Alþýðublaðið - 08.07.1987, Qupperneq 6

6
Miðvikudagur 8. júlí 1987
þjónusta Húsnæðisstofnunarinnar meti umsóknir
þeirra sem hér um ræðir.
• Áhersla verði lögð á fjármagn til íbúða fyrir aldraða
og öryrkja í vernduðu þjónustuumhverfi og til
stúdentagarða og annarra námsmannaíbúða.
• Gerð verður áætlun um umbætur í húsnæðis- og vist-
unarmáium aldraðra og fatlaðra.
• Samið verði umað afgreiðsla húsnæðislána geti farið
fram í lánastofnunum.
Markmið húsnæðislánakerfisins er að fullnægja
eðlilegri lánaþörf' og að greiðslubyrði fjölskyldna
vegna húsnæðisöflunar verði ekki óeðlilega mikill hluti
ráðstöfunartekna.
10. Fjölskyldu- og jafnréttismál.
Unnið verður að því að treysta stöðu fjölskyldunnar
með markvissri fjölskyldustefnu, fyrst og fremst með
velferð barna fyrir augum.
I samráði við aðila vinnumarkaðarins og sveitarfé-
lögin verður unnið að þvi að tekið verði meira tillit til
þarfa fjölskyldunnar og þess að foreldrar beri jafna
ábyrgð á börnum sínum, meðal annars með sveigjan-
legum og styttri vinnutíma og bættri dagvistarþjón-
ustu.
Átak verður gert til að koma á jafnrétti kvenna og
karla með sérstakri áherslu á Iaunajafnrétti.
Störf kvenna hjá hinu opinbera verði endurmetin.
Við þetta endurmat verði m.a. tekið tillit til mikilvægis
umönnunar- og aðhlynningarstarfa og starfsreynslu á
heimilum.
• Launastefna ríkisins sem aðila að kjarasamningum
miði að því að bæta kjör hinna tekjulægstu og að
endurmeta störf kvenna og stuðla að jafnrétti í
launakjörum og hlunnindagreiðslum hjá ríkinu;
jafnframt verði kannað hvernig unnt er að gefa for-
eldrum færi á að fá launalaust leyfi vegna umönnun-
ar barna þegar sérstaklega stendur á.
• Unnið verður samkvæmt framkvæmdaáætlun til
fjögurra ára um aðgerðir til að ná fram jafnrétti
kynjanna.
• í skatta- og lífeyrismálum og almannatryggingum
verður tekið meira tillit til heimavinnandi fólks.
• Fyrirkomulag dagvistunar barna og tilhögun
greiðslna fyrir hana verður athugað. í því sambandi
verður Iitið á þátt barnabóta og hvernig þær geti
stuðlað að auknum samvistum barna og foreldra.
• Lokið verði endurskoðun framfærslulaga.
Aðstaða aldraðra og fatlaðra verði bætt og unnið að því
að tryggja þeim jafnrétti í þjóðfélaginu.
• Áætlun verði gerð í samráði við sveitarfélög um átak
til að bæta heimilisþjónustu og vistunaraðstöðu fyrir
aldraða og fatlaða.
• Starfsemi Framkvæmdasjóðs fatlaðra verði styrkt
samkvæmt fjögurra ára áætlun um framkvæmdir og
fjármögnun þeirra. Sérstök áhersla verður lögð á
uppbyggingu sambýla fyrir fatlaða og verndaða
vinnustaði.
11. Heilbrigðismál
Fjárhagslegt skipulag heilbrigðisþjónustu og sjúkra-
trygginga verður tekið til gagngerrar endurskoðunar
með það fyrir augum að nýta sem best þá fjármuni sem
varið ei til þessara mála. Meðal annars verður verka-
skiptin milli ríkis og sveitarfélaga á sviði heilbrigðis-
þjónustu endurskoðuð.
Mikiivægir þættir í heilbrigðisstefnunni eru:
• Auk ur forvarnir, heilsuvernd og sjúkdómaleit til að
stem la stigu við sjúkdómum og slysum, svo og
fræö 'ustarf um ábyrgð einstaklinga á eigin heilsu.
• Stefi verðiaðþvíaðnýtanýjustutækniogframfarir
í vísi Jum til að efla sérhæfðar lækningar.
• Ákv 'anir um áherslur byggist á mati á líklegri þró-
un o framtíðarhorfum í heilbrigðis- og heilsufars-
máh
• Lög erði endurskoðuð með hliðsjón af stefnu i
heils . erndarmálum, sem sett er fram í íslenskri heil-
brig< ^áætlun, með forvarnarstarf að meginmark-
miði
• Sarm mdar verði aðgerðir stjórnvalda til að auð-
velda ramkvæmd neyslu- og manneldisstefnu með
heilb .gði landsmanna að leiðarljósi.
• Leitao verði leiða til að lækka lyfjakostnað í heil-
brigðiskerfinu. Verðlagning á lyfjum verði endur-
skoðuð í því skyni að lækka verð þeirra.
• Sérstök áhersla verður lögð á að styrkja ávana- og
fíkniefnavarnir. Samstarfsnefnd þeirra ráðuneyta,
sem ávana- og fíkniefnamál heyra undir, samræmi
og efli aðgerðir á þessu sviði, meðal annars með auk-
inni löggæslu en fyrst og fremst með auknu fræðslu-
og uppeldisstarfi.
12. Umhverfismál
RÍKISSTJÓRNIN mun samræma aðgerðir stjórnvalda
að umhverfisvernd og mengunarvörnum, meðal ann-
ars með eftirfarandi hætti:
• Sett verða almenn lög um umhverfismál og samræm-
ing þeirra falin einu ráðuneyti.
• Gerð verður áætlun um nýtingu landsins sem miðar
að því að endurheimta, varðveita og nýta landgæðin
á hagkvæman hátt.
• Ríkisjarðir verða nýttar til útivistar, skógræktar og
orlofsdvalar fyrir almenning þar sem því verður við
komið.
• Skógrækt, landgræðsla og gróðurvernd verða aukin
í samvinnu ríkis, sveitarfélaga og frjálsra samtaka.
• Umhverfisáhrif atvinnufyrirtækja, svo sem í fisk-
eldi, verða könnuð og reglur settar til þess að koma
í veg fyrir mengun frá þeim.
• Við skipulag ferðamála verður þess gætt að hlífa við-
kvæmum landsvæðum, svo að komið verði í veg fyrir
umhverfisspjöll.
• Fræðsla um náttúruvernd og umhverfismál verður
aukin.
• Eftirlit með losun hættulegra efna verði bætt.
• Athugað verði hvernig auka megi endurvinnslu á úr-
gangi.
• Strangara eftirlit verður haft með efnanotkun við
matvælaframleiðslu og í innfluttri neysluvöru.
13. Stjórnkerfisbreytingar
Ríkisstjórnin mun vinna að umbótum á stjórnkerfi
hins opinbera til þess að gera það virkara:
• Ríkisstjórnin mun leggja fyrir Alþingi frumvarp að
nýjum lögum um Stjórnarráð íslands ásamt drögum
að nýrri reglugerð um verkaskiptingu ráðuneyta.
• Kosningalög verði endurskoðuð.
• Ríkisstjórnin mun beita sér fyrir heildarendurskoð-
un dómsmálaskipunar er feli í sér aðskilnað dóms-
starfa og stjórnsýslustarfa.
• Sett verður almenn stjórnsýslulöggjöf, er tryggi
vandaða og óhlutdræga málsmeðferð í opinberri
stjórnsýslu.
• Hreyfanleiki milli embætta innan stjórnkerfisins
verði aukinn og æviráðning embættismanna afnum-
in. Undirbúin verði lagasetning um hagsmuna-
árekstra, að undangenginni sérstakri athugun.
14. Framtíðarsýn
Á vegum forsætisráðuneytisins verður unnið áfram að
könnun á þróun íslensks samfélags fram yfir aldamót
og niðurstöðurnar hagnýttar við mótun langtíma-
stefnu um þróun íslensks þjóðfélags og stöðu íslend-
inga meðal þjóða.
Áhersla verður lögð á langtímasjónarmið í sambúð
þjóðarinnar við landið, gögn þess og gæði, og í sam-
skiptum við aðrar þjóðir. Tillit verður tekið til þessara
sjónarmiða við áætlanagerð og ákvarðanir frá ári til árs
um opinbera þjónustu og framkvæmdir.
Rikisstjórnin telur slíkar langtímaathuganir mikil-
vægar til þess að búa þjóðina undir viðfangsefni fram-
tíðarinnar.
III. FYRSTU AÐGERÐIR
Fyrstu aðgerðir ríkisstjórnarinnar miða að því að koma
á betra jafnvægi í efnahagsmálum og að stuðla að
auknum jöfnuði í Iífskjörum.
1. Aðgerðir í fjármálum
og peningamálum
Horfur um verðbólgu og viðskiptahalla hafa versnað
að undanförnu. Verðbólga hefur færst í aukana á ný og
útlit er fyrir verulegan halla á viðskiptum við útlönd.
Þetta má rekja til hækkunar þjóðarútgjalda umfram
þjóðartekjur, sem stafar meðal annars af því, að kaup-
máttur tekna hefur aukist mikið á árinu. Á sama tíma
er mikill halli á ríkissjóði og hætta á óhóflegri útlána-
aukningu í bankakerfinu.
Ríkisstjórnin hefur því ákveðið að grípa til aðgerða
í fjármálum og peningamálum til að hamla gegn verð-
bólgu og jafnvægisleysi, treysta gengi krónunnar og
eyða þeirri óvissu sem ríkt hefur í efnahagsmálum að
undanförnu. Ráðstafanir þessar munu draga úr halla á
ríkissjóði á þessu ári og enn frekar á því næsta. Jafn-
framt verður hamlað gegn erlendum lántökum og út-
lánaþenslu í bankakerfinu.
Aðgerðirnar í ríkisfjármálum eru fjórþætt-
ar:
í fyrsta lagi er undanþágum frá söluskatti fækkað og
tekinn upp sérstakur söluskattur með lægra hlutfalli
(10%) af matvælum — öðrum en kjöti, fiski, mjólk,
ferskum ávöxtum og grænmeti — og nokkrum greinum
þjónustu, svo sem lögfræðiþjónustu, fasteignasölu,
endurskoðunarþjónustu, bókhaldsþjónustu og þjón-
ustu verkfræðinga, arkitekta o.fl. Auk þess að styrkja
stöðu ríkissjóðs á næstunni er þessi fækkun undan-
þága áfangi í átt til endurbætts kerfis óbeinnar skatt-
heimtu með Iægra skatthlutfalli á breiðari álganingar-’
stofn. Fækkun undanþága mun einnig auðvelda eftirlit
og bæta innheimtu.
í öðru lagi verður sérstakt gjald lagt á bifreiðar eftir
þyngd, 4 kr. á kg á ári. Á þessu ári verður innheimt hálft
bifreiðagjald. Á næsta ári áformar ríkisstjórnin að
fella niður smærri gjöld sem nú eru lögð á bifreiðar.
í þriðja lagi verður innheimtur viðbótarskattur af
innfluttu kjarnfóðri, 4 kr. á kg.
í fjórða lagi verður ríkisábyrgðargjald hækkað og
lagt lántökugjald á erlend lán. Ábyrgðar- og lántöku-
gjöldin skila ríkissjóði nokkrum tekjum en tilgangur-
inn er einkum að draga úr erlendum lántökum. Þessi
gjöld eru þvi einnig þáttur í peningamálastefnu.
Áætlað er að þessar aðgerðir muni skila ríkissjóði
tæpum milljarði króna á þessu ári. Þær eru því stórt
skref í þá átt að jafna hallann á ríkissjóði.
Um leið og undanþágum frá söluskatti er fækkað
verður gert sérstakt átak til að bæta eftirlit og inn-
heimtu. Þetta átak er áfangi í áætlun um að hrinda í
framkvæmd tillögum nefndar sem kannaði umfang
skattsvika um úrbætur til að bæta skattaeftirlit og
framkvæmd skattalaga. Ríkisstjórnin telur aðgerðir
gegn skattsvikum meðal brýnustu verkefna sinna.
Aðgerðir í peningamálum eru margþættar:
í fyrsta lagi verða vextir af spariskírteinum ríkissjóðs
hækkaðir um 1,5% til að greiða fyrir sölu þeirra og
draga þannig úr lántökuþörf ríkissjóðs erlendis og hjá
Seðlabankanum.
í öðru lagi verður endurgreiðsla söluskatts til sjávar-
útvegs lögð inn á bundna reikninga í vörslu Verðjöfnun-
arsjóðs og Fiskveiðasjóðs.
í þriðja lagi verða settar reglur um fjármögnunar-
leigu, um notkun greiðslukorta og afborgunarviðskipti
sem ætlað er að draga úr þenslu.
Með þessum ráðstöfunum er komið á betra samræmi
milli þjóðarútgjalda og þjóðartekna og þannig sköpuð
skilyrði til að draga úr verðbólgu og viðskiptahalla þeg-
ar til lengri tíma er litið. Aðgerðirnar miða allar að því
að hamla gegn þenslu í efnahagslífinu með því að draga
úr heildareftirspurn. Áætlað er að þær haldi aftur af
þjóðarútgjöldum sem nemur 1—1,5% og dragi úr við-
skiptahalla um allt að 1% af þjóðarframleiðslu. Að-
gerðirnar í rikisfjármálum, einkum breyting sölu-
skattskerfisins, munu i upphafi hafa í för með sér
nokkra hækkun framfærsluvísitölu. Þessar aðgerðir
ásamt ráðstöfunum í peningamálum eru nauðsynlegar
til að draga úr verðbólgu þegar fram í sækir svo unnt
sé að halda gengi íslensku krónunnar stöðugu og að ná
jafnvægi í viðskiptum við útlönd.
2. Aðgerðir til kjarajöfnunar.
Ríkisstjórnin mun móta stefnu, sem miðar að því að
bæta kjör hinna tekjulægstu og stuðla að jafnrétti í
launamálum.
Fyrsta skrefið er hækkun elli- og örorkulífeyris,
tekjutryggingar og heimilisuppbótar, þannig að þessar
greiðslur ásamt greiðslum úr lífeyrissjóðum og öðrum
tekjum verði ekki lægri en lágmarkslaun í landinu frá
1. september næstkomandi. Þannig verður lágmarks-
framfærslueyrir einstaklings tæpar 28 þúsund krónur á
mánuði i stað 25 þúsunda nú. Viðbótarkostnaður ríkis-
sjóðs á þessu ári af þessum sökum er áætlaður um 90
milljónir króna.
Annað skref er hækkun barnabótaauka á þessu ári
úr rúmum 25 þúsundum króna í 30 þúsundir. Þessi
hækkun barnabótaaukans mun fyrst og fremst renna
til barnmargra fjölskyldna með lágar tekjur. Kostnað-
arauki ríkissjóðs af þessari hækkun er áætlaður um
100 milljónir króna.
Ríkisstjórnin telur að almennir kjarasamningar séu
í verkahring og á ábyrgð aðila vinnumarkaðarins. Hún
vill fyrir sitt leyti stuðla að því, að launahækkanir í
þjóðfélaginu geti samrýmst efnahagslegu jafnvægi
jafnframt því sem kaupmáttur lægstu launa batni. En
til þess að slíkur árangur náist er mikilvægt að fyrstu
aðgerðir í fjármálum og peningamálum dugi til að
leggja grundvöll að efnahagslegum stöðugleika til
frambúðar.