Tíminn - 30.01.1968, Side 9

ÞRIÐJUDAGUR 30. janúar 1968.
Útgefandi: FRAMSÖKNARFLOKKURINN
PramKvæmdastjóri: Kristjá« Benediktsson Ritstjórar Pórarmn
Þórarinsson (ábi Andrés Kristjánsson Jón Belsason og Indriðl
G. Þorsteínsson Fulltrúi ritstjórnar- Tómas Karlsson Aug-
lýsingastjóri: Steingrímui Gislason Ritstj.skrifstofur i Eddu-
búsinu. símai 18300—18305 Skrifsofur Bankastræti 7 Af-
greiðsiusimi: 12323 Auglýsingasimi 19523 Aðrai skrifstofur
sími 18300. Áskriftargjald kr 120.00 á mán. Innanlands —
lausasölu kr 7 00 eint. - Prentsmiðjan EDDA b. f.
Forskot á sæluna
Borgardómarinn í Reykjavík birti í dagblöðunum
fyrir nokkrum dögum athyglisverðar tölur um það, að
„fjölgun þingfestra mála“ hjá embættinu s.l. ár hefði
verið um 20%. Fjölgun þessa sagði hann mesta í skulda-
og víxlamálum. „Þessi fjölgun muni stafa að nokkru
leyti af of mikilli bjartsýni almennings um greiðslugetu
sína“, hefur stjórnarblað eftir borgardómaranum. Þá er
þess og sérstaklega getið í þessum fréttum, að mál
vegna þess að menn fóru í ferðalög án þess að eiga
fyrir fargjaldinu, og tóku þann veg út „forskot á sæluna“,
eins og segir í gamansömu kvæði, voru alls 77 á árinu.
Einnig fjölgaði mjög málum vegna innstæðulausra ávís-
ana og vangoldinna víxla.
Þessi þróun bendir á uggvænlegar staðreyndir í efna-
hagslífi, fjármálasiðgæði og viðs'kiptalífi. Hún er vísi-
tala upplausnar, óðaverðbólgu og stjórnleysis, þar sem
allt er á hverfandi hveli. Borgardómarinn lét þess einnig
getið, að síðan 1961 he-fðu einkamál þessi tvöfaldazt,
og mundu erlendar hliðstæður um þetta vandfundnar.
Að sjálfsögðu ber engan veginn að sýkna einstakling-
inn alveg af hirðuleysi og siðhrörnun á þessum vettvangi,
en þó væri enn ranglátara að varpa allri sök á hann.
Hitt mundi sanni nær, að meginorsökina væri að finna
í almennu stjórnarfari og lausung þess. Eins og tvöföld-
unartala þessara mála frá 1961 ber greinilega með sér,
hefur svonefnt „viðreisnar“-tímabil síður en svo verið
ganga til góðs í þessum efnum. Það hefur þvert á móti
verið uggvænleg gróðrarstía þessa illgresis.
Almenningur hefur ekki getað litið til stjórnarráð-
stafana sem góðrar fjármálafyrirmyndar, heldur miklu
fremur fundið þar margvíslega kvatningu til ógætni og
tæpitafls, jafnvel ljósar fyrirmyndir þess.
Ef litið er til málflutnings stjórnarflokkanna fyrh'
kosningarnar s.l. vor, verður hann varla betur auðkennd-
ur með öðrum orðum en „forskoti á sæluna", eða eins
og auglýst er „far strax, greiðsla fargjalds síðar“. —
Stjórnin hamaðist við að fela allan vanda fyrir mönnum
og falsa staðreyndir með ærnum tilkostnaði. Kosning-
arnar skyldu verða „far strax“ fyrir stjórnarflokkana og
„greiðsla fargjalds síðar“, en þeir ætluðu að láta þjóð-
ina borga það far, og gerðu það svikalaust. Mönnum
var sagt, að allt væri \ góðu gengi, og smávegis verðfall
eða aflatregða hættulaust, svo væri stjórnvizku stjórnar-
ílokkanna fyrir að þakka. Al-lur málatilbúnaður, niður-
greiðslurnar og feluleikurinn með dýrtíðina var „for-
skot á sæluna“. Ríkisstjórnin pantaði sér hiklaust far
á bezta farrými inn í stjórnarráðið aftur, þótt hún ætti
ekkert fyrir fargjaldinu. Það var hennar pólitíska sið-
gæði. Öll kosningaloforðin voru innistæðulausar ávísanir.
Hver þarf þá að undrast, þótt ýmsir^ borgarar teldu
sér fært að gera kaup af mikilli bjartsýni um góða
greiðslugetu síðar á árinu? Ríkisstjórnin hafði marg-
sagt, að allt væri í góðu gengi og óhætt að tefla djarft.
Lýsti hún ekki alla daga fyrir kosningarnar lífskjörun-
um, sem hún hefði tryggt, og væru svo góð og traust,
að líki þeirra fyndist vart annars staðar 1 heiminum?
En eftir kosningarnar féllu víxlarnir, bæði hjá ríkis-
stjórninni og öðrum. Blekkingar hennar sögðu víðar til
sín en í ríkisbúskap og utanríkisviðskiptum. „Viðreisnar“-
stjórnin á því sinn ríflega hlut í helmingsfjölgun einka-
mála fyrir dómi í stjórnartíð kennar, því að siðgæði
stjórnarfarsins í landinu er eins og segull á fjármála-
siðgæði almennings. Það er ekki nýtt máltækið, „hvað
höfðingjarnir hafast að, hinir ætla sér leyfist það“.
í \
lngvar GísBason, alþm.
Fiskirækt-ný atvinnugrein

Einn kaldan vetrardag fyrir
um það bil tveimur árum hitt
ust sjö áhugamenn um fisk-
eldismál niðri í Alþingishúsi
við Austurvöll, settu þar form
legan fund og ræddu þetta
áhugamál sitt lengi kvölds. Þar
stakk hinn áhugasamasti allra
áhugasamra, Gísli Indriðason,
upp á því, að þessir sjömenning
ar beittust fyrir stofnun félags
skapar í því skyni að auka al-
mennan áhuga landsmanna á
mikilvægi fiskeldismálanna.
Fékk hugmyndin góðar undir-
tektir. Voru allir sammála um,
að fiskeldi gæti orðið mikilvæg
ur framtíðaratvinnuvegm', ef
rétt væri á lialdið. Eitt af því
sem kom mjög skýrt fram á
fundi þessum, var sammæli
manna um nauðsyn þess að
kynna þetta mál sem bezt með
al þjóðarinnar, vekja umræður
um það, fá áhrifamenn í at-
vinnu- og stjórnmáliun til þess
að gefa því gaum og fylgja því
eftir í ræðu og riti og beinum
athöfnum.
Þi'emur vikum eftír þennan
fyrsta fund sjömenninganna
var efnt til nýs fundar um fé-
lagsstofnunina og var hann
sýnu fjölmennari, og umræður
hnigu í sömu átt. Nefnd var
kosin til þess að undirbúa stofn
fund félagsins, og hinn 6.
júní 1966 var félagið formlega
stofnað og hlaut í skírninni
nafnið ,,FéIag áhugamanna um
fiskrækt“. Félagið er því nú
rúmlega IV2 árs gamalt. Um
árangur af störfum þess verð
ur ekkert sagt að sinni, en
starfsemi þess hefur beinzt að
því fyrst og fremst að vekja
áhuga þjóðarinnar á fiskeldis-
málum og kynna almenningi
merkilegt málefni, sem satt að
segja er meiri nýlunda hér en
menn skyldu lialda. Fél. hef-
ur þegar gengizt fyrir tveim-
ur almennum útbreiðslu. eða
kynningarfundum. Á hinum
fyrri ræddi Þór Guðjónsson
veiðimálastjóri um laxfiska
rækt og sýndi litskuggamyndir
eriendar og innlendar máli
sínu til skýringar, en á hinum
síðari talaði Aðalsteinn Si^urðs
son fiskifræðingur um erlend
ar tilraunir með klak og eldi
sjávarfiska, m. a. skarkola
(rauðsprettu). Loks er svo þess
að geta, að félagið hefur gefið
út sína fyrstu „Árbók“, hið
vandaðasta og ágætasta rit,
sem eitt sér réttlætir tilveru
félagSins og gæti orðið upp-
haf langrar og gagnlegrar út-
gáfustarfsemi, ef ekki verður
slakað á þeim kröfum, seni út-
gefendur hafa sett sér. „Árbók
1967“ xer fjölbreytt að efni og
læsileg. Þar er að finna ýmsar
athyglisverðar upplýsingar um
árangur, sem þegar hefur feng
izt af fiskeldi hér á landi, og
a.m.k. tvær veigamiklar fræði-
legar ritgerðir eru í árbókinni:
Um erfanlega eiginleika ís-
lenzka lax-stofnsins og hagnýt
ingu þeirra eftir dr. Björn
Jóhannesson og Laxveiðar og
laxrækt á íslandi eftir Kristin
Zimsen cand. oecon.
Óþrotleg auðlind.
Um það mun enginn efast,
sem nokkuð kynnir sér þessi
' mál, að náttúruleg skilyrði
til fiskræktar og fiskeldis eru
Ingvar Gíslason
hin ákjósanlegustu hér á landi
Vatnasvæði íslands, ár, stöðu-
vötn og sjávarlón, óþrjót-
andi auí'liiui, sem bíður þess
að verða nytjað á arðbæran
hátt. Hér kann að vera um að
ræöa eina mikilvægustu stoð
undir nýjan og heilbrigðan at-
vinnurekstur og árvissa fram-
leiðslustarfsemi. Hér er einn
ig um sérlega skemmtilega og
þroskandi atvinnugrein að
ræða, þar sem byggt er á marg
víslegri náttúrufræðilegrj þekk
ingu, verkmenningu og ræktun
í stað rányrkju, blindrar baráttu
við náttúruöflin. Þeir, sem bezt
hafa kynnt sér þessi mál, hafa
leitt að því margvísleg rök, að
hægt væri að framleiða hér inn
an tiltölulega skamms tíma
ný verðmæti til útflutnings svo
skiptir mörgum hundruðum
eða þúsundum milljóna króna.
Hér skal látið liggja á milli
hluta að geta sér þess tU ná,
kvæmlega hversu skjóts og mik
ils fjárhagslegs ávinnings er að
vænta, en það er hvorki trúar
altriði né draumsýn, þótt full
yrt sé, að íslendingar eigi mik
inn varasjóð og uppsprettu auðs
og framfara geymda í vatna-
svæði sínu og fiskræktarmögu-
leikum. Það er eitt af brýn-
ustu verkefnum þjóðarinnar að
búa sig sem bezt undir að nýta
þessa auðlind. Þó að arðurinn
sé ekkj skjóttekinn og þó að
það taki nokkurn tíma að ná
tökum á verkefninu, þó má það
ekki dragast lengur, að farið
sé að vinna skipulega og mark
visst í þágu þessa málefnis.
Mál á frumstigi.
Þó að íslendingar hafi stund
að veiðiskap í ám og vötnum
allt frá landnámstíð og oft
haft drjúgan arð ag veiðihlupn-
indum, og þó að fiskrækt sé
ævaforn búgrein víða erlendis
og sé komin á hátt stig á nú-
tímavísu í mörgum löndum,
þá eru þessi mál hér á landi
á algeru frumstigi. Hér skortir
enn ýmsar helztu forsendur
þess, að fiskeldi verði rekið
sem sá stóratvinnuvegur, sem
það ætti að vera og gæti orðið.
í fyrsta Iagj vantar menn með
sérþekkingu á fiskræktarmál-
um, ekki aðeins vísindamenn,
heldur einnig sérþjálfaða verka
menn og fiskeldisfræðinga til
daglegra starfa og þjónustu í
atvinnugreininni. I öðru lagi er
enn af eðlilegum ástæðum
skortur innlendrar reynslu,
sem ekki fæst fyrr en eftir all-
langan tíma. f þriðja lagi er
fjármagnsskortur mikil hindr-
un þeim tiltölulega fáu mönn
um, sem sýnt hafa áhuga og
kunnáttu og mikilsverðan ár-
angur í rekstri fiskræktar-
stöðva. f fjórða lagi vantar hér
almennar undirstöðurannsóknir
í vatna- og fiskifræði ásamt sér
athugunum af ýmsu tagi og
kortagerð yfir vötn og veiði-
staði, sem vitanlega er eitt
mikilvægasta skilyrði þess, að
hægt sé að gera sér viðhlítandi
grein fyrir möguleikum í fiski
rækt.
Meira fjármagn.
Þetta eru þau verkefni, sem
mest að kalla. Að þessum verk-
efnum ber þjóðinni að snúa
sér og leitast við að leysa þau
svo fljótt og vel sem kostur
er. Eitt af því fyrsta, sem ætti
að gera, er að sjá þeim aðilum,
sem nú eru að brjótast í fisk
ræktartilraunum, fyrir meiri
fjárhagsaðstoð. Ég hygg, að
í flestum eða öllum tilfellum
sé hér um svo merkilega starf
semi að ræða, — starfsemi sem
síðar kann að verða talin ó-
metanleg vegna þeirrar reynslu
sem hún veitir, — að hún eigi
skilið allan þann fjárhagsstuðn
ing, sem framast er kostur að
veita. Einnig þarf að stuðla að
því, að fleiri ungir menn en
nú gerist læri fiskeldisfræði og
fái sérþjálfun í þeim störfum,
sem unnin eru á fiskeldisstöðv-
um. Og augljóst er, hversu gagn
J.egt væri að beina áhuga vís-
indamanna í auknum mæli að
rannsóknum á sviði vatna
fræði, og fiskakynbóta og
skyldra vísindagreina.
Ánægjulegt er til þess að
vita, hversu margir bændur og
forystumenn í búnaðarmálum
hafa sýnt mikinn skilning og
áhuga í þessu sambandi. Vil ég
sérstaklega minnast búnaðar-
málastjóra, Ilalldórs Pálssonar,
sem varla sleppir nokkru tæki
færi til þess að minna menn á
mikilvægi fiskræktarinnar fyr
ir bændastéttina og farmtíð
sveitanna. Enda er engin fjar-
stæða að halda því fram, að
bændastéttin og landeigendur
eigi liér mikilla hagsmuna að
gæta og er vandséð, hvernig
hægt er að byggja hér upp fisk
rækt í stórum stíl og sem fram
tíðar atvinnuveg án þess að
fulls skilnings njóti við af
hálfu bændasaintaka og forystu
manna í búnaðarmálum.
Þetta mál er enn á því stigi,
að mikils er um vert að vekja
á því almennan áhuga og kynna
það sem hvert annað nýmæli.
Félag áhugamanna um fisk
rækt, sem ég minntist á í upp
hafi þessarar greinar, hefur ein
mitt þann megintilgang að efla
áhuga almennings á þessu at-
hyglisverða máli og vinna a'ð
því að kynna þaíí meðal þjó'ðar
innar og ráðamanna hennar. Er
þess vissulega vænzt, að margir
verði til þess að leggja málstað
félagsins lið og sú góða ósk er
færð félaginu, að starfi þess
megi ætíð fylgja heill og gifta.
ÞRIÐJUDAGSGREININ

>