Alþýðublaðið - 14.04.1987, Blaðsíða 20

Alþýðublaðið - 14.04.1987, Blaðsíða 20
20 Þriðjudagur 14. apríl 1987 um okkur þar eins og ég hafði gefið fyrirheit um þegar ég var tólf ára gamall. Af þessu má náttúrulega ráða að stjórnmálamenn efna sin fyrirheit og loforð þó það geti stundum tekið töluverðan tíma. í þessu tilfelli líklega um 10 árum eft- ir að ég gifti mig sem ég efndi þetta heit. “ Kjartan er kvæntur Irmu Karls- dóttur, frá Svíþjóð. Þau eiga eina dóttur, Maríu. Hún stundar nám í viðskiptadeild Háskólans, auk þess að vera á kafi í pólitíkinni, sem for- maður Sambands ungra jafnaðar- manna. Á loftpressu og í mælingum Eftir sumarið góða í Skaftafelli vann Kjartan ýmsa vinnu vítt og breitt um landið: „Eitt sumar á bílaverkstæði, í garðyrkjustöð í Hveragerði, í byggingarvinnu á Hellu, síðan var ég eitt sumar við að byggja radarstöð á Heiðarfjalli á Langanesi, sem síðar fauk,“ segir Kjartan og brosir. „Ég á ágætar minningar frá Langanesi. Að vísu var vinnan ekkert sérstaklega skemmtileg upp á Heiðarfjalli, því ég vann aðallega í þokunni ofan í skurði á Ioftpressu, megin partinn af sumrinu. Við skemmtum okkur hins vegar vel um helgar og stund- um finnst mér sem ég sé hálfpartinn að koma heim þegar ég kem á Þórs- höfn á Langanesi. Ég á þarna enn- þá ágæta félaga.“ Kjartan var nokkur sumur við landmælingar og örnefnasöfnun, meðal annars í Kjósinni og vestur á Patreksfirði og þar í grennd og í Barðarstrandarsýslunni. „Ég vann einnig hjá Vegagerðinni m.a. við að teikna brýr í verkfalli verkfræð- inga. Þá var ég í námi byggingar- verkfræði og fékk svolitla tilsögn hjá yfirverkfræðingnum sem Árni hét Pálsson. Við lengdum og stytt- um brýr og bættum í járnum eftir því sem hann benti mér á, en ég ef- ast um að hann hafi nokkurn tím- ann reiknað neitt.“ í framhaldi að því var Kjartan i vegamælingum hjá Vegagerðinni og mældi þá meðal annars fyrir hluta af Keflavíkurveg- inum. Á þessum árum var einnig byrjað að mæla fyrir Reykjanes- brautinni sem núna liggur ofan úr Breiðholti til Hafnarfjarðar. Kennarastörf í Menntaskólanum í Reykjavík lét Kjartan strax að sér kveða í félags- málunum: „Ég reyndist vera svona félagsmálafrík og var kosinn í alls konar nefndir á vegum nemenda. Ég var ritari skólafélagsins, eitt árið og forseti málfundafélagsins Fram- tíðarinnar í eitt ár.“ Á þessum tíma var meðal annarra Eiður Guðnason í MR og var hann með Kjartani í bekk. Jón Baldvin Hannibalsson var einu ári á undan. Að stúdentsprófi loknu fór Kjartan beint til Svíþjóðar að lesa byggingarverkfræði. „Það var nátt- úrulega búið að telja manni trú um það hér á íslandi að íslendingar væru gáfaðasta fólk í heimi og Menntaskólinn i Reykjavík væri merkasta menntastofnun í veröld- inni. Ég komst þó fljótlega að því að það væru til sæmilega gefnir út- lendingar líka, því að samkeppnin í Tækniháskólanum í Stokkhólmi var mjög hörð á þessum tíma. Þeir tóku inn mjög fáa nemendur og námsefnið var strangt. Mér brá því nokkuð við það, þó ég hafi verið góður námsmaður, að uppgötva það að þarna voru menn sem voru mér ekki síðri. Þetta sóttist nú samt ágætlega og ég lauk prófi í bygging- arverkfræði snemma vors 1963 eftir tæplega fjögurra ára nám.“ Éftir verkfræðinámið í Svíþjóð vann Kjartan á verkfræðistofu hér heima um sumarið, en um haustið hringdi Guðmundur Arnlaugsson sem áður kenndi honum í MR, í hann og bað hann um að kenna fyr- ir sig því hann var þá að fara til Bandaríkjanna í námsför til að kynna sér skólahald því hann hafði tekið að sér að vera rektor nýs skóla Menntaskólans við Hamrahlíð. Það varð síðan úr að Kjartan kenndi þetta haust stærðfræði og eðlisfræði í 5. og 6. bekk. „Þetta gekk allt saman vel þótt aldursmun- urinn væri ekki mikill. Þeir sem höfðu fallið einu sinni höfðu verið í 3. bekk þegar ég var í 6. bekk. Ég umgekkst þessa nemendur mína mikið vegna þess að við vorum á svipuðu reki.“ Síðar átti Kjartan eftir að kenna við aðra merka menntastofnun, sjálfan Háskólann. Fyrst í verk- fræðideild og síðan í viðskipta- deild. Kjartan hefur verið stunda- kennari allt frá 1971, að undan- skildu því tímabili er hann gegndi embætti ráðherra. Blankur í Bandaríkjunum Eftir kennsluna í MR fór Kjartan aftur til Svíþjóðar að læra hagfræði í Stokkhólmi og var þar til vorsins. Um haustið fór hann til Bandaríkj- anna til náms í rekstrarverkfræði í Chicago. Meginhluta námsins stundaði hann í Illinois Institute of Technology. „Ég tók líka fáeina kúrsa við University of Chicago þar sem hinn frægi Freedman var kenn- ari. Ekki tókst honum eða þeim þarna hjá University of Chicago að snúa mér til íhaldsmennsku.“ Kjartan segir að það hafi verið merkileg lífsreynsla að búa annars vegar á námsárunum í Svíþjóð, sem markast mjög af jafnaðarstefnunni og margir segja að sé það land sem jafnaðarstefnan hafi náð lengra en víðast hvar annars staðar, og hins vegar í Bandaríkjunum í hinu kap- italíska samfélagi. „Ég segi það stundum að Chic- ago sé alveg stórkostleg borg og reyndar Bandaríkin líka, þau hafi mest af öllu, bæði því góða og því slæma. Okkur Ieið vel þarna, fyrir utan það að við vorum alveg ægi- lega blönk. Ég var búinn að koma mér upp fjölskyldu á þessum tíma og ég man að konan var búin að reikna það út að það ódýrasta sem við gætum lifað af væri tómatsúpa og fransbrauðssneið. Við borðuð- um þetta svo oft að ég fékkst ekki til að borða tómatsúpu í ein 10 ár á eft- ir.“ Kjartan lauk mastersprófi í rekstrarverkfræðinni strax vorið eftir að hann kom. „Þeir voru eitt- hvað að setja það fyrir sig kennar- arnir, að ég myndi ekki geta þetta. Ég sagði þeim, að þó að það væri ætlast til þess að menn tækju fleiri kúrsa en ég mætti samkvæmt stundaskránni, þá skyldu þeir bara prófa mig í þeim. Þannig fór ég að því að taka mastersprófið á einu ári.“ Síðan hélt Kjartan áfram og lauk doktorsprófi ’69, með hléum heima á íslandi á milli. Fyrirvaralaust í pólitík Á þessum tíma rak Kjartan ráð- gjafaþjónustu á sviði áætlanagerð- ar og skipulagningar. Stofan vann meðal annars mörg verkefni fyrir hið opinbera, í heilbrigðismálum, í raforkumálum, o.fl. „Afskiptin af pólitíkinni hófust eiginlega þannig, að Stefán Júlíus- son, sem þá var formaður fulltrúa- ráðsins í Hafnarfirði, hringdi í mig. Ég man þetta glöggt. Ég var að koma heim, þegar síminn hringdi og Stefán sagði að þeir ætluðu að hafa einhverja skoðanakönnun hjá Alþýðuflokknum í Hafnarfirði um það hvernig ætti að stilla upp lista fyrir bæjarstjórnarkosningarnar. Hann spurði hvort mætti setja nafnið mitt á listann. Ég benti hon- um á að ég væri ekki flokksbund- inn, en játaði samt eiginlega um- hugsunarlaust. “ Kjartan fékk góða útkomu út úr þessu prófkjöri, lenti í þriðja sæti. Síðan hefur Kjartan tekið þátt í nokkrum prófkjörum. Eftir próf- kjörið í Hafnarfirði var Kjartan varabæjarfulli 1970—74 og jafn- framt formaður útgerðarráðs Bæj- arútgerðar Hafnarfjarðar. Þarna hófust fyrstu afskipti Kjartans af sjávarútvegsmálum og fiskvinnsl-; unni: „Það gekk reyndar nokkuð vel, en ég man að gömlu karlarnir tóku þessum unglingi með varúð. Höfðu kannski takmarkaða trú á honum og reyndu að hrella hann. En það leið fljótt hjá. Rekstur Bæj- arútgerðarinnar gekk vel á þessum árum. Það var góð samheldni milli starfsfólks og forstjóra. Ég krafðist þess strax, að ég fengi að vita hver afkoman væri fyrir hvern einasta mánuð, — þyrfti ekki að vera ná- kvæmt en alla vega svo að við viss- um hvert stefndi. Á þessum árum skilaði Bæjarútgerðin verulegum hagnaði.“ Ráðherra áður en ég var þingmaður Kjartan situr síðan í bæjarstjórn frá ’74 til ’78. Um sama leyti, ’74, var hann kosinn varaformaður flokksins. Kjartan var síðan kosinn formaður 1980 og gegndi embætti formanns til ársins 1984, þegar Jón Baldvin Hannibalsson var kjörinn. „Það má segja, að bæði hvernig ég náði kjöri og hvernig ég lét af emb- ætti, hafi gerst með sögulegum hættiþ segir Kjartan og brosir. Það var 1978 sem Kjartan lenti í fyrsta sæti í prófkjöri í Reykjanesi og hefur síðan skipað efsta sæti list- ans í kjördæminu. í alþingiskosn- ingunum ’78 vann Alþýðuflokkur- inn glæsilegan sigur og fékk 14 menn kjörna á þing. „Maður sat hér allt sumarið, meðan að góða veðrið leið hjá, í langdregnum stjórnarmyndunar- viðræðum sem enduðu síðan með því að tíminn féll eiginlega á bless- aða stjórnmálamennina, því 1. september átti vísitalan að rjúka upp úr öllu valdi og þá þurfti að vera búið að mynda ríkisstjórn. Þá vildi svo til að Olafur Jóhannesson hafði umboð til myndunar stjórnar og varð þess vegna forsætisráð- herra, af því hann hafði umboð þegar tíminn var útrunninn. — Það I sjávarútvegsráðherratíð sinni fékk Kjartan það erfiða hlutskipti, að þurfa að neita mönnum um fyrirgreiðslu vegna kaupa á nýjum fiskiskipum. Skipastóll- inn var þegar orðinn of stór og fyrir lá, að skipin gœtu aflað mun meira en ástand fiskistofnanna þoldi. Á þessum tíma háði Kjartan marga hildi við sér reyndari stjórnmálamenn og kjördœma- potara, sem voru tilbúnir að leggja þjóðarhag í sölur fyrir atkvœðin sín. ★ Háa vexti frá fyrsta innborgunardegi ★ Vexti sem færðir eru á höfuðstól tvisvar á ári ★ Hávaxtaauka reynist verðtryggð kjör betri Betri kjör bjóðast varla

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.