Alþýðublaðið - 17.10.1987, Page 9

Laugardagur 17. október 1987
9
FRETTASKYRING
Þorlákur Helgason
skrifar
Frumvarp
til fjárlaga
JAFNAÐARSTEFNUNA
A BORÐK)
Þjóðin lifir um efni fram
segja hagtölur mánaðarins
og hagtölur undangenginna
ára. Samkvæmt fjárlagafrum-
varpi Jóns Baldvins verður
hverjum íslendingi gert að
greiða sem svarar 40 þúsund-
um íslenskra króna á næsta
ári i vexti og afborganir af rík-
islánum. Þetta eru 9 þúsund
og 400 milljónir króna. Þetta
er versti matarskattur, sem
nokkur fjölskylda þarf að
standa skil á, og mun þurfa
að hafa á samviskunni ókom-
in ár.
Það er því svolítið undar-
legt að fjölmiðlar og stjórn-
málamenn skuli einkum
staldravið 75 milljónirnar
sem 10% matarskattur fjár-
málaráðherrans á að gefa rík-
issjóði, vegna þess að það er
smáupphæð miðað við þann
stóra. Sá stóri kemur til
vegna þess að menn hafa
verið að éta yfir sig á undan-
förnum árum. 10% matar-
skattur Jóns Baldvins nú er
hins vegar vondur skattur
pólitískt. Það er vonlaust fyr-
ir ráðherra alþýðuflokks að
réttlæta slíkan skatt með til-
vísun til þess að hann sé
nauðsynlegur á áfanga til
meiri einföldunar á skattkerf-
inu. Fjármálaráðherrann, sem
fór á 100 fundi um landið til
þess að finna þá sem eiga
landið, verður að átta sig á
því aö fólk sem á annað borö
er ekki að drukkna í „góðæri'1
hefur fyrir löngu fundið þá
sem eiga ísland. Það eru þeir
aðilar sem ekki borga til
þjóöarbúsins i samræmi við
framferði á kaupþingum
landsins, og sömuleiðis þeir
aðilar sem hafa komið þess-
ari þjóð i þær matarskuldir af
ofæti undangenginna ára, að
hún þarf núna að borga mat-
arskatt upp á tíunda milljarð
króna ánæsta ári. Staönað
stjórnmálakerfi hefur m.a.
séð fyrir þvi að matarskatt-
arnir hlaðast upp. Jón Bald-
vin ryðst ekki á garðinn þar
sem hann er lægstur. Hann
leggur fram róttækasta fjár-
lagafrumvarp sem lagt hefur
verið lagt fram um árabil. í
því er gerð tilraun til þess að
losa kerfið úr viöjum ára-
langrar stöðnunar. Það var
erfitt að taka við slæmu búi
siðustu ríkisstjórnar. Búi sem
reyndar var sagt að væri að
sökkva í fen góðæris. Góð-
æris sem umfram allt varð að
v.arðveita, eins og komist var
að orði af fulltrúum fyrri ríkis-
stjórnar fyrir síðustu kosn-
ingar. Nú er öldin önnur og
boðuð mögur ár framundan.
Það var líka erfitt fyrir fjár-
málaráðherra að taka í arf
gjörðir og aðgerðarleysi
þeirra tveggja ráðherra sem
fóru með fjármálin í síöustu
ríkisstjórn. Þetta sá Mogginn
fyrir og benti réttilega á í for-
ystugrein daginn eftir að rik-
isstjórnin var mynduð, 9.júli
sl.
Það þótti djarft af jafnaðar-
mönnum að hefja samstarf
við fyrri ríkisstjórnarflokka.
Formaður Alþýðuflokksins
og fleira forystufólk hafði
óvægið gagnrýnt gjörðir fyrri
rikisstjórnar. Jón Baldvin
hafði lýst því yfir að skatta-
kerfið væri í rúst og Jóhanna
hafði jarðaó húsnæðiskerfið.
Nú verða þau að standa við
stóru orðin. Nú verða þau
líka að sýna og sanna að rót-
tækar aðgerðir þeirra í ríkis-
stjórn þjóna jafnaðarstefn-
unni. Það er skylda þeirra að
tefla djarft. Það hafa þau
gert. Það skortir hins vegar
að sýna það almenningi aö
sóknin upp miðjuna þjóni
m.a. þeim tilgangi að auka
efnahagslegt réttlæti ( þessu
þjóðfélagi. Það er t.d. ekki
nóg aö ætla sér að leggja
10% matarskatt til einföldun-
ar og geta þess svo neðan-
máls i 400 slðna fjárlaga-
frumvarpsplaggi að frumvarp
sem á að bæta tekjulágum
og barnmörgum fjölskyldum
upp álagðan matarskatt verði
lagt fram. Það lítur enginn á
slíkar yfirlýsingar sem loforð
um betrumbót. Þetta veit Jón
Baldvin og er þvi farinn að ef-
ast. Tilraun hans til þess að
skipta á þjóðarsátt af verka-
lýðshreyfingunni og skattin-
um er til marks um það. Jó-
hanna Sigurðardóttir ræður
ríkjum í mjúku málunum.
Hún tók við milljarða loforð-
um í húsnæöiskerfi, sem var
að hæfustu manna yfirsýn
sprungið i nóvember i fyrra.
Stefnuleysi ríkti lika í félags-
lega íbúðakerfinu. Enginn var
eins sjálfgefinn ráðherra sem
Jóhann við stjórnarmyndun.
Þaö er þvf að vonum að fólk
búist við miklu af henni í fé-
lags- og húsnæðismálum.
Hún hefur líka tekið til hend-
inni. Það er t.d. ekki róið á
hefðbundin mið að ætla sér
að miða félagslega kerfið
meira en hingað til hefur ver-
ið gert, við efnahag fólks.
Það er sanngjarnt að miða
greiöslur úr sameiginlegum
sjóðum við tekjur manna.
Þetta skilur almenningur og
það veit Jóhanna. Því ber að
fagna því að félagsmálaráð-
herra skuli boða breytingar í
félagslega kerfinu sem auka
jöfnuð og réttlæti í þjóðfé-
laginu. Það er eftirtektarvert
að það skuli vera minnihlut-
inn í Borgarstjórn Reykjavfk-
ur sem leggur til að dagvist-
argjöld skuli miðuð við efna-
hag foreldra, og þeir foreldrar
sem hærri hafa tekjurnar
greiði meira. Er það öðrum til
eftirbreytni. Jafnaðar- og
samvinnufólk ætti að stíga
sambærilegt skref á Alþingi
og boða meiri jöfnuð í þjóð-
félaginu í gegnum tilfærslur
úr sameiginlegum fjárhirslum
þjóðarinnar. Auövitað þarf
grunnurinn sem skattarnir
byggja á að vera réttlátur.
Það er því skiljanlegt að fjár-
málaráðherra boði meiri ein-
földun skattakerfis og
hreinni línur. Við eigum held-
ur ekki að stýra meó óbein-
um sköttum neyslu þjóðar-
innar. Það á ekki að taka
ákvörðun um hvað þjóðinni
er fyrir bestu að borða eins
og nú er gert með því að
leggja söluskatt á sumt og
annað ekki. Þetta er óeðlileg
stýring. Það á hins vegar að
tryggja jöfnuð í þjóðfélaginu
með því að auka tilfærslur til
efnaminni fjölskyldna. Jafn-
aðar- og samvinnumenn í rík-
isstjórn ættu aö endurskoða
skattakerfið allt frá grunni
með það að leiðarljósi að ná
sanngjarnari tekjuskiptingu
með þjóðinni. í þeirri athug-
un þarf að felast athugun á
hlutföllum beinnaog óbeinna
skatta. Óbeinir skattar á ís-
landi eru hlutfallslega hærri
en tiðkast með öðrum þjóð-
um, og eru óréttlátir i eðli
sinu, þar sem þeir leggjast
að jöfnu á alla ríka sem
tekjulága. Fólk bíður i ofvæni
eftir þvf hvað gerist næst á
rikisstjórnarheimilinu. Mun
Jóhanna t.d. ganga svo langt
að leggja fram róttækt frum-
varp ( húsnæðismálum, sem
ekki hefur stuöning allrar rlk-
isstjórnarinnar? En fólk biöur
llka i ofvæni eftir þvi að fá út-
skýringar á samhengi hlut-
anna. Fram að þessu háfa
ráðherrar Alþýðuflokksins
komið fram sem viðgerðar-
menn á gölluðu kerfi. Næsta
skref er að klæða aögeröirn-
ar í pólitiskan búning jafnað-
arstefnunnar svo að fólk
skilji, svo að fólk sjái svart á
hvítu að Alþýðuflokkurinn er
í ríkisstjórn til þess að auka
jöfnuð og réttlæti, en ekki til
þess eins að koma okkur út
úr að forstokkuðu kerfi. Jón
Baldvin, Jón Sigurðsson og
Jóhanna þurfa að færa póli-
tíkina út til fólksins. Ella er
hætta á að fari fyrir flokknum
eins og þeim sem vinna í
kyrrþey, að verkin gleymast,
og það sem verra er menn
sjá aldrei samhengið í rót-
tækri uppstokkun á efna-
hags- og félagskerfi þjóðar-
innar og hugsjón jafnarstefn-
unnar. Fundur Jóns Baldvins
i Múlakaffi í dag, laugardag,
er skynsamleg ákvörðun, og
boöar vonandi að fleiri fundir
verði haldnir í framtíðinni —
utan ráðuneytisveggja.