Tíminn - 11.08.1967, Blaðsíða 9

FÖSTUDAGUR 11. ágúst
1967
TIMINN
9
Utgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
E’ramkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: ÞórariBB
Þórarinsson íáb). Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og Indriði
G Þorsteinsson Fulltrú) ritstjórnar- Tómas Karlsson Aug-
lýsingast.ióri: Steingrimur Gíslason Ritstj.skrifstofur t Eddu-
húsinu, simar 18300—18305 Skrifstofur- Bankastræti 7 Af-
greiðslusími 12323 Auglýsingaslmi 19523 Aðrar skrifstofur,
simi 18300 Askriftargjald kr 105.00 á mán innanlands — t.
lausasölu kr 7.00 eint. - Prentsmiðjan EDDA h. f.
Verkfall Hlífar
Þegar vinna hófst við framkvæmdir í Straumsvík, náð-
ist samkomulag milli Verkamannafélagsins Hlífar og
verktaka þar á þá leið, að verkamönnum þar yrði greitt
eftir sama taxta og gildir fyrir hafnarverkamenn. Hér
var um eðlilegt samkomulag að ræða, þar sem hér er á
ýmsan hátt um sérstæða vinnu að ræða.
Við því var að sjálfsögðu búizt, að þetta samkomulag
myndi gilda áfram og ná til allra framkvæmda í Straums-
vík. Yfirleitt þótti það spá góðu um sambúð verkalýðs-
félaganna og hinna erlendu aðila í Straumsvík, að strax
í upphafi náðist samkomulag, sem allir virtust vel una.
En Adam var ekki lengi í Paradís. Það gerðist fyrir
fáum vikum, að einn erlendi verktakinn, Hochtief,
ásamt íslenzka verktakanum Verktækni, neitaði að láta
vinna samkvæmt áðurgreindum samkomulagi, heldur
vildi greiða samkvæmt öðrum og mun lægri taxta. Hér
er um að ræða vinnu við hina fyrirhuguðu höfn í Straums-
vík, og er hún vitanlegaækki neitt frábrugðin annarri
vinnu þar að því leyti, að rétt sé að greiða lægra kaup
fyxir hana. Verkamannafélagið Hlíf gat vitanlega ekki
svarað þessu á annan veg en þann að boða verkfall við
viðkomandi framkvæmdir. Þetta verkfall Hlífar hefur nú
staðið á þriðju viku. Allmörg önnur verkalýðsfélög hafa
boðað samúðarverkfall til stuðnings Hlíf, og nær það til
flutninga á vörum milli viðkomandi framkvæmda.
Það er vafalaust, að verkalýðshreyfingin stendur óskipt
að baki Hlífar í þessari deilu. Sá stuðningur nær langt út
fyrir raðir verkalýðshreyfingarinnar. Ef sæmileg sam-
búð á að nást við útlendingana, sem eru að setjast að í
Straumsvík, byggist það öðru fremur á því, að þeir læri
strax að meta mátt verkalýðshreyfingarinnar og leiti
eftir góðu samtarfi við hana. Annars er hætt við, að
þeir færi sig upp á skaftið.
Það furðulega hefur gerzt i sambandi við þetta verkfall,
að annað aðalmálgagn Sjálfstæðisflokksins hefur stimpl-
að það „ljótan blett“ á verkalýðshreyfingunni. Það sýnir
vel, hvar hugur sumra forustumanna hins svonefnda
Sjálfstæðisflokks er, þegar erlendir aðilar eru annars
vegar.
Það hefur líka heyrzt, að ráðherrar Sjálfstæðisflokks-
ins vilji gjarnan leysa þetta mál með lögþvinguðum
gerðardómi. Þótt ráðherrar Alþýðuflokksins hafi oft
beygt sig djúpt fyrir meðráðherrum sínum, verður því
ekki trúað að óreyndu, að svo djúpt- beygi þeir sig. Hlíf
hefur ekki aðeins verkalýðshreyfinguna, heldur þjóðina
með sér, í þessari sögulegu og örlagaríku deilu Þessi
deila má ekki enda öðru vísi en með fullum sigri Hlífar.
Góð heimsókn
íslendingar telja Norðmenn ser skyldasta allra þjóða.
Sterk bönd og frændsemi nafa tengt þessar þjóðir
saman. Það er ósk íslendinga, að þau tengsl megi varð-
veitast og styrkjast. Þess vegna iagna þeir innilega Har-
aldi ríkisarfa. er hann kemur í opinbera heimsókn til
íslands.
Þótt íslendingar hafi kosið sér lýðveldisformið, skilja
þeir vel konungshollustu Norðmanna Hún tengir þá við
forna frægðarsögu þeirra. Norðmenn hafa líka orðið sér-
staklega henpnir með konunga sina síðan þeir endur-
reistu konungsstólinn Það gerir heimsókn hins norska
ríkisarfa enn ánægjulegri, að hann þykir maður vænleg
ur til að fylla vei sæti afa síns og föður. en framkoma
þeirra á stríðsárunum varpaði ljóma á Norðurlönd.
ERLENT YFIRLIT
Geta Kínverjar varpað veínis-;
sprengjum á Bandaríkin 1970?
Menningarbyltingin hefur ekki truflað vopnaframleiðslu þeirra
Keppinautarnir Mao Tse-tung og Liu Shao-chi.
— Ekki má á milli sjá, hvor er meiri þjóðemissinni.
Á FÁU er nú erfiðara að
átta sig en ástandinu í Kína.
Menningarbylting Maos hefur
staðið á þriðja ár, án þess að
nokkuð sé séð fyrir hvernig
henni muni lykta. Víða hefur
hún sætt harðri mótspyrnu og
andstæðingár hennar virðast
ráða yfir mörgum stórborgum
og fjölibyggðum landssvæðum.
Víða hefur komið til harðra
átaka, en her og lögregla þó
yfirleitt ekki látið málin til sín
taka.
Ef hér væri ekki um Kína
að ræða, væri það einna senni
legasti spádómurinn, að ríkið
væri að gliðna sundur. Margir
þeirra, sem bezt þekkja til,
telja það hins vegar fjárri lagi.
Þeir vara við því, að ástandið
í Kína sé mælt samkv. vest-
rænum mælikvarða. Venjur og
siðalögmál séu svo ódík þar og
á Vesturlöndum, Átökin snúist
líka um stefnu eða siðalögmál,
en ekki um persónuleg völd-
Mao Tse Tung sé ekki fyrst og
fremst að efla persónuleg völd,
heldur að vinna að því að skoð
anir hans verði einskonar trú-
arbrögð eftir að hans nýtur
ekki lengur við. Hann telji, að
þessu marki verði tæpast náð
með valdboði ofan frá, heldur
verði þetta að koma frá fólk-
inu sjálfu neðan frá, ef svo
mætti að orði kveða. Þess
vegna teflir hann fyrst og
fremst fram unga fólkinu, rauð
liðunum, en ekki hernum eða
lögreglunni. Megintakmark
hans er að láta skoðanir sín-
ar festa rætur hjá unga fólk-
inu og gera það að merkisber
um þeirra í framtíðinni.
Á ÞESSU stigi er erfitt að
fullyrða nokkuð um, hvernig
Mao tekst að framkvæma þetta.
Það getur farið eftir þvi, hve
lengi hans nýtur við, en heilsa
hans er sögð léleg. Hverjir eft-
irmenn hans verða, er alveg ó-
ljóst enn, en að sjálfsögðu velt
ur mikið á því- Helzt er
kannske hægt að spá ein-
hverju um framtíðina með því
að reyna að glöggva sig á því,
sem Maoistar og andstæðingar
þeirra í Kína eru sammála um,
en þá er að sjálfsögðu átt við
andstæðinga þeirra innan
kommúnistaflokksins, því að
ekki ber nú opinberlega á öðr
um andstæðingum Maoista i
Kína, og líklegt er, að þeir
myndu taka völdin, ef Maoism
inn misheppnaðist. A. m. k.
virðist ekki annað líklegt, eins
og viðhorfið er í dag. Það,
sem Maoistar og þessir keppi-
nautar þeirra, eru sammála
um, er að gera Kína sameinað
öflugt ríki, sem verði á sem
styztum tíma voldugasta ríki
veraldar. Andstæðingar Mao-
ista meðal kinverskra kommún-
ista eru sízt minni þjóðernis-
sinnar en Maoistar sjálfir. Þess
vegna er rétt að reikna með
voldugu, þjóðernissinnuðu
Kínaveldi í framtíðinni.
ÞAÐ ER lærdómsríkt, að
þrátt fyrir þá upplausn sem
virðist ríkja í Kína hef-
ur kjarnorkuvopnavígbúnaður
þeirra gengið eftir áætlun og
vel það. Þeir sprengdu fyrir
nokkru fyrstu vetnissprengju
sína og var það allmörgum
misserum fyrr en gert hafði
verið ráð fyrir. Þá þykir full-
víst, að þeir séu farnir að
firamileiða svokölluð meðaldræg
flugskeyti, þ. e. flugskeyti, sem
draga allt að 1500 km. Hér er
að sjálfsögðu átt við flug-
skeyti, sem geta flutt vetnis-
sprengjur. Með þessum flug-
skeytum geta þeir ógnað Ind-
landi, allri Suðaustur-Asíu og
stórum svæðum í Sovétríkjun
um. Samkvæmt seinustu grein-
argerð, sem bandairísk þing-
nefnd hefu'r látið fara frá sér,
eru Kínverjar nú svo vel á veg
komni í framleiðslu langdrægra
flugskeyta, að þeir eru líklegir
til að geta tekið þau í notkun
1970 eða þar um bil. Rétt áður
höfðu Bandaríkjamenn reiknað
með þvi, að Kínverjar myndu í
fyrsta lagi ráða yfir slíkum
skeytum um 1975. Hér er átt
við skeyti, sem geta náð til
allra aðaiborga í Bandaríkj-
unum og Sovétríkjunum.
Þessar seinustu fréttir af
vetnissprengjum og flug
skeytum Kínverja, hafa vakið
svo mikinn ugg í Bandaríkj-
unum að meðal þingmanna í
Washington hefur . þeirri
stefnu stóraukizt fylgi, að
Bandaríkin verði að koma sér
upp nýju varnarkerfi, sem er
fólgið í þvi að granda flug-
skeytum áður en þau hafa náð
í mark. Þetta kerfi byggist á
fjölda stöðva, sem skjóta smá-
um flugskeytum, er finna og
granda skeytum hugsanlegra ó-
vina. Talið er að Rússar séu
búnir að koma upp slíkum
varnarkerfum umhverfis
helztu stórborgir sínar. Mc
Namara varnarmálaráðherra
hefur beitt sér gegn því, að
Bandaríkin kæmu sér upp slík-
um vörnuin, því að þær kost-
uuð óhemjufé og gætu orðið
fljótt úreltar. Nú þykir vafa-
samt, að hann geti staðið gegn
þessu lengur vegna hinna nýju
frétta frá Kína.
SAMKVÆMT framansögðu
mun ekki líða nema örfá ár
þangað til Kina verður orðið
jafnoki Bandaríkjanna og Sov-
étríkjanna á sviði kjarnorku-
vopna. Að vísu munu þeir ráða
yfir miklu færri vetnissprengj
um og flugskeytum. Þeir munu
hins vegar eiga nógar birgðir
slíkra vopna til að geta ógnað
öllum helztu stórborgum þess-
ara landa.
Þegar Kína verður komið á
þetta stig, hefur aðstaða þess
í Asíu breyzt mikið. Kína þorir
ekki í dag að beita landher sín-
um í Vietnam af ótta við, að
Bandaríkin beiti kjarnorku-
vopnum- En Bandaríkin myndu
vafalaust hika við að beita
þeim, ef Kínverjar gætu greitt
í sömu mynt. Eftir að Kínverj
ar hafa eignazt kjarnorkuvopn,
sem geta náð til hvaða staðar
sem er, munu þeir óragari við
að beita landher sínum í Asiu.
Þeir óttast þá minna kjarnorku
vopn Bandaríkjanna.
Af þessum ástæðum hug-
leiða Indverjar nú mjög að
hefja framleiðslu kjarnorku-
vopna. Þeir telja sig þurfa að
sýna Kínverjum, að þeir geti
goldið líku likt á hvaða sviði,
sem er.
Menningarbyltingin 1 Kína
er óhugnanlegt fyrirbæri. En
ógnin, sem stafar af kjarnorku
vopnum Kínverja er meiri. En
úr henni verður ekki dregið
með því að einangra Kínverja,
heldur að unna þeim þeirrar
viðurkenningar, sem þeim ber,
t. d. á vettvangi S.Þ. Þ.Þ.