Alþýðublaðið - 01.12.1987, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 1. desember 1987
5
HEILBRIGÐISMÁL
Þórunn Guðmundsdóttir skrifar
Margrét Ingibjörg Marelsdóttir er öryrki í íalenska „velferðarþjóðfélaginu
“SMÁNARBÆTURNAR ERU VERSTAR“
Á fimm árum tapaði hún algjörlega líkamlegri heilsu og er nú œtlað að lifa á 20 þúsund
krónum á mánuði.
„Ef stjórnmálamenn vita hvernig á að lifa á 20 þúsund krónum á mánuði, ættu þeir aö
senda leiðbeiningarbækling inn á hvert heimilisegir Margrét Ingibjörg Marelsdóttir
sem varð algjör öryrki á fimm árum.
í hlýlegri íbúð í Smáíbúðar
hverfinu hittir Alþýðublaðið að
máli Margréti Ingibjörgu Mar-
elsdóttur. Margrét er fertug að
aldri. Hún hefur á síðustu
fimm árum tapað algerlega
líkamlegri heilsu og er nú ör-
yrki. Margrét segir sjálf að hún
telji lœknamistök og ranga
meðferð á heilbrigðisstofnun-
um eiga sinn þátt í hvernig
komið sé fyrir sér. Hún segir
hispurslaust frá veikindum sín-
um. Hún segir að sjaldnast hafi
sér verið gerð grein fyrir
ástandi sínu af lœknum þeim
sem hafa haft umsjón með
henni. Stundum hafi svörin
verið eins og ástand líkamans
vceri ekki hennar mál, hvað þá
meðferðin.
Hún byrjar að segja okkur sögu
sína: „Sem barn varég með hrygg-
skekkju. Ég var send í sjúkraleikfimi
sem átti að rétta skekkjuna. Þetta var
mikið púl. Það var settur svampur á
hnén og hendurnar og svo var ég látin
skríða fram og aftur um gólfið. Eg
mætti samviskusamlega i 81 skipti, þá
var meðferð lokið.
Þegar ég var u.þ.b. 15 ára fór ég að
vinna í bakaríi. Þetta var líkamlega
erfið vinna. Oft þurfti ég að bera
þunga kassa. Þetta hefur sjálfsagt
haft slæm áhrif á bakið þó ég gerði
mér ekki grein fyrir því þá. Seinna hóf
ég störf í mötuneyti.
Vöðvabólga í baki
Á þrítugsaldri er ég orðin mjög
slæm í baki og það var greint sem
vöðvabólga. Ég fékk sprautur en þær
geröu ekkert gagn. Mér versnaði sí-
fellt. Þegar ég var 35 ára var ég orðin
sjúklingur á dagdeild Grensásdeildar.
Þar fékk ég meðferð vegna vöðva-
bólgu I baki. Á meðan á meðferðinni
stóð versnaði mér enn og nú var svo
komið að ég gat ekki ekið bílnum mín-
um lengur þvl annar fóturinn lét ekki
að stjórn. Þegar svo var komið var mér
ráðlagt að hafa samband við sjúka-
þjálfara á Reykjalundi sem hafði góða
menntun og mikla reynslu I meðferð á
bakveiku fólki.
Þessi sjúkraþjálfari sagði mér að
hafa strax samband við taugaskurð-
lækni því það væru greinilega
klemmdar taugar. Ég talaði við hann á
þriöjudegi, var kölluð inn á miðviku-
degi og skorin upp á fimmtudegi.
Læknir á Borgarspítalanum tjáði mér
að ég hefði verið lengi I rangri með-
ferð sem hefði gert illt verra. Ég bjóst
við að þegar ég myndi vakna eftir
svæfingu væru öll mín bakveikindi úr
sögunni."
Fyrsta „viðhaldið“
Þegar hér er komið I frásögn Mar-
grétar er hún orðin mjög harðorð yfir
framkomu ákveðins læknis á Grensás-
deild. Hún segir að á því tlmabili sem
hún dvaldi þar hafi hún kvartað yfir að
sér versnaði sífellt hafi svar læknisins
verið, „á meðan er trúað á verkina í
þér verður eitthvaö reynt að gera“.
Margrét heldur áfram frásögn sinni:
„Þetta var I nóvember 1982. í desem-
ber útskrifaðist ég en var þá enn svo
kvalin að ég þurfti verkjasprautur.
Stuttu seinna um áramótin
1982-1983 lamast þvagblaðran og nú
varég lögð inn á Landspítalann. Þvag-
færaskurðlæknir sagði mér að ekki
væri hægt að gera við blöðruna þetta
væri mænulömun. Eg reyndi að spyrja
hver væri orsökin en fékk engin svör.
Aðgerð var gerö á blöðru og þvag leitt
út I poka. Þannig fékk ég fyrsta „við-
haldið" mitt.
í maí á þessu sama ári (1983) var ég
orðin svo slæm I baki að ákveðið var
að skera upp til að bæta líðan mfna.
Þegar ég vakna úr þeim uppskurði
segir bæklunarlæknir sá sem skar að
hann hafi gert allt sem hægt var að
gera. Ég fékk engar frekari skýringar á
þvl hvað hefði þurft að gera ef það
hefði verið hægt. Þegar maður er ný-
vaknaður eftir svæfingu spyr maður
ekki gaumgæfilega enda eru allir sljó-
ir og vankaðir eftir svæfingar. Seinna
á þessu sama ári fór ristillinn að gefa
sig og varð vandamál. Ristillinn versn-
aði á næstu tveim árum og I febrúar
1986 var óhjákvæmilegt að skera mig
upp til að laga hann. I mars þetta
sama ár fékk ég garnaflækju og næsti
uppskurður var staöreynd. Á þessu ári
1986 var ég flutt átta sinnum á Land-
spítalann vegna veikinda I ristli og nú
hélt ég að lögheimili mitt yrði á deild
13 D á Landspítalanum.
Ristillinn leiddur út
Þegar ég útskrifast af Landspítalan-
um var framhaldsmeðferð fólgin I þvl
að ég fengi stólpfpur 2-3 I viku það var
eina leiðin til að losna við hægðir.
Þessar stólpfpur átti ég að fá á heilsu-
gæslustöðinni I Fossvogi. Ég var
mjög slöpp og allir sem reynt hafa .
vita hvers konar álag þetta er fyrir
heilbrigðan mann, hvað þá sjúkling.
Ég reyndi að gefa mér þetta sjálf en
það gekk ekki. Ég var úrvinda af
þreytu á þessari meðferð og treysti
mér ekki til að sækja þessa þjónustu
úti I bæ. Heimilislæknirinn minn leit-
aði til heimahjúkrunarinnar fyrir mig
og eftir það varð ég skjólstæðingur
hennar og líðan mln batnaði.
í einni innlögninni vegna ristilveik-
inda á þessu ári, 1987, tók á móti mér
læknir sem ég hafði ekki hitt áður.
Hann sagði mér að ástand mitt væri
þannig að verið gæti að það þyrfti að
leiða ristilinn út og ég fengi poka til
viðbótar framan á mig. Sú tilhugsun
skelfdi mig því mér fannst nóg komið.
Hann gat ekki sagt þetta alveg ákveð-
ið fyrr en hann hefði skoðað ástandið
inni í mér. Þegar ég vaknaði eftir
þennan uppskurð þorði ég ekki að
þreifa á maganum á mér af ótta við aö
finna nýjan poka. En pokinn var stað-
reynd. Eg varð að sætta mig við það
og hefja baráttuna fyrir betri heilsu
einu sinni enn.
Nú kalla ég mig pokadýr með tvö
viðhöld. Mér gengur vel að aðlagast
viðhöldunum þau gera mér llfið auð-
veldara en það er nú kannski ekki
hægt að segja um öll viöhöld.
Núna bið ég eftir að vera kölluð inn
og sett I næsta uppskurð því það á
eftir að gera lokaaðgerö við frágang á
ristlinum."
Að lifa sem öryrki á
20 þúsundum á mánuði
Alþýðublaðið spyr Margréti hvernig
andleg heilsa hennar sé orðin eftir að
hafa gengið I gegnum þetta allt á
fimm árum.
„Ég hef aldrei þurft á aðstoð sál-^
fræðinga eða geðlækna að halda. tg
á góöa fjölskyldu sem hefur átaðið
með mér. Ég hef alltaf reynt að láta
hugann standa upp úr þessum veik-
indum og sjá spaugilegu hliðarnar á
þessu. En auðvitað hefur ekki alltaf
verið hægt að koma auga á þær. Eg
hef líka alltaf haft vonina um að nú
færi allt að lagast og ástandið gæti
a.m.k. ekki versnað. Það er svo annað
mál hvort ég á ekki eftir að brotna yfir
þeim aðstæðum sem þjóðfélagið býr
þeim sem þurfa að lifa á örorkulífeyri.
Mér dettur helst í hug að stjórn-
málamenn viti ekki um þær. Ef þeir
vissu hvernig það væri að lifa á rúm-
um 20 þúsundum á mánuði, myndu
þeir allir sem einn hella sér út í að
bæta hag öryrkja. Ef þeir aftur á móti
vita hvernig á að lifa á 20 þúsundum
ættu þeir að senda leiðbeiningar-
bækling inn á hvert heimili.
Ég þarf að reka bíl, bæði þarf ég
sjálf að komast um og geta ekið móð-
ur minni í meðferð á Vífilsstöðum. Ég
bíð eftir svari núna um hvort ég fæ
styrk öryrkja til bílakappa. Ef ég lendi
ekki í þeim flokki sem fær hærri styrk
get ég ekki endurnýjað bílinn minn
sem nú er 5 ára og þá lokast ég end-
anlega inni. •
Fjölmiðlar draga alltaf upp þá mynd
af þjóðinni að hún sé öll að gera það
gott. Það er kannski þess vegna sem
stjórnmálamenn halda að við hin sé-
um ekki til. Þeir þekkja ekki aðsfæður
háttvirtra kjósenda nema í gegnum
fjölmiðla. í sjónvarpi er sagt frá þeim
þúsundum sem fara til Glasgow í jóla-
innkaup og geta látið það eftir sér að
eyða jafnvel hundruðum þúsunda i
einni innkaupaferð. Fyrir þá sem lifa á
örorkulífeyri er þaö meiriháttar mál ef
þarf að borga orkureikninga fyrir 10.
hvers mánaðar en Tryggingastofnunin
greiðir út bætur á þeim mánaðardegi.
Mig hefur dreymt um það síðan ég var
ung að komast til Noregs. Ég sé ekki
fram á að aðstæður mínar verði þann-
ig næstu árin að ég geti látið þennan
draum rætast.
Vantar upplýsingar
Það vantar einn stað þar sem allar
upplýsingar um rétt öryrkja eru á einni
hendi. Ég vissi ekki fyrr en í fyrra, í
sjöttu ferð minni með sjúkrabil það ár-
ið að öryrkjar borga ekki fullt fyrir
akstur í sjúkrabílum. Það var sjúkra-
flutningamaðui- sem upplýsti mig um
þetta. Eg get nefnt fleiri dæmi um
það hvernig ég hef frétt um rétt minn
fyrir tilviljun.
Mér finnst að þeir sem tóra af ör-
orkubótum ættu að fá ókeypis f þær
stofnanir sem rikið rekur og styður af
almannaféí. Eins og Þjóðleikhúsið. Ef
ég ætla að láta það eftir mér að fara í
leikhús verð ég að fara vandlega yfir
fjárhaginn og hugsa mig vel um hvort
ég geti látið þetta eftir mér.
Ég hélt að ég ætti kost á niðurfell-
ingu á afnotagjaldi sjónvarps og sótti
um það. En það var nú aldeilis ekki.
Það var hringt frá sjónvarpinu og mér
sagt að vegna þess að bróðir minn
sem vinnur fulla vinnu úti í bæ byggi I
íbúðinni og horfði á þetta eina sjóvarp
sem er hér ætti ég ekki kost á niður-
fellingu afnotagjalds.
Ég læt það ekki eftir mér að vera
bitur út í líkamlegt ástand mitt. Skaö-
inn er skeður. Ég tel mig vera fórnar-
lamb læknamistaka og eiga rétt á bót-
um.
Það sem mér finnst vera Ktilsvirð-
ing og niöurdrepandi er að ætla ör-
yrkjum að lifa á þeim smánarbótum
sem nú eru. Við borgum sama verð
fyrir bensín, tryggingar, rafmagn, hita,
mat og flest annað eins og aðrir þjóð-
félagsþegnar," segir Margrét Ingibjörg
Marelsdóttir.