Alþýðublaðið - 19.09.1989, Blaðsíða 2

2
Þriðjudagur 19. sept. 1989
MÞYMÍBLMÐ
Útgefandi: Blað hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Kristján Þorvaldsson
Dreifingarstjóri: Sigurður Jónsson
Setning og umbrot: Leturval, Ármúla 36
Prentun: Blaðaprent hf.
Áskriftarsíminn er 681866
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 75 kr. eintakið.
STÖÐNUN HEFÐBUNDINNA
STJÓRNMÁLAFLOKKA
r
Urslit þingkosninganna í Noregi þar sem sigurvegararnir voru
flókkarnir yst til hægri og vinstri, minna okkur á þær hættur sem
heföbgndnir stjórnmálaflokkar veröa aö varast. Hvorki Framfara-
flokkurinn norski eöa Sósíalíski vinstriflokkurinn byggja á hefð-
bundinni hugmyndafræöi. Þeir eru báöir afsprengi þess flokka-
kerfis sem fyrir var; Framfaraflokkurinn er byggður á óánægöum
frjálshyggjumönnum í Hægriflokknum og Sósíalíski vinstriflokk-
urinn, sem upphaflega hét Sósíalíski þjóðarflokkurinn, klauf sig
úr Verkamannaflokknum á sjötta áratugnum. Bæöi Framfara-
flokkurinn og Sósíalíski vinstriflokkurinn uröu til vegna stöönun-
ar stóru flokkanna og tregöu þeirra aö aðlagast nýjum hug-
myndastraumum. Sömu sögu má segja um stórveldið Venstre,
sem klofnaöi niöur í miðflokkana norsku og upphafsflokkurinn er
aðeins smáflokkur í dag.
Ihaldssemi hins hefðbundna flokkakerfis og lítill endurnýjunar-
hæfileiki hefur orðið þess valdandi að almenningur hefur oröiö
þreyttur á sömu tuggunni; flokkarnir hafa ekkert nýtt fram aö
færa. Þessi þreyta er oröin skeinuhætt flokkakerfinu. Carl I. Hag-
en, formaður Framfaraflokksins vann kosningarnar á því aö selja
þá ímynd af sjálfum sér og flokknum að Framfaraflokkurinn væri
andstjórnmálaflokkur: Kjósiö mig gegn stjórnmálamönnunum,
var eitt af slagorðum Hagens í norsku kosningabaráttunni.
Sömu tilhneigingar gætir hérlendis. íslenskir smáflokkar hafa
sprottið upp og þrifist tímabundiö á óánægju og þreytu almenn-
ings á hefðbundnu flokkunum. Hins vegar hefur sagan sýnt, aö
slíkir smáflokkar eiga skamma ævi og hverfa yfirleitt fljótlega af
sviöinu. Eini nýi flokkurinn sem viröist ætla aö hasla sér völl til
frambúðar er Kvennalistinn, en þar má segja aö ríki ákveðin hug-
myndafræði aö baki; hugsjónir um jafnrétti kynjanna og því hafi
flokkurinn ákveöinn hugmyndafræðilegan kjarna og sé ekki
skyndi- eða tískuhugmyndaflokkur. Hins vegar er erfitt að sjá
hvernig einsmálsflokkur eins og Kvennalistinn getur tekist á við
fjölbreytt, stjórnmálaleg verkefni.
Urslit norsku kosninganna sýna og sanna, aö til þess aö hefö-
bundnir flokkar haldi velli, verða þeir að aðlaga stefnu sína
breyttum aðstæöum hverju sinni og endurnýja áhersiur sínar.
Þetta hafa jafnaðarmannaflokkar um heim allan skilið, einkum þó
í V-Þýskalandi, Svíþjóö og Bretlandi en í þessum löndum fer fram
róttæk endurskoðun og umbreyting á stefnumálum flokksins án
þess aö vikið sé frá kjarna jafnaðarstefnunnar um jafnrétti og lýð-
ræði. Þaö sama hefur gerst á íslandi. Alþýðuflokkurinn hefur
undir formennsku Jóns Baldvins Hannibalssonar tekið umtals-
verðum breytingum og sem ríkisstjórnarflokkur undanfarin tvö
ár haft forystu um að knýja í gegn veigamiklar breytingar í þjóð-
félaginu. Dæmi: Samruni fjögurra viðskiptabanka í einn, öflugan
hlutafélagsbanka, framkvæmd staðgreiðslukerfis skatta, lög-
festing virðisaukaskatts, verkaskipting ríkis og sveitarfélaga,
stórefling húsnæðiskerfis með tilkomu kaupleigu- og húsbréfa-
kerfis, aukið sjálfstæði ríkisstofnana, lögfestur aðskilnaður
dómsvalds og framkvæmdavalds í héraði. Og nú hefur Alþýðu-
flokkurinn hafið nýja framrás: Á vegum Jóns Sigurðssonar iðn-
aðarráðherra fer nú fram viðamikil stefnumótun um framtíðar-
uppbyggingu virkjana og orkufreks iðnaðar; stórmál sem getur
skipt sköpum fyrir íslenskt þjóðfélag á næstu árum og áratugum.
Einnig má nefna hugmyndir Jóns Baldvins Hannibalssonarutan-
ríkisráðherra um mengunarvarnir í höfunum, áform um aukin
viðskipta- og menningartengsl við Evrópu og virk sókn á nýja
markaði í austri og vestri. Alþýðuflokkurinn hefur einn íslenskra
stjórnmálaflokka endurnýjað stefnumál sín og sótt fram með
nýjar hugmyndir á ný mið. Hins vegar er það miður að stefnumál
Alþýðuflokksins hafa ekki hlotið þá kynningu sem með þarf.
Slæm kynning er jafn skeinuhætt stjórnmálaflokki og stöðnuð
stefna. Ur þessu þarf að bæta.
ÖNNUR SJONARMIÐ
AUMINGJANS sjálfstæðismenn.
Þeir eiga mjög bágt í Landsbanka-
málinu. Stór hluti þeirra er ekki
beinlínis hallur undir SÍS og þykir
þeim sjálfstæðismönnum ekki sínir
menn í bankaráði eða bankastjór-
inn sinn, hann Sverrir, hafa staðið
sig vel í því að afhenda Sambandinu
svimandi upphæðir á silfurfati við
kaup Samvinnubankans.
En svo eru það náttúrlega fram-
sóknarmennirnir í Sjálfstæðis-
flokknum sem alltaf hafa verið
hlynntir ríkisforsjá og pilsfalda-
kapítalisma og hata hagnað af upp-
gangi SIS. Þeir eru kampakátir yfir
þessum bissness í Landsbankanum.
Milli þessara arma sveiflast síðan
flokksforystan eina ferðina enn og
veit ekkert í hvort fótinn á að stíga
í viðtölum við forystumenn Sjálf-
stæðisflokksins sem birtust í laugar-
dagsblaði Alþýðublaðsins, fóru þeir
á flótta með skottið milli lappanna í
máli þessu og sögðu það prívatmál
bankans! Þeir hefðu ekki kynnt sér
málið o.s.frv.
EN viti menn! Ritstjórakandidat
Morgunblaðsins (samkvæmt frétt-
um Ríkissjónvarpsins), Þorsteinn
Pálsson, formaður Sjálfstæðis-
flokksins og varaleiðarahöfundur
Morgunblaðsins á laugardögum,
ríkur upp í allri sinni stærð um helg-
ina í pistli sínum og hefur skoðun á
málinu.
Það er frétt í sjálfu sér.
Enn stærri frétt er að formaðurinn
tekur afstöðu. Eða eins mikla af-
stöðu og hægt er að ætlast til af Þor-
steini.
Lesum afstöðu Þorsteins:
„Hvað þýðir það þegar Lands-
bankinn kaupir hlutabréf í Sam-
vinnubankanum á yfirverði?
Svarið er einfalt. Það er verið að
færa eignir skattborgaranna yf-
ir til Sambands íslenskra sam-
vinnufélaga. Og þá vaknar önn-
ur spurning. Eru einhver rök
fyrir því? Enn sem komið er hafa
þau ekki verið færð fram af hálfu
þeirra sem í hlut eiga.
Menn velta eðlilega fyrir sér
spurningum af því tagi, hvort
þessi ráðstöfun hafi verið óhjá-
kvæmileg til að bjarga Sambandi
íslenskra samvinnufélaga. Menn
velta því ennfremur fyrir sér
hvort Sambandið haf i verið kom-
ið í svo erfiða fjárhagsstöðu að
Landsbankinn hefði getað orðið
fyrir alvarlegum skakkaföllum
ef hann hefði ekki gefið því um-
talsverðan hlut af eignum skatt-
borgaranna sem hann hefur tek-
ið að sér að ávaxta. Það liggur þó
fyrir að hvorki talsmenn Sam-
bandsins né Landsbankans hafa
nefnt ástæður af þessu tagi til
stuðnings þeim ásetningi að
þessi kaup fari fram.
Þeir menn sem Þorsteinn réði til
Landsbankans, Sverrir Hermanns-
son bankastjóri (tveir hæfir menn
• þurftu að hrökklast frá bankanum
þegar Þorsteinn hafði vilja sinn
fram, þeir Tryggvi Pálsson núver-
andi bankastjóri Verslunarbankans
og bankaráðsmaðurinn Árni Vil-
hjálmsson), og bankaráðsmenn
Sjálfstæðisflokksins eru sem sagt að
færa eignir skattborgaranna yfir til
SÍS.
Fyrst þetta er skoðun formanns
Sjálfstæðisflokksins, hvað ætlar þá
Þorsteinn Pálsson að gera við þessa
menn sína?
Svarið er einfalt: Ekki neitt.
Þorsteinn Pálsson ætlar nefnilega
að ráðast á viðskiptaráðherra í stað-
inn, eða eins og Þorsteinn segir síð-
ar í grein sinni:
„Að öllu þessu athuguðu virð-
ist augljóst að ekki verður hjá
þvi komist að viðskiptaráðherra
verði krafinn um nákvæma
skýrslu um þetta mál á Alþingi,
þannig að þingmenn fái tæki-
færi til þess að fjalla um það og
ef til vill álykta um það.
Þetta er glæsilegt: Þorsteinn Páls-
son setur bankastjóra og bankaráðs-
menn Sjálfstæðisflokksins í Lands-
bankann og þeir félagar færa pen-
inga skattgreiðenda til SÍS. í stað
þess að taka þessa menn sína á bein-
ið, ætlar Þorsteinn að bíða eftir að
þing komi saman og krefja þá við-
skiptaráðherra um svör!!
REYKJAVÍKURBRÉF Moggans sl.
sunnudag endurspeglar mjög hina
loðnu afstöðu sjálfstæðismanna tiL
Landsbankamálsins. Menn engjast
einfaldlega fram og aftur eins og
Reykjavíkurbréfspenni Moggans
sem bullar í „selvfölgeligheder"
fram og aftur.
Eða hvað segja menn um lokanið-
urstöðu hins „afdráttarlausa"
Reykjavíkurbréfs Moggans:
„Meðal Sjálfstæðismanna er
mjög hörð andstaða gegn kaup-
unum. Þar eru menn, sem sjá
ekkert athugavert við það, að
Sambandið verði gjaldþrota,
þótt þeir gangi ekki svo langt að
segja, að það beri að stuðla að
því. Þar eru líka aðrir, sem telja,
að þ jóðarbúið standi ekki undir
slíku falli samvinnuhreyfingar-
innar og þess vegna beri að gera
ráðstafanir til þess að koma í veg
fyrir það.
Er nú bara ekki betra að skrifa
ekkert um málið?
Einn með kaffinu
Svo var það kvikmyndaleikar-
inn sem neitaði að leika eigin-
manninn sem hafði verið giftur
í 35 ár.
Leikarinn sagðist ekki leika í
þöglum kvikmyndum.
DAGATAL
*
I beinni meö Stefáni Jóhanni
Eg kveikti á útvarpinu síðdegis
og datt inn í þáttinn ÞJÓÐARVILJ-
INN, þar sem hlustendur geta
hringt beint inn í stúdíó til stjórn-
andans Stefáns Jóhanns Hafbergs.
Stefán: —■ Halló, er einhver á lín-
unni? Halló, góðan daginn, já??!
Hlustandi: — Halló?
Stefán: — Halló! já, þú ert kominn
í ÞJÓÐARVILJANN? Hvað viltu?
Hlustandi: — Ég ætlaði að panta
afmælislag . . .
Stefán: — Þetta er enginn andskot-
ans óskalagaþáttur, heldur bráð-
merkur þjóðlífsþáttur í beinni út-
sendingu. Vertu blessaður, næsti
gjöriðsvovel...
Hlustandi: — Já, halló, góðan dag-
inn . . .
Stefán: — Komdu þér beint að efn-
inu!
Hlustandi: — Ég ætlaði nú bara að
fá að segja að mér finnst tónlistin
ekki nógu góð hjá ýkkur .. .
Stefán: — Blessaður, segðu það við
einhvern annan! Næsti . .
Hlustandi: — Já, er þetta ÞJÓÐ-
ARVILJINN?
Stefán: — Hvað heldurðu maður?
Hélstu að þú værir að hringja í upp-
lýsingar! (Rosahlátur í stúdíó).
Hlustandi: — Mig langaði að
spyrja hvort að Ólafur Ragnar ætl-
aði að leggja á nýja skatta ...
Stefán: — Jú, hann ætlar örugg-
lega að gera það. Viltu vita eitt-
hvað annað?
Hlustandi: — Nei, ekki svoleið-
is .. .
Stefán: — Komdu þér þá af lín-
unni! Áður en við tökum næsta, þá
kemur hérna lag ...
f*egar síbylgjulagið var búió
heyrðist rödd stjórnandans aftur:
— Þetta er Stefán Jóhann Haf-
berg og þið eruð að hlusta á ÞJÓÐ-
ARVILJÁNN. Síminn hingað er
þekktur, það er bara að hringja og
rabba um hvað sem er. Við erum
málsvarar lýðræðisins í beinni. Og
það er kominn hlustandi á lín-
una . . .
Hlustandi: — Halló?
Stefán: — Hver er þar?
Hlustandi: — Er þetta Stefán Jó-
hann?
Stefán: —■ Jesssör. Ðatts ðe man!
Hlustandi: — Ha?
Stefán: — Já, já, sá er maðurinn!
Þekkirðu ekki röddina mína, eða
hvað?
Hlustandi: — Jú, jú, en þekkir þú
mína?
Stefán (dæsir): — Er þetta Siggi í
Holtunum?
Hlustandi: — Já, einmitt, ég
hringdi í gær . ..
Stefán: — Já, og í fyrradag, og dag-
inn þar áður og í síðustu viku og
undanfarna mánuði á hverjum
degi. Hvern andskotann viltu?
Hlustandi: — Það var það sama og
í gær, mér finnst sprittið alltof dýrt
í apótekunum . ..
Stefán: — Hvern djöfulinn viltu að
ég geri í því?
Hlustandi: — Er þetta ekki ÞJÓÐ-
ARVILJINN? Átt þú ekki að hafa
áhrif á ráðamenn?
Stefán: — Heyrðu, ertu með ein-
hvern kjaft?
Hlustandi: — Ja, ég vildi nú bara
segja . . .
Stefán: — Já, þú ert búinn að koma
þínum sjónarmiðum á framfæri.
Vertu blessaður! Næsti!
Hlustandi: — Halló?
Stefán: — Þetta er ÞJÓÐARVILJ-
INN. Ég heiti Stefán Jóhann Haf-
berg og klukkuna vantar fimm
mínútur í fimm. Það er gott veður
úti og allir að keyra heim úr vinn-
unni, nema ég sem þarf að sitja
hér í stúdíói og hlusta á helvítis
ruglið í ykkur.
Hlustandi: Halló, já?
Stefán: — Nú koma auglýsingar,
en fyrst skulum við hlusta á eitt
þrælhresst lag.
Hlustandi: — Halló, er þetta Um-
ferðarmiðstöðin?
Tveimur tímum síðar var stjórn-
andinn enn að bölsótast í hringj-
andi hlustendum. Ég skipti yfir á
gömlu gufuna þar sem var verið
að leika sígilda tónlist að hætti
tónlistarstjórans.
— Mikið getur lýðræðið verið
krefjandi, hugsaði ég og sofnaði á
sóffanum.