Alþýðublaðið - 24.12.1988, Síða 18

1:8
Laugardagur 24. desember 1988
SJÓNVARPSJÓL
Jólunum fylgir alla jafna eitthvað forvitnilegt í
innlendu sjónvarpsefni og svo er sannarlega einnig
nú. Stöð 2 sýnir heimildarmynd í tveimur hlutum
um Halldór Laxness og Ríkissjónvarpið mynd eftir
Egil Eðvarðsson er heitir Djákninn og tengist hún
nokkuð þjóðsögunni um Djáknann á Myrká (sjá
viðtöl neðar ásíðunni). Ríkissjónvarpið hefureinn-
ig sýningar á þáttum sem gerðir voru eftir Nonna-
bókunum sem flestir íslendingar ættuað kannast
við. Leikstjóriþáttanna er Ágúst Guðmundsson, en
framleiðendur eru þýskir í samvinnu við islenska
sjónvarpið og þýskar, austurrískar, svissneskar og
spænskar sjónvarpsstöðvar. Þættirnir eru sex og
verður sá fyrsti sýndur á jóladag og síðan einn á
hverju kvöldi eftir það. Hver þáttur er um 50 mín-
útur að lengd. Leikarar eru frá ýmsum löndum, en
Nonna og Manna bróður hans leika þeir Garðar
Thor Cortes og Einar Örn Einarsson.
Fólk kynnist stórum manni og persónuleika
— segir Þorgeir Gunnarsson leikstjóri heimildarmyndarinnar um Halldór Laxness
Stöö 2 frumsýnir nú um
hátiðarnar heimildarmynd um
Halldór Laxness. Fyrri hlut-
inn veröur sýndur á jóladag,
en sá seinni á nýársdag.
Hvor hluti um sig er um 50
mínútur að iengd. Fyrri hluti
myndarinnar fjallar um æsku
og uppvöxt skáldsins, en i
þeim síðari, sem ekki er leik-
inn, verður rætt við skáldið
sjálft og ýmsa þýðendur
verka hans. Myndinni lýkur
síðan er skáldið fékk Nóbels-
verðlaunin.
Alþýðublaðið ræddi við
Þorgeir Gunnarsson leik-
stjóra myndarinnar og spurði
hann fyrst að því hvort ekki
hafi verið hér um mikið verk
að ræða?
„Jú, þetta er búið að taka
dálítið langan tíma, níu mán-
aða meðganga.“
— Hefur þetta gengið
samkvæmt áætlun?
„Áætlunin hefur eiginlega
þróast með framkvæmdinni."
— Nutuð þið aðstoðar
skáldsins við gerð myndar-
innar?
„Já, við tókum viðtöl við
hann og svo komumst við í
Ijósmyndakistuna hans.“
— Hvaö er þaö sem þið
reynið helst aö sýna í mynd-
inni?
„Það er fyrst og fremst
maðurinn Halldór Laxness
og svo kannski þau áhrif sem
hann hefur haft á þjóðina í
gegnum tíðina. Sá uþþalandi
og samviska sem hann hefur
verið þjóðinni.“
— Er þetta fyrsta almenni-
lega heimildarmyndin sem
gerð er hér um Halldór
Laxness?
„Já.“
— Var þaö ekki löngu orð-
ið timabært?
„Jú, okkur fannst þaö
löngu orðiö tímabært og eins
er með fleiri menn sem gam-
an væri að taka fyrir. En það
má segja að þetta sé jafn-
framt viðamesta heimilda-
mynd um íslending sem gerð
hefur verið.“
— Mun islenska þjóðin
kynnast honum betur eða
upp á nýtt i myndinni, eða
kannski öðruvisi?
„Já, það á margt eftir að
rifjast upp fyrir fólki sem að
hefur snjóað yfir í minning-
unni og sumir eiga eftir að
kynnast honum frá grunni,
það er þá yngsta kynslóðin
sem kannski veit ekki annað
en að hann sé einhver gamall
maður uppi í sveit sem jú
einhvern tímann hefur skrifað
einhverjar bækur. Það kemur
til með að kynnast stórum
manni og persónuleika."
— Ertu ánægður meö út-
komuna?
„Já, ég held að ég segi
það. Það má alltaf halda
áfram og gera betur, en það
verður líka einhversstaðar að
setja punktinn og það fór vel
í mig um daginn þegar ég sá
myndina í heild sinni."
Kostnaður við myndina um
Halldór Laxness er hátt i &
milljónir, en Þorgeirsagði
það ekki vera mikið þegar
haft væri i huga að þegar
Bandarikjamenn gerðu mynd
um nóbelsskáldið Hemming-
way var kostnaðurinn 800
milljónir. Aðalhandritshöf-
undar eru Pétur Gunnarsson
rithöfundur, Ólafur Ragnars-
son og Björn Björnsson auk
Þorgeirs. Tæknivinna, upp-
tökur og eftirvinnsla var í
höndum Saga Film og klipp-
ingu annaðist Hákon Odds-
son. Tónlist samdi Lárus H.
Grímsson, sem auk þess
leikur skáldið að hluta til.
Helstu leikarar eru annars
Guðmundur Ólafsson sem
leikur Halldór Laxness að
mestum hluta, Orri Hugi
Ágústsson leikur skáldið 7
ára og Halldór Halldórsson
dóttursonur skáldsins leikur
afa sinn 3 ára Guðný Hall-
dórsdóttir leikur ömmu sína,
móður skáldsins. Aðstand-
endur myndarinnar fóru
nokkuð víða við gerð myndar-
innar, m.a. í klaustrið þar sem
skáldið dvaldist í Lúxembúrg,
til Taórmínu á Sikiley þar
sem m.a. Vefarinn mikli frá
Kasmir var skrifaður, auk
þess sem komið var við í
Skotlandi og rætt við
Magnús Magnússon. Þáeru
ónefndir ýmsir staðir hér inn-
anlands.
Lagði mig allan i myndina
— segir Egill Eðvarðsson leikstjóri Djáknans
Rikissjónvarpið sýnir á
annan í jólum myndina
Djákninn í leikstjórn Egils
Eðvarðssonar. Aðalhlutverk i
henni leika Vafdimar Örn
Flygenring, María Ólafsdóttir
og Guðrún Ásmundsdóttir.
Djákninn á sér hliðstæður
í þjóðsögunni um Djáknann á
Myrká. Alþýðublaðið hafði
samband við leikstjóra mynd-
arinnar og spurði hann, að
hve miklu leyti djáknarnir
tveir væru sama persónan?
„Þetta er ekki sama per-
sónan. Djákninn fyrir mér i
þessu er gæiunafn á dreng
sem er áhugamaður um vél-
hjól og hefur þetta sem upp-
nefni, eins og Sniglarnir hafa
gjarnan. Hins vegar fyrir ein-
hverja, þá er sá skilningur op-
inn að þetta sé ekki drengur i
dag, heldur sé djákninn sjálf-
ur upprisinn og mættur til
20. aldarinnar, þannig að það
fer voða mikið eftir því hvað
mönnum finnst. Ég bý þessa
mynd til þannig, að mönnum
geti fundist sitthvað þegar
þeir horfa á hana, það er svo-
lítill tilgangur myndarinnar."
-Fylgir hún gömlu þjóðsög-
unni í söguþræðinum?
„Já, hún gerir það. Þessi
þjóðsaga er svo lítil og ein-
föld, hún segir bara frá tveim-
ur persónum, henni og hon-
um, djáknanum og Guðrúnu.
Síðan segir voða lítið af þeim
fyrr en hann fer til að bjóða
henni til jólagleði. Síðan vit-
um við hvernig fer, hann kem-
ur og sækir hana þrátt fyrir
að hafa látist í slysi á leið-
inni. Þetta er allt í þessari
nýju sögu minni, atburðarás-
in er alveg heil þannig. Ég
hef nú heldur meira í kring-
um þetta allt saman, en það
kemur aö þvi að sama staða
er uppi. Hann býður henni á
grimudansleik á annan í jól-
um. Hann ætlar að sækja
hana á fyrirfram ákveðnum
tíma, en í millitíðinni ferst
hann af slysförum fyrir utan
borgina án þess að nokkur
viti, nema áhorfandin'n. Hug-
myndin um grímudansleikinn
er sú að hann kemur eðlilega
grimuklæddur, sem verður til
þess að hún áttar sig ekki á
þvi að hann er látinn fyrr en
gríman felllur."
Endanlegri handritagerð
lauk í nóvember á síðasta ári
og höfðu þá þrjú handrit ver-
ið fullunnin. Undirbúningur
að gerð myndarinnar hófst
síöan í desember fyrir ári.
Ekki var unnið stöðugt að
myndinni, en fyrstu tökur
hófust i febrúar og voru þá
allar útitökur teknar bæði í
Reykjavík og utan borgarinn-
ar. Innisenur voru síðan tekn-
ar í maímánuöi. Kostnaður
við gerð myndarinnar var um
7 milljónir.
„Það var ákveöin upphæð
sem fékkst til verksins og
allt var unnið innan þeirra
marka. Þessi mynd hefur þá
sérstöðu að mér var falið aö
gera myndina og gerði þá
kröfu að ég réði mér sjálfur
við gerð hennar, þannig að
það varð að samkomulagi að
ég gerði þessa mynd og skil-
aði henni fullbúinni til Sjón-
varpsins. Ég var frjáls að öllu
leyti, en auðvitað gerði ég
kostnaöaráætlun með Sjón-
varpinu og þegar við vorum
sammála um þær tölur sem
þóttu sanngjarnar, réði ég
mér fólk. Ég leitaði til Saga
Film og þeir eru því framleið-
endur myndarinnar. Þar vann
ég hana alla. Síðan var hún
afhent Sjónvarpinu fullbúin
og ég tel að svona stórt verk
hafi ekki áður verið afhent
aðila úti í bæ og hann síðan
skilar því inn fullunnu.
Þrír leikarar eru ( aðalhlut-
verki, það er Valdimar Örn
Flygenring sem ég kalla fyrir
Djáknann, stúlkan sem í
myndinni heitir Guðrún og er
kölluð Gugga er ieikin af
Maríu Ólafsdóttur^er þarna
að leika í fyrsta sínn og ég
held að menn eigi eftir að sjá
að það tekst geysilega vel.
Síðan er viðbótar hlutverk
sem ég tala líka um sem að-
alhlutverk, það er Guðrún Ás-
mundsdóttir sem leikur geð-
veika frænku stúlkunnar og
eru þær nöfnur. Fólk á eftir
að sjá þegar líður á þessa
mynd, að ég set þessa við-
bótarpersónu inn sem
ákveðna samlíkingu við örlög
stúlkunnar. Það er ákveðin
lifsreynsla éem þessi full-
orðna kona hefur lent í, sem
er að púslast saman alla
myndina, skýrir að það gætu
verið yngri stúlkunnar líka
miðaö við þá reynslu sem
hún svo lendir í. Það er svo-
lítil samlíking í þessu.“
— Ertu ánægður með út-
komuna?
„Ég er mjög ánægður með
útkomuna. Annað væri van-
virðing við alla þá alúð og
vinnu sem lögð hefur verið í
myndina. Ég vil leyfa mér að
fullyrða að ég hef ekki séð
jafn vandaða vinnu í sjón-
varpskvikmynd hér, hvorki
fyrr eða síðar. Þá er ég ekki
að tala um sjálfan mig, ég er
að tala um fólkið sem ég
vann með, kvikmyndatöku,
Ijós, hljóð og leikmynd. Menn
eiga eftir að sjá þegar þeir
horfa á myndina, hvað sem
þeim þykir annars um hana,
að það sé enginn vafi á að
þarna er á ferð framúrskar-
andi falleg tæknivinna sem
er gaman að skila. Hitt er svo
annað mál, ef þú ert að
spyrja um sjálfan mig og
minn hlut, hef ég svaraö því
til, að ég læt áhorfandann
alveg um að segja til um það,
en innst inni erég mjög sátt-
ur við það sem ég var að gera
sjálfur. Ég get eiginlega ekki
verið annað, vegna þess að
ég var að vanda mig svo mik-
ið. Ég lagði mig allan í þessa
mynd og er alveg tilbúinn aö
taka hvaða gagnrýni sem er,
af þvi að ég er nokkuð örugg-
ur um að ég gat ekki gert
mikið beturnúna" sagði Egill
Eðvarðsson.