Tíminn - 07.12.1967, Blaðsíða 7

I
IWnMM 7. desember 1967.
ÞINGFRÉTTiR
TÍMINN
7
Hvers vegna flytjast íslenzkir
menntamenn úr landi?
Ólefur Jóhannesson mælfi
( gær íyrir þingsályktunartil-
lögu um að rannsakað verði,
hvort mikil brögð séu að því
að íslenzkir menntamenn ráði
sig að námi loknu til starfa
eriendis, og ef svo væri,
hverjar ástæður lægju til
þess.
Ólmíur sagði, að ástæðan til,
þessa 'tillögufliutndii'gs væri sú, að
það væri alm. skoðun, sem befði
sboð í upplýsingum, sem fyrir
Iiggja, að of mikil brögð séu að
Jwí, eö5 ýmsir sérmenintaðir menn
svo sem læknar og verkfræðingar
ráði aig til stanfa erlendis og
setjist þar að, að námi loknu
Hefnr aBmikið verið um þetta
rætt að undanfömn og hafa ýms-
ir Iðttð í Ijós ugg út af búferla-
fjkiitmti'gum menmtamjanna til út-
landa.
Fná því hefur t.d. verið nýiega
saigt 'í dtagfolaði, að í Svíþjóð einni
mumdu nú starfa 60-80 læknar.
Vjtað er, að íslenzkir lœknar
starfa eiinciig í öðrum löndum og
samkvæmt upplýsingum frá land-
læknisskrifstofunni er talið ör-
wggt, aið talsvert á annað hundr-
að íslenzkra lœkna dveljist nú er-
lendis, en þess er að gæta, að
aHmargir þeirra eru við fram-
haldsnám eða dveljast þar til
bráðabdrgða. Samkvæmt upplýs-
ingum frá skrifstotfiu verk'fræð-
ingafélagsins, munu 35 íslenzkir
verkfræðingar, sem eru félags-
menn í verkfræðingafélaginu,
starfa erlendis um þessar mund-
ir. Þar að auki geta einliverjir
verið, sem ekki eru á skrá Verk-
fræðingaifél'agsins og puk þess
munu ýmsir íslenzkdr tæknimennt
aðír menn stunda atvinnu er-
lendis og eru þa® að sjálfsögðu
ekki allt háskólamenntaðir mmii
en sérmenntaðir eigi að síður og
nýlega kom það fram í dagblaði,
að 60 íslenzkir yerkfræðingar
störfiuðu erlendis.
Þanniig er öllum ljóst, að ó-
eðlilega margir íslenzkir menmta-
menn hafa leitað atvinnu utan
landsteinanna. Óeðlilega mirgir
af því að verkefnin fyrir þá eru
hénna næg og þeirra er hór þörf.
Bandalag íslenzkra háskoia-
manna hefur láti'ð fara fram skoð
anakönnun meðal íslen/.kra há-
skólamanna erlendis og var spurn
ingalistd sendur til 220 haskóla-
manna og spurzt fyrir um orsak-
ir fyrir starfsvali þeirra og bú-
setu erlendis. Vitað var um fleiri.
en ekki tókst að hafa uppi á
heimildsföngum þeirra. Þessi
skoðanakönnun er góðra g'jalda
verð og þær upplýsingar. sem
þar fást, geta sjálfsagt komið
að notum við frekari rannsókn
en hún á að beinast að rieirum
en háskólamönnum. Það er nauð-
synlegt að fram fari rækileg at-
hugun á því. hve marga menr
er hér um að ræða. Jafnframt
þarf að kanna og það e;- höfuð-
atriðið O'g ástæðan fyrst og fremst
fyrir flutningi tilJögunnar, hverj-
ar ásbæður liggja til þess, að þess-
ir sérmen,ntuðu menrn kjósa að
setj'aist að erlendis.
Sumir kasta að þessum mönn-
um steini. Finnst þeir launa fóstr-
ið illa. Ég vil þó vara við hnúíu-
kasti í garð þessara manna að
óramnsökuðu máli. Til dvalar
þeirra og búsetu erlendis liggja
sjáliísagt ýmsar ástæður, sumar
skiljanleg'ar, aðrar, sem mönnum
gengur verr að átta sig á. En
þessar ástæður aldar er rétt að
kanna áður en menn fell þunga
Gylfi Þ. Gíslason, menntamála-
ráöherra, svaraði í gær fyrirspurn
frá Máíthiasi Matthiesen um
skóiarannsóknir. Sagði ráðherrann
að skó’unum væri nauðsyn að hafa
augun opin fyrir þeim breyting-
um a þjoðfélaginu og breyta skóla
starfmu í samræmi við það. Ekki
þyrfti þetta að þýða það, að sí-
fellt pyrfti að vera að gera breyt-
ingar í fræðslulöggjöfinni, énda
væri ekki kveðið á um námsefnið
til piófa eða hvernig kennslutil-
högun skuli beita í núgildandi lög-
gjöf. Aiiar breytingar, sem æski-
legt hefur verið talið að gera í
n'ámstiihógu.n og námsefni, hefur
yerið hægt að gera og er hægt
að gera án breytinga á fræðslu-
löggjöfinni. Þótt löggjöfin hafi
staðið svo til óbreytt frá 1946 hafa
orðið róttækar breytingar á náms
efm og kennslutilhögun í skóla-
starfinu. Nefnd hefur verið skip-
uð til að endurskoða löggjöfina
og gera tillögur um breytlngar
á tienhi ef með þyrfti. Þessi
nefnd skilaði áliti og gerði ekki
lillögui um grundvailarbreytingar
á fræðsiuíöggjöfinni sjálfri.
finduiskoðun námsskrár fyrir-
fræðsiustigið var lokið 1961 og
hefui ny námsskrá smám saman
verið að koma til framkvæmda,
en þessari námsskrá má að sjálf-
sögðv breyta hvenær sem er ef
það þykn æskilegt.
Giidandi löggjöf segir ekkert
um iandspróf, heldur aðeins að
samrænil inntökupróf í mennta-
skóla í.kuli gilda um land allt.
Lanasprofinu var ætlað að bæta
úr misrétti. Landsprófið hins veg-
ar hefur sætt mikilli gagnrýni að
undaniörnu op talið hemill að
inngöngu í menntaskólana. Það
er ekkeií aúðveldara en að breyta
þessu bót.í farið sé að ákvæði lög-
dóma.
Hitt liggur í augum uppi, að
það er mikið tjón fyrir íslánd
að missa þesisa séimenntuðu
menn. Hér er full þörf fyrir
kunnáttiu þeirra og starfsgetu.
Hér vantar t.d. tilfi'nnanlega
lækna. Ömurleg staðreynd er það
t.d., að ekkd tókst að útvega sjó-
mönnum á síldve i ðiflota num
lækni til þjónustu. Það er öm«r-
legt þegar þjóðin getur ekki lát-
ið þeim mönnium í té nauðsyn-
lega læknisþjóniustu, sem öll þjóð
in stendur í mikilli þakkarskuld
við, og á velgengi sína mikið að
þak'ka. Framtíð og gengi þjóðar-
innar er ekki hvað sízt undir því
gjafarinnai um samræmd inntöku
skilyi’ði fyrir menntaskólanámi.
Þetta ásamt öllu öðru í þessum
efniun ei verkefni skólarannsókna
anna. sem nú starfa að víðtækri
endurskoðun þessara mála. Ræddi
ráðherrann síðan nokkrar hug-
myndii manna um breytingar á
skólastarfinu, sem umdeildar
væru. Skólarannsóknadeild var
stofnuö 1966 og greindi ráðherr-
anr. írá helztu störfum skólarann
sóknan; til J>essa. Hefur starfið
m.a. beinzt að könnun á skóla-
stai'finu 1 skólum og ennfremur
ei.nstökum tilraunum í hinum
ýmsr skoium. Má þar nefna nýj-
ungar reikningskennslu, dönsku
kennsiu i barnaskólum, enska í
barnaskoia Skipuð hefur verið
nernd tii að semja námsskrá fyrir
gagntræöapróf í eðlis- og efna-
fræði endurskoðun eru kennslu
bækui félagsfræði í gagnfræða-
skóium. Þa er t athugun próf og
priffvrirkomulag i skólum og í
atnugun er forskólaganga 6 ára
barna Á næsta ári verður þessum
könnunum haldið áfram og niður
stöðu teknar til alhugunar og
byrjað a nýjum tilraunum m.a.
í s'arirænu lesgreinanámi. Aukin
áherzia verður lögð á rannsókn
á gild prófa og einkuhnagjafa.
Hafin verður athugun á skóla-
starfi dreifbýli á næsta ári og
gerð veiður áætlun um leiðir til
að leysa skólamál i dreifbýli. — i
Hrundið verður í framkvæmd
rannsókr á námsárangri með til-
liti tii félagslegs uppruna
nemenda
Vilhjálnuir Hjálmarsson sagði.
að maður gæt: haldið, eftir ræðu
ráð’-errans að það væri aðeins
Ijótur aiaumur sem verið hefði
að gerasi til dæmis hjá skóla-
æskuunl á Austurlandi. Þar hefur
víða veril algerlega ómögulegt að
fá húsnæð handa börnum og ung
linsum a skólaskyldualdri. Stúlka
ein. seir lokið hafði 1. bekkjar-
próíi. oé hafði einkunn rétt neðan
við P íékk synjun um skólavist
í neim<>'istarskóla vegna þrengsla.
en ekk var um annað að ræða
fyrú sluikuna en heimavistar-
skóu Þetta er ömurlega að svona
skur "era ástatt að börn á skóla-
sk/!djstiginu skuli ekki fá inn-
göngu skóia sem þau geti sótt.
Á >esso verður að vekja athygli
á oessu verðui að ráða bót. Ég
vil spyrja ráðherrann að því, hvort
toomki, að hún eigi á að skiipa
nægileg.um fjölda sérkunnáttu-
manna og tæknimenntaðra manna
Þjóðfélagið þarf á þessum mönn-
um að halda. Þjóðfélagið hefur
kostað mdklu til menntonar þess-
ara manna og þjóðin hefur á
ýmsan hátt lagt mikið á sig vegna
þessarra manna. Það ber ekki að
telja það eftir. Því fé hef-ur ai-
mennt séð verið vel varið og
kernur aftur til skiila, þegar þjóð-
imni helzt á starfskröftum þess-
arra manna. Oft er sagt, að men.n
un sé bezta fjárfesting þjóða.
Fyrir því má vissuiega færa hald-
góð rök. Ástæða er þó til að
vara við því, að það efnishyggj'J-
honurr se kunnugt um þetta á-
stand oe i öðru lagi hvort nokk-
uð hafi verið gert til að ráða
bót á bessu sérstaklega.
Sjarnt Guðbjörnsson minnti á
að ráðherrann hafði sagt, að eng-
um ser.i lokið hefði landsprófi,
Væn neitað um inngöngu í mennta
skóia. Til að standast landspróf
þarf e.nkunnina 5, en landsprófs-
nefno r.efur ákveðið að til að fá
rétt til setu í menntaskóla þurfi
einkunnina 6
Ingvat Gislason sagði, að ástæða
vær tii að fagna starfi skóla-
rannsoKranna, en það sem er sér-
staklega þörf að athuga nú, er
að fræðsiulögin frá 1946 hafa
aldrei verið framkvæmd. Þau
hafa aidrei komizt til fullra fram
kvæmda Aðalatriði þeirra var að
koma a b ára skólaskyldu og sam
ræma skólakerfið og gefa öllum
sem atnasta aðstöðu til skóla-
náms Það hlyti að vera það verk
efn- ,em næst /æri héndi að sjá
svo um ao lögsjöf sem staðið hef-
ur 20 ái nái loks að koma til
framkvaimda Stór hluti barna
hefui röems notið 4—5 ára skóla-
göngu en það er skólaskorturinn,
sem > eidm því fyrst og fremst
að ekki er unnt að framkvæma
skólamáiin á þann veg, sem lögin
gera ráð f.vrir Nú þarf myndar-
lega skóiabyg.gingaráætlun, sem
staðið verður við að framkvæma.
Gvlfi Þ. Gislason sagði, að það
vær’ t vaidi landsprófsnefndar að
gerc Krötui til námsefnis og prófs
og innu,kuskilyrði í sambandi við
það i mcnntaskólana. All mörg
skólahéruð hafa nú undanþágu frá
þvi að framkvæma skólaskyldu.
Hér er skortur á skólahúsnæði og
úr dv) parf að bæta. en það er
víðai »r, hér á landi, en vonandi
verður ekki la.ngt |til þess að
fulliiægja eftirspurn eftir skóla-
húsr.æði Hitrt er misskilningur að
ríkinu sé skylt að sjá öllum, sem
þess ósKa fyrir aðstöðu > heima
vistarsKöia og þeirri eftirspurn
hefur ekk verið unnt að full-
næg.,a Fjölmargir nemendur
sem sæKja um vist i heimavistar
skóla hafa ekki fengið skólavist,
það er réti en það þýðir ekki að
mem sig, ekki kost á skólavist,
þót* peii hafi ekki átt kost á vist
i aermavistarskóia Ríkisstjórnýi
hefði fyrii 3 áruro skorað á öll
þau sKÓlahéruð, sem ekki , hefðu
framkvænu skólaskyldu, að fram
lega vifflhorf verði alls -áðar.di,
eða of mitoils ráðandd j viðhorfi
manna til memntonar. En hitt er
1‘jést, að sú fjárfestiiig, sem felst
í mennton manna, sem hverfa að
fiullu bil starfa á erlendum vett-
vangi í þjónustu erlendra iðila,
skilar ekki arði hér — kemur
ek'ki okkar þjóð og lamdi að beinu
gagni. Onsakirnar fyrir þeirri a4-
ugþróun þarf að finna og kanna
og reyna að ráða bót á.
Eru það betri launakjör, eða
fuil'komnari starfsaðstaða, sem
náða? Eru starfsskilyrði þeirra
hér ekki wi'ðhlítanai? Við þessum
spurnimgum þarf að finna rétt
svör. Sdðan þarf að gera viðoig-
andi ráðsitafanir til að stöðva þá
öfugþróun, sem hér hefur átt sér
stað. Við höfum ekki efni á því
á íslandi að flytja út fólk — og
allra sázt sérmienntað fól'k.
kvæm» hana og ríkið myndi
standéi við lögbundnar skuldbind-
ingar rikissjóðs í því sambandi.
Þetta heíur verið gert víða nú,
en sums staðar ekki og er það
getuieysi fámennra sveitarfélaga
til að fuilnægja lögunum.
Síðustu sýningar
fyrir jól.
Nú eru aðeins eftir tvær sýning
ar á leikritinu Galdra-Lofti hjá
Þjóðleikihúsinu og lýkur sýningum
á þeim leik fyrir jól. Leikurinn
hefur nú verið sýndur 18 sinnum
við góða aðsókn. Síðasta sýning
leiksins verður sunnudaginn 10.
desember. Einnig sýnir Þjóðleik
húsið gamanleikinn, ítalskur strá
hattur, og hefur verið uppselt á
flesi.<ir syningar á þeim leik. Sýn-
ingum á „Stráhattinum" verður
að sjáifsögðu haldið áfram eftir
jól. Jeppi á Fjalli. verður sýndur
í 25 sini' laugardaginn 9. desem-
ber og er það einnig siðasta sýn
ing á þeim leik fyrir jól.
Myndin er af Lárusi Pálssyni í
hlutverki Jeppa, en fyrir leik
sinn í þessu hlutverki hlaut hann
Silfurlampann á s. 1. leikári.
-10« Grétar Sigurðsson
héi aðsdómslögmaöur
Austurstræti 6.
Simi 18783.
filHIJÍIN Styrkársson
HÆSTARtTTAKLÖGMAÞUi
AUSTUKSTKÆTI * SlMI Wt*
★ Magnús Kjartansson bar fram fyrirspurn til menntamálaráðlierra
um framkvæmd þingsályktunar, sem gerð hefði verið fyrir 10 árum
uin sameiningu Landsbókasafns og Háskólabókasafns.
★ Gylfi Þ. Gíslason sagði, að með Árnagarði, handritastofnuninni rætt
ist verulega úr bókasafnsmálunum. Búið hefur verið betur að bóka-
söfnunum undanfarin ár en áður. Sameining hókasafnanna stendur
ekki enn fyrir dyrum, engar fjárveitingar hafa verið til þess veittar
enn og engin lóð er fyrir hendi til þess, en hins vegar væri áfram
stefnt að því sem framtíðarverkefni að sameina þessi söfn.
Umbóta þörf í
fræðslukerfinu