Alþýðublaðið - 19.11.1988, Blaðsíða 18

'18
Laugardagur 19. nóvember 1988
BÓKAFRÉTTIR
í skolti
Levíatans
Hjá Örlaginu í Reykjavík er
nýlega komin út bókin í
skolti Levtatans. Er hér um
aö ræöa þýöingar á Ijóðum
margra virtustu skálda Evr-
ópu, Suöur-Ameríku og Tyrk-
lands. Þýöandi Ijóðanna er
Jóhann Hjálmarsson og er í
skolti Levíatans fjóröa þýö-
ingabók hans. Fengur er í
þessari nýju bók Jóhanns þvi
tólf ár eru nú frá því síðustu
þýðingar hans komu út i bók-
inni Þrep á sjóndeildarhring.
Jóhann hefur á þeim 28 ár-
um sem liðin eru frá útkomu
fyrstu þýðinga hans, verið öt-
ull viö aö kynna íslendingum
Ijóöagerö fjölda skálda sem
markað hafa spor sín í sögu
heimsbókmenntanna. Má þar
nefna César Vallejo, Federico
Garcia Lorca, Salvatore
Quasimodo, Gunnar Ekelöf
og Gottfried Benn.
Levíatinn sem fyrir kemur í
nafni bókarinnar er skaöræö-
isskepna nokkur úr Biblíunni
og sver sig mjög í ætt Miö-
garðsorms sem betur er
þekktur hér á norðurslóðum.
Titillinn er sóttur í eitt af
Ijóöum pólska skáldsins
Czeslaws Milosz. Athyglis-
verður er hlutur tyrkneskra
skálda i bókinni en Jóhann
Hjálmarsson er að líkindum
sá íslendingur sem mest hef-
ur látið sig varða Ijóðlist
Tyrkja.
Hremmingar
Bókaútgáfa Máls og menn-
ingar hefur sent frá sér kilju
sem nefnist Hremmingar —
viðtöl um nauðgun, eftir Sig-
rúnu Júlíusdóttur, félagsráð-
gjafa. Þessari bók er ætlað
að verða tilefni umræðu um
meðferð nauð' unarmála hér
á landi.
í henni er sagi frá athugun
á reynslu tuttugu og fjögurra
íslenskra kvenna sem hafa
orðið fórnarlömb nauögunar.
Konurnar segja frá sjálfum
sér, árásinni sem þær urðu
fyrir og eftirköstunum. Jafn-
framt fjallar höfundur um
kæru, læknisskoöun og önn-
ur eftirmál. í lokin dregur Sig-
rún saman niðurstöður sínar
sem byggðar eru á viðtölum
við konurnar, og ræðir leiðir
til úrbóta.
Sigrún Júlíusdóttir hefur
átt sæti í nefnd á vegum
dómsmálaráðuneytisins sem
falið var að „kanna hvernig
háttaö væri rannsókn og
meðferð nauðgunarmála og
gera tillögur til úrbóta í þeim
efnum“. Það kom í hlut henn-
ar að vinna að athugun á
reynslu og viðhorfum kvenn-
anna sjálfra, og er bók henn-
ar byggð á þeirri athugun.
Grænt óg gómsætt
Grænt og
gómsætt
Bókaútgáfan Forlagið hef-
ur sent frá sér bókina Grænt
og gómsætt, en svo nefnist
matreiöslubók eftir breska
matargerðarmanninn Colin
Spencer, einn helsta meist-
ara Breta á því sviði. Hann
hefur um árabil ritað fasta
greinaþætti um mat í breska
stórblaðið The Guardian og
unnið ótrauður að því að
kynna lesendum sínum þá
hollustu sem er að finna í vel
samsettu jurtafæði. Helga
Guðmundsdóttir þýddi.
í bókinni eru leiöbeiningar
um heilsusamlegt fæði og
hvernig setja skal saman
hollar máltiðir. Sérstaklega er
hugað að þörfum barna,
þungaðra kvenna, íþrótta-
manna og roskins fólks. Hér
er fjallað um þann háska
sem fylgir ótæpilegri neyslu
á salti, sykri, fitu og aukaefn-
um og bent á hvernig draga
megi úr henni. Hér eru einnig
greinargóðar leiðbeiningar
um hvað best er að eiga til í
kæli eða búri, hvaða áhöld
koma að mestu gagni og sið-
ast en ekki síst er í bókinni
myndskreytt orðaskrá þar
sem margt má læra um hinar
ýmsu fæðutegundir sem
matreiða skal.
Grænt og gómsætt er 256
bls. í stóru broti og mikill
fjöldi litmynda prýðir bókina.
Hún er prentuð á ítallu.
Dagbók góðrar
grannkonu
Bókaútgáfan Forlagið hef-
ur gefið út skáldsöguna Dag-
bók góörar grannkonu eftir
Doris Lessing. Þuríður Baxter
þýddi söguna. Doris Lessing
er íslendingum að góðu
kunn, en áður hefur Forlagið
gefið út skáldsögu hennar,
Grasið syngur.
Sagan segir frá Jane
Somers. Hún er kona I
ábyrgðarstöðu og hefur alla
tíð hugsað fyrst og fremst
um starf sitt, útlit og frama.
Þegar hún horfir á eftir eigin-
manni sínum og móður I
gröfina, rennur smám saman
upp fyrir henni að samband
hennar við samferðamenn
slna hefur verið reist á sandi.
Af tilviljun kynnist hún
gamalli konu, Maudie, sem
komin er um nírætt. Smám
saman þróast samband
þeirra á þá lund að Jane axl-
ar ábyrgð á gömlu konunni
og dregur um leið lærdóm af
lífi hennar. Maudie sýnir
henni veröld sem Jane hefur
aldrei kynnst, óvægna
baráttu ungrar stúlku um
aldamótin fyrir tilveru sinni
— baráttu sem ekki er lokið,
því að á gamals aldri berst
hún jafn vonlausri baráttu
fyrirverðugu lífi.
í frétt Forlagsins segir
m.a.: „Dagbók góðrar grann-
konu vitnar um djúpan mann-
skilning og tilfinningahita
mikils rithöfundar. A meist-
aralegan hátt lýsir Doris
Lessing sárum tilfinningum
þess sem sviptur er getu
sinni og rétti til að varðveita
mannlega reisn. Við kynni
sín af Maudie öðlast Jane
þann þroska sem hana skorti
til að meta líf sitt á ný og
gefa því tilgang — handan
sýndarmennsku og sjálfum-
gleði."
íslenskir
utangarðs-
unglingar
Bókaútgáfan Forlagið hef-
ur sent frá sér bókina íslensir
utangarðsunglingar — Vitnis-
burður úr samtímanum sem
Sigurður Á. Friðþjófsson hef-
ur tekið saman. Bókin geymir
tíu frásagnir af lífsbaráttu
óharðnaðra unglinga. Ungl-
ingarnir sem segja frá hafa af
einhverium ástæðum kiknað
undan ofurálagi í lífinu. Sum
hafa farið of geyst, ætt beint
af augum án þess að huga
að stefnunni, þar til þau voru
komin í blindgötu sjálfseyð-
ingarinnar. Önnur urðu fórn-
arlömb ofbeldis og skeyting-
arleysis, enn önnur guldu
þess beinlínis að vera öðru-
vísi en tjöldinn.
Hér er rætt við það fjöl-
marga fólk sem vinnur ráð-
gjafar- og hjálparstarf meðal
íslenskra unglinga, oft á tíð-
um við lítinn skilning þeirra
sem með völd fara hér á
landi. En fyrst og fremst er
það unga fólkið sem hefur
orðið:
— Þau sem hvergi eiga
höfði sinu að halla.
— Unglingar sem leiddust
út á afbrotabraut.
— Kornungir vímuefna-
neytendur.
— Fórnarlömb kynferðis-
ofbeldis.
— Samkynhneigðir ungl-
ingar.
— Fórnarlömb eineltis i
skólum.
— Fatlaðir unglingar.
í frétt frá Forlaginu segir
m.a.: „Hér er sagt frá lífi sem
oft er reynt að þegja í hel í
þjóðlfélagi sem á hátíða-
stundum á það til að kalla
sig „hamingjusömustu þjóð í
heimi“. Bók þessari er ætlað
að skírskota til allra þeirra
sem láta sig mannleg örlög
einhverju varða og hvernig
búið er að ungu fólki á
íslandi.“
Ljóð námu
menn
SIGURÐUR
PÁLSSON
Bókaútgáfan Forlagið hef-
ur sent frá sér nýtt Ijóðasafn
eftir Sigurð Pálsson — Ljóð
námu menn. Þetta er annað
bindið í Ljóðnámusafni Sig-
urðar en fyrir þremur árum
gaf Forlagið út Ijóðabók hans
Ljóó námu land. Alls hafa
áður komið út fjórar Ijóða-
bækur frá hendi Sigurðar
sem eru meðal þess lífvæn-
legasta og frumlegasta í ís-
lenskum skáldskap síðustu
ára.
Eins og i fyrri Ijóðabókum
sínum velur skáldið sér
hversdagsmyndir að yrkisefni
og bregður á leik með þær.
En það er skapheitur og al-
vöruþrunginn leikur. Hér er
fjallað um mannlegt hlut-
skipti og mannleg samskipti
og höfðað jöfnum höndum til
tilfinninga og vitsmuna les-
andans. Sem fyrr er það höf-
uðviðleitni skáldsins að gefa
orðunum skarpa merkingu —
vinda hvers konar vanaviðjar
utan af tungumálinu. Ljóð
Sigurðar eru árás á sljóleika
hversdagsins, áskorun um að
vakna til lífsins — vakna til
fegurðarinnar, — segir að
lokum í frétt frá Forlaginu.
Hroki og
hleypídómar
Bókaútgáfa Máls og menn-
ingar hefur sent frá sér
skáldsöguna Hroki og hleypi
dómar eftir ensku skáldkon-
una Jane Austin, í þýðingu
Silju Aðalsteinsdóttur.
Þessi saga kom fyrst úr ár-
ið 1813 og hefur löngum verið
talin til sígildra bókmennta í
Bretlandi. Hún er öðru fremur
ástarsaga og hefur orðið fyr-
irmynd margra slíkra, en hún
varpar lika merkilegu Ijósi á
enskt mannlíf og samfélag í
upphafi 19. aldar. Jane Austin
tilheyrði þeim raunsæishöf-
undum sem vildu gefa sem
heillegasta mynd af umhverfi
sínu, sýna fólk í daglegu lífi
þess, gera sem best grein
fyrir siðvenjum manna. í eftir-
mála við bókina segir þýð-
andinn, Silja Aðalsteinsdóttir:
„Söguefni hennar er ævin-
lega margvísleg mannleg
samskipti í daglegu lífi og
rauði þráðurinn ástir og örlög
ungra kvenna, ævinlega séð
frá kímilegri hliö. Sögurnar
eru „gamansögur" á sama
hátt og Draumur á Jóns-
messunótt og mörg önnur
leikrit Shakespeares eru
„gamanleikir“.“
Bréfbáta-
rigningin
Bókaútgáfa Máls og menn-
ingar hefur sent frá sér nýtt
smásagnasafn eftir Gyröi
Elíasson, og hefur það hlotið
nafnið Bréfbátarigningin.
Þetta er fyrsta smásagnasafn
Gyrðis, en í fyrra sendi hann
frá sér skáldsöguna Gang-
andi íkorni.
Bókin geymir fjórar sögur,
og gerast tvær þeirra í þorpi,
ein á sveitabæ og ein i sum-
arhúsahverfi í Danmörku.
Lesandinn kynnist fjölskrúð-
ugu persónusafni, allt frá
ungri sveitastúlku, Heiðu að
nafni, til manns sem smíðar
sér vængi í tómstundum sín-
um. En sögurnar eru innbyrð-
is tengdar, og í þeim öllum
kemur ungur piltur við sögu.
Þær virðast í fyrstu láta lítið
yfir sér, en geyma leyndarmál
og furður þegar að er gáð.
Sama hefur verið sagt um stil
Gyrðis, hann er látlaus en þó
seiðandi og sýnir gott vald á
íslensku máli. Skáldsaga
hans hlaut einkar góðar við-
tökur lesenda og gagnrýn-
enda, og það er von útgef-
enda að þessum sögum verði
ekki síður vel tekið.
Málfregnir
Hausthefti Málfregna,
tímarits íslenskrar málnefnd-
ar, er komið út. Kristján Árna-
son skrifar um ensk-amerisk
áhrif á íslenskt mál og Jóhan
Hendrik Poulsen, prófessor í
Þórshöfn í Færeyjum um
færeyska málrækt i hundrað
ár. Þá er ritgerð eftir Guðrún
Kvaran um íslenska manna-
nafnagjöf. Daviö Erlingsson
birtir hugvekju, sem nefnist
„Hvað ógnar tungunni?" og
Baldur Jónsson fjallar um
skiptinu orða milli lína. Auk
þess eru í heftinu hugleiðing-
ar ritstjóra um útvarpsmál,
ritfregnir og fleira.