heldur að fólk hafi áhuga á þessu.
En það sem fjölmiðlungurinn held-
Ur, hefur hann ekki hundsvit á. Ég
sem pólítíkus hef verið innan um
fólk. Ég veit á hverju fólk hefur
áhuga. Ég veit það betur en fjöl-
miðlungurinn sem ætlast til þess að
ég segi þjóðinni það sem máli skipt-
ir um fjárlögin á einni mínútu.Eftir
byltingu hinna “frjálsu fjölmiðla“
er allur almenningur í landinu
miklu verr upplýstur um stjórnmál
en áður. En hann er kannski betur
upplýstur um aukaatriði sem engu
máli skipta, eins og um líðan Al-
berts Guðmundssonar og andvöku-
nætur hans. Eða um komplexa
Ingva Hrafns — og dómgreindar-
leysi. En að fólk í landinu sé upplýst
um ábyrgð Alberts Guðmundsson-
ar á skattakerfinu: Af og frá.
Leið mín út úr þessu var að setj-
ast upp í vaskafatið hans Áma,
keyra framhjá öllum fjölmiðlum og
fara að tala við fólk. Halda 100
fundi á 8 mánuðum.Samtals komu
um 10 þúsund manns á fundina.
Þetta fólk hafði áhuga á pólítík“
Verkalýðsforystan mun
ganga öll í
Alþýðuflokkinn
— En hver er munurinn á islensk-
um Alþýöuflokki og jafnaðar-
mannaflokkum Norðurlandanna?
“Sagan. Ef allt væri með felldu
þá væri hér jafnaðarmannaflokkur
með 40 % fylgi. Hann næði lengra
til hægri og lengra til vinstri en nú
er. Þá væri Ásmundur Stefánsson í
flokknum og náttúrulega Ólafur
Ragnar sem upphaflega var auðvit-
að ísafjarðarkrati; félagi Svavar
væri þingflokksformaður. Ragnar
skjálfti og Birna Þórðar stæðu hins
vegar fyrir arfleifð Einars og
Brynjólfs.. Þannig eru krataflokkar
á Norðurlöndum saman settir. Það
er þrisvar sinnum búið að höggva
burt vinstra arm Alþýðuflokksins
en hann vex alltaf á aftur. Núna er
Alþýðuflokkurinn orðinn 20%
flokkur, og við spönnum þetta lit-
róf, en þó ekki alveg. Menn voru
eitthvað að hneykslast á mér þegar
ég sagði að verkalýðsforystan
myndi koma til okkar. Mér er eiður
sær — hún mun gera það. Það er
bara tímaspursmál hvenær við fá-
um þennan stóra krataflokk. Hins
vegar hafa allir fjöldaflokkar sem
byggjast á verkalýðshreyfingu til-
hneigingu til að staðna og falla í
skriffinnsku. Þetta er staðreynd.
Þess vegna verður kratískur fjölda-
flokkur stöðugt að endurnýja sig
og endurskoða sig reglulega!1
Sálgreining á
Sjálfstœðisflokknum
— Ef við lítum á söguna þá gerðí
stjórnarsamstarfið við íhaldið í
hinni svonefndri Viðreisnarstjórn
nær út af við Alþýðuflokkinn. Nú
hafa verið uppi getgátur um nýja
Viðreisn að loknum þingkosning-
um. Þorir þú sem formaður Al-
þýðuflokksins að hætta á nýja Við-
. reisnarstjórn ef sú staða kæmi upp?
“Mitt svar er afdráttarlaust já.
Við þorum það. Vegna þess að ég
hef tröllatrú á okkar pólítík. Og við
höfum mannskap sem við getum
treyst til verka. Sem þýðir að í sam-
starfi við Sjálfstæðisflokkinn höf-
um við enga vanmetakennd. Við
höfum sterkari einstaklinga, við er-
um hæfari samstarfshópur. Við
höfum stærri og merkilegri verk-
efni en íhaldið. Það er mikið ráðist
á mig og sagt: “Jón Baldvin vill
bara samstarf við íhaldið." Þetta er
ekki spurning um hvað ég vil. Ég er
einfaldlega að spyrja: Með hverjum
eigum við að vinna til að koma
þessum umbótum fram? “Þú átt að
vera í vinstri stjórn" segja sumir.
Hvað er vinstri stjórn? Er það
stjórn með Framsókn og Alþýðu-
bandalagi? Þær tilraunir voru gerð-
ar 1971—74. Og '78-^79, ’80—’83.
Líttu á árangurinn. Þessi gamla
klisja að íhaldið í þjóðfélaginu sé
samankomið í Sjálfstæðisflokkn-
um er nefnilega misskilningur.
Hver er þessi Sjálfstæðisflokkur?
Hann er fjöldahreyfing. Sjáðu bara
könnun Félagsvísindastofnunar:
Við verðum að horfast í augu við þá
staðreynd að Alþýðubandalagið
hefur 14% fylgi verkalýðsstéttar,
við 18%, en Sjálfstæðisfíokkurinn
hefur haft allt að 40%! Hvað erum
við að tala um? Alþýðubandalagið
og Kvennó eru flokkar opinberra
starfsmanna. Þeir eru flokkar
hjúkrunarstétta, fóstra og kennara.
Þetta er opinberi geirinn. Verka-
fólkið er miklu nær okkur. Rúm
30% sjómanna fylgja okkur. Sjálf-
stæðisflokkurinn er auðvitað laun-
þegaflokkur. Hann er ekkert frjáls-
hyggjutrúboð þótt Hannes Hólm-
steinn hafi skrifað 300 greinar.
Hver er annars þessi Hannes Hólm-
steinn? Er hann ekki einhver rann-
sóknardósent í Háskólanum — á
launum hins opinbera?
Ef þú ætlar að skilja Sjálfstæðis-
flokkinn verður þú að skilja Ólaf
Thors — populista og eins konar
Peron. Hann var sannarlega ekki
einhver hagfræðingur með frjáls-
hyggjukenningar. Hann hafði ekki
hundsvit á hagfræði. En hann var
maður sem bjó til fjöldagrundvöll
fyrir hægriflokk. Sjálfstæðisflokk-
urinn er flokkur ríkisforsjárkapít-
alisma. Allir litlu kapítalistarnir,
þeir sem eru í eðalkapítalisma,
þ.e.a.s. fínu ættirnar, Aðalverktak-
ar, olíufélög, tryggingarfélög,
skipafélög og flugfélög; allt er þetta
í Sjálfstæðisflokknum. Af hverju?
Til þess að hafa af því gagn. Auðvit-
að. Kapítalistar þykjast vita, hvað
pólítík snýst um. í þeirra huga snýst
hún ekki um einhverjar hugsjónir,
heldur hagsmuni. Og Sjálfstæðis-
flokkurinn er í stjórn til að möndla
og mixa með sérhagsmuni. Þveröf-
ugt við það sem hann boðar í hverri
einustu sunnudagsprédíkun. Sjálf-
stæðisflokkurinn er mónópólískur
sérhagsmunaflokkur í innsta eðli.
En hann er deildaskiptur. Það eru
t.d. framsóknarmenn í Sjálfstæðis-
flokknum, stórfyrtækjahagsmunir
eru einnig í flokknum: Og sérfræð-
inga — og menntamannaveldi, sem
sumpart trúir hins vegar á kenning-
arnar. Og svo launþegar. Hvað er ég
að gera? Ég er að reyna að breyta
flokkakerfinu, búa til stóran krata-
flokk, fjöldaflokk með ítök í verka-
lýðshreyfingu, flokk sem er ekki
sendisveinn sérhagsmuna. Til að
gera þetta þarf ég að ná frá Sjálf-
stæðisflokknum því sem hann stal
frá okkur eftir 1938 — fólki. Og
gera Sjálfstæðisflokkinn aftur að
litlum hægriflokki. Og það er ljósi
punkturinn í því sem hann Albert er
að gera í tilfinningarótinu, þótt
hann skilji það ekki sjálfur. Ef
þetta verður varanlegur klofningur
mun ég ekki harma það. Það sem
vantaði hér var að kljúfa hægri öfl-
in en sameina þau vinstri. Albert er
að kljúfa þau hægri og ég er að
sameina þau vinstri.”
Við viljum tvö
lykilráðuneyti
— Ef Alþýðuflokkurinn færi í
stjórn eftir kosningar. Hvaða ráðu-
neyti myndir þú leggja áherslu á að
flokkurinn fengi?
“Fjármálaráðuneytið og félags-
málaráðuneytið. Þetta eru þeir tveir
pólar sem við verðum að ráða.
Ástæðurnar eru eftirfarandi:
Skattakerfið er sniðið til í fjármála-
ráðuneytinu. Þaðan á einnig að
framkvæma lífeyrissjóðstillögurn-
ar. Félagsmálaráðuneytið viljum
við því þar komum við á sósíal hús-
næðismálakerfi í kratískum stíl og
breytum sveitastjórnarskipuninni,
færum völdin í héruð. Þetta eru for-
sendurnarí*
— Forsætisráðuneytið..?
ÞFidjuéagwr 14. aprH 1987
Jón Baldvin hlær: “Sennilega
hefur gamansagan um forsætisráð-
herraskólun mína skaðað mig. Þú
veist að ég get verið galgopalegur.
Og eitt sinn sagði ég gamansögu. Ég
var nefnilega í fjögur ár í Edinborg
og lagði stund á hagfræði. Við vor-
um 19 í deildinni og allir frá þriðja
heiminum nema tveir sem voru inn-
fæddir. Sagan sem ég sagði var sú,
að Skotarnir væru að Iæra til kaup-
félagsstjóra en við hinir vorum allir
að læra til forsætisráðherra. Við
vorum nefnilega að læra þjóðhag-
fræði af því að við héldum að það
snerist um það, hvernig ætti að
stjórna þjóðfélagi. Við höfðum
ekki nokkurn minnsta áhuga á
diffrenskúrvum um eftirspurn á
markaðnum eftir smjörlíki og
smjöri. Við höfðum sem sagt ekki
áhuga á handverki rekstrarhag-
fræðinnar. Ekki nokkurn. Við vor-
um reyndar allir í Æskulýðshreyf-
ingu Verkamannaflokksins í Há-
skólanum. Það er sagt að ég hafi
verið í þremur flokkum. Það er
rangt. Ég hef verið í fjórum — en
okkur var nú reyndar vikið öllum úr
Breska Verkamannaflokknum fyrir
að mótmæla nýlendustefnu Breta á
Kýpur. Svo er sagt: Jón Baldvin er
valdasjúkur maður sem einblínir á
forsætisráðherrastólinn. Þetta er
eitt af þeim fáu djobbum sem ekki
krefst tilskilinna prófa. Besti for-
sætisráðherra Norðmanna, Einar
Gerhardsen var óskólagenginn!’
Af fyrirhugðum
breytingum á
forsœtisráðuneytinu
— Hefurðu annars komið inn í
forsætisráðuneytið?
”Ég er stundum að velta því fyrir
mér hvers konar stjórnstöð það er
nú. Þarna er Hansi bakari sem tek-
ur á móti þér. Svo er þarna einhvers
staðar hægri hönd forsætisráð-
herra. Og upp á lofti skilst mér að sé
ráðuneytisstjórinn sem hefur það
aðalverkefni að raða til borðs. Og
svo er þarna Magnús Torfi sem er
formaður í stjórnarandstöðu-
flokki; hann er einhvers staðar að
skrifa um erlend málefni í Helgar-
póstinn. Svo eru einhverjar valkyrj-
ur sem vélrita!1
— Hvert yrði þitt fyrsta verk sem
forsætisráðherra?
“Breyta stjórnstöðinni. Forsætis-
ráðherra þarf að hafa í kringum sig
ungt fólk sem hugsar. Það er það
fyrsta. Honum veitti ekki af að hafa
við morgunverðarborðið hjá sér
einu sinni til tvisvar í viku hugsuði
um efnahagsmál. Ég gæti hugsað
mér að hafa svona klúbb eins og
Þorvald Gylfason, Vilhjálm Egils-
son, Ásmund Stefánsson og Jón
Sigurðsson. Og Jóhanna þyrfti að
vera með til að halda þeim við efnið
— minna þá á, að þeir eiga að hugsa
um fólk. Og ekki sakaði ef Einar
Oddur liti við, þegar hann á leið í
bæinn. Þetta þarf til að fylgjast
með efnahagsvélinni; að hún sé rétt
stillt. Forsætisráðherra þarf að hafa
einhvern mann sem er í tengslum
við þingið og sér til þess að þessi
verkstjórnarmál.lagafrumvörpin
sem við þurfum að keyra í gegn,
hafi stuðning. Því að ríkisstjórnir
Iifa og deyja á hundrað fyrstu dög-
unum. Svo þurfa að vera þarna ein-
hverjir menn, sem kunna að tala við
fjölmiðlunga og segja þeim frá því
hvað hefur verið gert og hvað er að
gerast. Þetta er nú lágmark. Og af
því að þetta er miðsvæðis — allt í
göngufæri — þarf engan bílstjóra.
Nema að hann taki að sér að raða til
borðs!1
Nokkur orð um
Jóhannes Nordal
— Ertu enn harður á því að reka
Jóhannes Nordal úr Seðlabankan-
um?
“Upphaflega var þessi saga
brengluð af fjölmiðlungum. Á
fundarferðum mínum var ég ekkert
að ræða um Jóhannes Nordal. Ég
var að tala um efnahagsmál og pen-
ingamálastjórn og sagði gamansög-
ur af því þegar Jóhannes Nordal,
þessi mikli mandaríni kerfisins,
kallar alla þingmenn þjóðarinnar
fyrir sig á ársfund Seðlabankans.
Þetta er alveg stórhlægileg sam-
koma. Þar setur hann á saka-
mannabekk ríkisstjórn dagsins,
þeir sitja þarna eins og strákar til
tyftunar. Og svo messar hann yfir