Tíminn - 07.09.1967, Blaðsíða 5

7.,sept. Ms6.7.
TfMINN
Nyjungar í sSökkvi-
starfi.
„'lfezra ritstjóíri.
Bar sean nú baía orðið tveir
stóribnmar hér í Reykjavík, með
stottu miltibili, langar mig til að
biðja yðtrr að birta stutta ábend-
ingu.
Við höfum ekki árum saman
fengið neinar leiðbeiningar um
það hvemig við eigum að haga
okkur ef eldsvoða ber að höndum.
Væri það verkefni fyrir o-kkar
unga og duglega slökkviliðsstjóra
að koma slíkum ábendingum á
framfæri í skólum og annars stað
ar.
Vai-ðandi slökkvistarfið er fyrst
að gæta þess, að ekki verður bál
og bruni, nema loft, eða súrefni,
komizt að. Þess vegna er það
fyrtsta sem menn þurfa að sj'á um
er að allt sé lokað þar sem eldur
er, svo loft komizt ekki að. Þetta
finnst sumum ef til vill skrítin
vizka, en ekki þarf nema benda á 1
það hvernig menn gera viðarkol. |
Þar er þurrum sprekum hlaðið1
saman og kveikt í, en loftstraum-
ur takmarkaður, svo að tnéð kolist
en brenni ekki. Tekur só bruni
venjulega nokkra daga og upp
í viku.
Hér virðis-t venjan við slökkvi-
starfið vera sú að brjóta glugga,
til að hleypa út reyk, svo menn
sjái ffl eldsins, en um leið magn-
ast eldurinn á svipstundu, eins og
þegar blásið er í glóð. Svo er notað
vatn til að slökkva eldinn, eins
og frá örófi alda.
Nú á tímum er að mestu horfið
frá þessum vatnsaustri. í staðinn
eru notuð ýms efni, fyrst og
fremst kolsýra, til að slökkva eld,
því vatnið eyðileggur ekki síður
en eldurinn, enda er nú til mi'kið
af efnum, sem vatn slekkur ekki,
svo Sem benzín og oliur, og mörg
plastefni.
Bf eldur er í herbergi, opnar
slökkviliðið hurðina örlítið, svo
hægt sé að fleygja inn flösku með
kolsýru, og lokar síðan aftur.
Stúturinn brotnar af við örlítið
fall, og kolsýran, sem er fljótandi
' miklum þrýstingi, þenst út og
útrýmir súrefninu í loftinu. Kol-
sýran er þyngri en loftið, og fylg-
ir því gólfinu eins og vatn, en
slekkur eldinn eða kæfir, án þess
að gera skaða eins og vatnið. Er
slíkt slökkvistarf auðvelt og oft
hægt að slökkva eld á fimm mínút
um. Þar sem hún útrýmdi súrefn-
inu, þarf sá sem vinnur með kol-
sýru að sjálfsögðu að hafa súr-
efnisgrímu.
Eitt blaðanna lýsir starfi okkar
fórnfúsa og duglega slökviliðs svo,
að það hafi „ráðizt gegn eldinum
um austurdyr skemmunnar n. 2.
Þá voru vesturdyr skemmunnar
brotnar upp með vörulyftara, og
virtist sem eldurinn æstist þá
upp“, enda er það náttúrulögmál,
að eldur æsist þegar hann fær
loft. Hefði ég talið heppilegra að
rjúfa lítið gat á vegg, svo hátt
sem fært var, fleygja þar inn
nokkrum kolsýruflöskum og byrgja
siðan gatið. Jafnvel þó farið væri
að loga upp úr öðrum enda skál-
ans, hefði kolsýra átt að geta
slökkt þar, eða gefið slökkviliðinu
athafnafrelsi ffl að athuga sinn
gang. Gæti jafnvel verið athugandi
að nota blautt segl til að byrgja
eldinn inni, svo hann fengi ekki ?
loft og breiddist ekki út. A
Svo virðist sem slökkviliðið hér
hafi ekki tæki til að verja nálæg
hús. Til þess er gerð froða úr
sérstakri efnablöndu, sem fram-
leidd er á svipstundu .Eru smá-
hús gersamlega þakin í henni til
þess að hitinn nái ekki að kveikja
í þeim. enda dugar vatn lítið til
þess. og hefur auk þess þann ó-
kost að gluggar vilja springa þeg-
ar þeir hitna, og fá vatn á sig.
Hefði ég talið að með froðu hefði
mátt bjarga gluggum Iðnaðarbank
ans, og þeim skaða sem þar varð,
og jafnvel húsi Sigurðar Kristjáns
sonar. Vatn hefur þar næsta litla
þýðingu, því það rennur jafnskjótt
burtu
Mikið af íbúum Reykjavíkur
bua nú í háhýsum. Þar getur verið
erfitt að koma að vatnsslöngum,
en auk þess, mundi vatn sem
lekur eða flæðir niður margar
hæðir, geta eyðilagt húsið að
mestu, fyrir lítinn bruna á einni
hæð, sem hægt hefði verið að
slökkva með kolsýruflösku.
Nú segist slökkviliðið fá nýjan
bíl fljótlega. Væri ekki róðlegra
að fresta kaupum á honum en fá
slökkviliðinu í staðinn froðu-
snakka. kolsýruflöskur og súrefnis
grímur? H.P.B.“
Á VÍÐAVANGI
Opiö bréf um landsprófið
Hr. Andri ísaksson, formaður
landsprófsnefndar.
I júnílok s. 1. birtuð þér í dag-
blöðúm höfuðborgarinnar „Athuga
semd frá Landsprófsnefnd“ undir
rftaða af yður. Tilefni þessarar
„athugasemdar" var alvarlegur á-
gceiningur vegna landsprófs í
dönsku s. 1- vor.
Vegna þessarar „athugasemdar“
birti annar okkar undirritaðra
stutt svar í Alþýðuiblaðinu þ. 4.
júlí, þar sem jafnframt voru lagð
ar fyrir yður tvær þýðingarmikl
ar spurningar, að gefnu tilefni
frá yður.
Þar sem þér hafið, þrátt fyrir
tveggja mánaða umhugsunartíma,
hliðrað yður hjá að svara þeim
einu orði, teljum við ólíklegt að
svars sé að vænta.
En vegna niðurlags „athuga-
semdar“ yðar, þar sem þér berið
okkur á brýn rakalausan og
ærumeiðandi áburð á landsprófs
nefndarmann hr. Ágúst Sigurðs-
son, og yður auðnaðist ekki að
tilfæra ákæruatriðin, teljum við
nauðsynlegt. að leggja skjölin á
borðið. Á þann hátt getur lands-
lýður fremur dæmt, hver það er,
sem fer með rakalausan áburð,
að því ógleymdu þó, að trúlega
er „athugasemd yðar flestum
gleymd, nema hlutaðeigendurrv
Bréf okkar fer hér á eftir:
Rvík, 24. maí 1967.
Hr. Andxi ísaksson, form. lands-
prófsnefndar
c/o Fræðslumálaskrifstofan, Rvík.
Hr. formaður.
Við nokkuð nána athugun á
verkefni til landsprófs í ólesmni
dönsku 1967, 2. gr. hefir komið í
ljós:
Orð, sem standa í Lesköflum
Ágústs Sigurðssonar, en ekki í Ný
kennslubók í dönsku eftir Harald
Magnússon og E. Sönderholm, sem
þó eru metnar jafnaildar til lands
prófs, eru, sem hér segir: bistand,
samfædsel, kystfart, hyppige,
hyppigt, komfortabelt, trafikeret,
henvendelse.
Þar eð kunnátta í þessum orð-
um, eða vankunnátta, skiptir al-
gerlega sköpum um getu nem-
enda til að þýða greinina, sjáum
við ekki annað en að hér sé beitt
hlutdrægni við val texta, sem við
teljum óþolandi og mótmælúm
harðlega vegna okkar nemenda.
í annan stað verður að lita
svo á, að prófsemjandi, sem krefst
jafn gífurlegrar nákvæmni af nem
endum í úrlausnuni, ætti ekki að
láta sig henda annan eins frá
gang á prófverkefni eins og í
grein C 3 sbr. h-lið en geologi og
j-lið botaniker.
Það er furðuleg tilviljun, að
B gr. 1, 2 og 3 Otekið úr bókum
hans sjálfs) virðast ekki hafa
galla af þessu tagi.
Þá er kastað höndum til b-lið-
ar II, þar sem ekki verður séð,
hvort á að umskrifa allar setning
arnar, eða einstök orð.
Matsformið virðist krefjast óhóf
jlegrar vinnu, framar en í öðrum
| greinum og útyfir tekur sú skef:p-
jlausa frekja, að krefjast meðal-
| einkunna úr öðrum landsprófs-
| greinum með dönskunni, er úr-
lausnum er skilað til hans. Hér
er farið langt útyfir verkahring
prófdómara, enda á danskan að
metast sem slík, en ekki með hlið
: sjón af öðrum prófgreinum.
Klykkt er svo út með því. að
segja nemendum að skrifa nafn
, sitt og heiri (sic!!!) skólans á úr-
lausnarblöðin.
Að okkar dómi ber hér ailt að
sama brunni og þar sem hér er um
að ræða sífellda árekstra við
þennan prófdómara, en enga aðra
í landsprófsnefnd, óskum við ein
dregið eftir því, að skipt verði um
að því viðbættu, að hann hljóti
verðugar átölur fyrir rangsleitni
í garð nemenda, sem ekki hafa
lesið bækur hans.
Virðingarfyllst,
Oddur A. Sigurjónsson,
skstj. Gagnfr.sk í Kópavogi.
Óskar Magnússon frá Tungunesi,
skólastjóri.
Afrit af bréfi þessu verður
sent menntamálaráðherra.
Og hver voru svo viðbrögð yð-
ar?
í stað þess, sem vænta hefði
mátt, að óska þess, að hlutaðeig-
andi ráðuneyti léti fram fara hlut
lausa rannsókn kunnáttumanna á
ofannefndum atriðum, virðist yð-
ur hafa þótt vissara, að halda
sjálfur um_ mundangið í „rann-
'sókninni“.
Það er ekki ætlun okkar, að
deila á þessá „rannsókn" beint,
það sem hún nær, en aðeins benda
yður á, að það mun næsta fátítt,
að slík ,,rannsókn“ sé gerð í við-
kvæmu deilumáli. án þess að óhlut
drægir aðilar séu til kvaddir, að
ekki sé talað um þææ ályktanir,
sem þér svo dragið af „rannsókn
unum“ og vikið verður að síðar
Áður en lengra er haldið er
rétt að benda á, að þótt okkur
virtist önnur grein hins lesna
texta úr bók H. M. og E S. sýn.i
þyngri en samsvarandi kafli úr
bók Á. S„ töldum vi^ ekki á-
stæðu til að taka það með að
svo komnu, enda öhægra um
'vik um það, sem ætlazt er til að
nemendur hafi lesið og kunni
skil á. Hins vegar er, að okkar
viti, hlálegt, að velja úr ’afnlöngu
lesmáli einlhverrar örðugustu
málsgreinar, sem þar fynrfinnast.
Nú hafið þér sjálfur upplýst,
að með samanburði á úrtökum yð
ar sé meðaltal einkunna úr bók
Ágústs Sigurðssonar í lesinni
dönsku 8,05. Meðaltal einkunna úr
lesnum texta úr bók H.M. og E.S.
sé 5.41. Hér er mismunur hvorki
meira né minna en 2,64 hinum
síðari í óhag.
Teljið þér þetta eðlilegt. ef
allt er með felldu?
Þér afsakið, að sú skýring, sem
þér látið liggja að, að .um sl3kari
nemondur sé að ræða, setn !esa
bækur H.M. og E.S. er vægast
sagt of brosleg til að vera tekin
alvarlega, ef skemmta má með
óskemmtilegum hlut.
Við teljum hafið yfir allan efa
að maður með yðar menntun hafi
kynnt sér rökfræði til nokkurrar
hlítar. En þegar þér haldið því
blákalt fram, að hagstæðara sé
nemendum, sem lásu bækur H.M.
og E. S. að fá í ólesinni dönsku
í meðaleinkunn 6.50, en nemend
um, sem lásu bók Á.S. 7.16 í
sama texta, hlýtur trú okkar á
skarpsýni yðar og rökvísi að
dofna verulega.
Hér er um svo einfaldan hlut
að ræða, að ólíklegt er að ólærð
um manni í rökfræði hefði orðið
fótaskortur á, jafnvel ekki óvilj-
andi. Hóflega lærður maður í rök
fræði mundi trúlega flokka þess
ar ályktanir yðar undir rökvillur
og rangar staðhæfingar.
Það er ekki út í hött, að talað
er um sífellda árekstra við próf
nefndarmann, hr. Ágúst Sigurðs-
son, sem staðinn var að því síðast
í fyrra, að ætla að þyngja fyrir-
g&f í dönsku frá því. sem hann
hafði sjálfur ákveðið bréflega til
allra skóla á landinu og sá
þyngdi dömur átti að gilda á höf
uðborgarsvæðinu, en skólar úti á
landi voru þá búnir að gefa sínar
tölur, sem landsprófsnefnd má
ekki breyta. Þetta gerræði kom-
um við í veg fyirir þá.
Hér við bætist, að skólarnir eiga
í sívaxandi erfiðleikum með að
fá hæfa dönskukennara til pess
að kenna við landsprófsbekki, sem
örugglega verður að hluta i-akið
til einstrengingslegra viðhorfa
hans í samskiptum við kennara
um fyrirgjöf
Þá teljum við ærna ástæðu til
að gaumgæfðar væru furðulegar
jsveiflur í þyngd dönskuprófanna.
j sem okkur virðast vera frá ökla
til eyra.
Þér virðizt ekki skilja, í ákafa
yðar að koma á okkur höggi, að
fyrir okkur vaki annað en að æru
meiða hr. Ágýst Sigurðsson, að
ástæðulausu. Við skulum reyna,
þótt torvelt sé, að setja okkur í
spor yðar, sem eðlilega nafið
mesta reynslu í að sjá skóla frá
annarri hliðinni þ. e. nemerod-
bekkjunum. En við vdjum iatn-
framt spyrja: Hverjum ber skylda
til ef ekki skólastjórum og kenn-
urum, að standa við hlið nemenda
sinna til allra laga, ef þeir telja
þá beitta röngu?
Við mundum telja það hreint
brot á okkar embættisskyldu og
í fullu ósamræmi við okkar heit,
að hliðra okkur hjá að krefjast
réttlætis þeim til handa við hvern
sem er að deila.
Sé áburður okkar á hr. Ágúst
Sigurðsson þungur-og samræmist
ekki, að yðar dómi, ptöðu okkar
og störfum, hvernig1 samræmist
þá yðar dómur um okkur yðar
lYamhalo a 15. síðu.
„Fara varlega"
Forsætisráðherrann heftir
verið önnum kafinn í öllum
tiltækum fjölmiðlunartækjum
að undanförnu við að mála
ástandið svart, og helzt svartara
en svart, fyrir þjóðinni. Hann
hefur aðeins átt eina huggim
handa henni, og sú huggun er
meiri stóriðja erlendra aðila,
stækkun á4vers helzt um helm
ing nú þegar, og sittlivað
fleira. Morgunblaðið hefur svo
endurflutt boðskapinn milli
þess sem það hamast við að
hræða.
Alþýðublaðið, hitt stjórnar-
blaðið — meira að segja sá
stjórnaraðilinn, sem sigri átti
að fagna í kosningunum — tel-
ur að vonum, að það hafi nokk
uð til þessara mála að leggja,
og ræðir þau í forustugrein í
gær. Kemur í ljós, að þar ræð-
ur skynsamlegra viðhorf en hjá
forsætisráðherranum og aug-
sýnilega nokkur uggur við gönu
hlaup hans. Alþýðublaðið segir
m.a.:
„Sjálfsagt er að sækja fram
á sviði stóriðju og leita að
nýjum verkefnum til að hrinda
í framkvæmd á næstu árum.
Hins vegar er rétt að fara var-
lega í notkun • erlends fjár-
magns. eins og Alþýðuflokkur
iim hefur lagt til í stefnu sinni.
Ýmis verkefni á þessu sviði eru
viðráðanleg með láasfé einu,
og oft má fá tæKaJhjálp, án
þess að þurfa að Meypa inn
fjármagni um leið'*.
Þetta er rétt og skynsamleg
afstaða og önnur en forsætis.
ráðherra fjasaði um. Hann tal-
aði ekki um „að fara varlega“.
Hann gat þess ekki með cinu
orði, að bezt væri stóriðjan
með lánsfé einu, og að unnt
væri að koma fram ýmsum slík
um yerkefnum, án þess að
þurfa að hleypa inn erlendu
áhrifafé. Honum virtist búa það
eitt í huga að bjóða aðeins
nógu miklu slíku fjármagni inn
I landið. Það er fagnaðarefni,
ef Alþýðuflokkurinn hefur hug
á að spyrna fótum við hinni
erlendu auðsókn Sjálfstæðis-
flokksins í stjórnarsamstarfinu.
Annar varnagli
Þá fer heldur ekki milli mála,
að Alþýðublaðið gerir sér Ijós-
ar hættur þær sem hin skefja
litla dýrkun erlends auðs í land
inu, forréttinái hans og stefna,
sem beinlínis miðar að því að
greiða slíku fjármagni leið,
en torvelda íslenzkt framtak,
hafa í för með sér fyrir íslenzkt
atvinulíf. Forsætisráðherran-
um þótti óþarft að slá nokkurn
varnagla um þetta, en Alþýðu-
blaðið gerir það í sama leiðara
á þessa leið:
„Þessi nýja sókn (til stór-
iðju) má þó ekki draga athygli
frá hinum eldri atvinnugrein-
um fslendinga. Aflatregða og
verðhrun spilla ekki því trausti
sem sjávarú<vegur hefur byggt
upp með þjóðinni um aldir, og
kalin tún í nokkrum sveitum
megna ekki að eyðileggja það
grundvallartraust, sem íslenzk
ur landbúnaður býr við".
Þetta er einnig skynsamlegt
tal hjá Alþýðublaðinu, og sést
þar. að blaðið óttast þau áföll,
sem stjórnarstefnan hefur vald
ið atvinnuvegunum og sér þá
hættu, sem stjórnin stofnar
þeim í. Þess vegna þykir blað-
inu nú réttast að slá nokkra
varnagla, þegar Bjarni geisar
með stóriðjuna. Vonandi duga
þeir varnaglar til nokkurs við-
náms.