Tíminn - 28.02.1968, Qupperneq 9

MIÐVIKUDAGUR 28. febrúar 1968.
MKW
Útgefandi: FRAMSOKNARFUOKKURINN
Pramkvæmdastjóri: Kristján Benedilctsson Kitstjórar Þórarmn
Þórarinsson (áb) Andrés Krlstjánsson Jón Helgason og Indriðl
G. Þorsteinsson Pulltrúi ritstjórnar- Tómas Karlsson Aue
lýsingastjóri: Steingrimui Gíslason Ritstl.skrtfstofui > Eddu
búsinu, simai 18300—18305 Skrifsofur- Bankastræti 7 Ai-
greiðs'ustmi: 12323 Auglýsingasimi- 19523 Aðrai skrifstofur
s£mi 18300. Áskriftargjald kr 120.00 á mán Innanlands - í
lausasölu Ict 7 00 eint - Prentsmiðjan EDDA b. f
Kjarni deilunnar
Hver er kjarni þeirrar deilu, sem nú er háð um
kaupgjaldsmálin? Kjarni hennar er í stuttu máli þessi:
Dagkaup meginþorra félagsmanna þeirra verkalýðs-
félaga, sern hafa boðað verkföll, nemur frá 110—150
þús. kr. á ári. Á undanförnum árum hefur verið mikil
eftirvinna og aukavinna, og því hafa rauntekjur þessara
manna orðið verulega hærri. Sumir hafa unnið svo lang-
an vinnudag, að þeir hafa jafnvel allt að því tvöfaldað
dagkaupið. í>ess hafa lfka verið fjölmörg dæmi, að at-
vinnurekendur greiddu mun hærra kaup en kauptaxtar
mæltu fyrir um.
Nú er atvinnuástandið hins vegar orðið þannig, bæði
vegna óhagstæðs verðlags og rangrar stjórnarstefnu, að
eftirvinna og yfirborganir eru að mestu horfnar úr sög-
unni. Menn hafa ekki á annað að treysta en dagvinnuna,
og jafnvel ekki einu sinni það.
Og dagvinnukaupið er ekki hærra en það, að árs-
launin verða frá 110—150 þús. kr. á ári, eins og áður
segir.
En hér er ekki öll sagan sögð. Af völdum gengis-
lækkunarinnar mun verðlag hækka um '10%. Þessar
hækkanir eru nú fyrst fyrir alvöru að koma til sögunnar
og munu segja til sín í sívaxandi mæli næstu mánuðina.
Er hægt að ætlast til þess með sanngirni, að menn
með 110—150 þús. kr. árstekjur geti tekið á sig 10%
kjaraskerðjngu?
Það, sem verkalýðssamtökin fara nú fram á, er að
launafólkið haldi svipuðum dýrtíðaruppbótum og það
hefur haft síðan 1939, að árunum 1960—’64 undanskild-
um, en þau ár voru einn mesti verðbólgu- og verkfalls-
tíminn í sögu þjóðarinnar.
Er hægt með gildum og góðum rökum að svipta menn
með 110—150 þús. kr. árstekjum þessum rétti, sem
þeir eru búnir að hafa um nær 30 ára skeið?
Það er ekki hægt og það er ekki hægt að beita þekn
rökum, að atvinnuvegirnir geti ekki risið undir þessu
kaupi, meðan þeim er haldið niðri með lánsfjárhöftum,
vaxtaokri og gífurlegum opinberum álögum. Það er ekki
hægt að láta láglaunafólkið gjalda þannig rangrar stjórn-
arstefnu.
Þess vegna hafa verkalýðssamtökin samúð þjóðar-
innar í hinni hófsömu baráttu fyrir því, að láglauna-
fólkið verði ekki svipt sjálfsögðum rétti sínum.
Eggert og Gylfi
Það er vitanlegt, að Alþýðuflokksmenn í verkalýðs-
hreyfingunni styðja heilshugar kröfur hennar um verð-
tryggingu kaupgjalds.
Hvers vegna er þá ekki verðtrygging kaupgjaldsins
lögfest, þar sem vitað er um fylgi Framsóknarflokksins
og Alþýðubandalagsins við þá stefnu? Samanlagt hafa
þessir tveir flokkar, ásamt Alþýðuflokknum, öruggan
meirihluta á Alþingi.
Það íftrandar á því, að ráðherrar Alþýðuflokksins,
Eggert Þorsteinsson og Gylfi Þ. Gíslason sitja hinum
megin við borðið. við hliðina á foringjum Sjálfstæð-
isflokksins. Þeirra verður því ábyrgðin, ef til verkfalls
kemur.
TfMINN
?
Taka Irar upp eimnenningskjör-
dæmi í stað hlutf atlskosninga ?
Irska stjórnin reynir aS koma þeirri breytingu fram
Jack Lynch
í ÞBSSARI viku mun for-
sætisráðtoerra írlands, Jack
Lynoh, leggja fyrir irska þing
ið frumvarp til laga um breyt-
ingar á stjórnarskrá ríkisins.
Aðalefni frunwarpsins mun
fjalla um breytingar á kjör-
dæmaskipun og kosningafyrir-
komulagi. Nú er kosningafyrir
komulagið að mörgu leyti líkt
og hér, þ.e. hlutfallskosningar
í stórum kjördæmum. Hins veg
í') ar eru þar engin uppbótar-
sæti. en kjördæmin eru líka
jafnari að kjósendatölu en hér,
svo að þingmannatala floikk-
anna verður nokkurn veginn
í samræmi við heildaratkvæ:ða
magn þeirra. Þá er einnig sú
tilbögun í frlandi, að þar kjósa
menn flokk og frambjóðanda
sérstaklega, þ.e. menn merkja
í fyrsta lagi við nafn flofcks-
ins og í öðru lagi við þá fram-
bjóðendur hans, sem þeir vHja
helzt kjósa.
Höfuðbreytingin, sem stjórn
in leggur til að gerð verði á
kjördæmaskipuninni og kosn-
ingafyrirkomulaginu. er sú, að
tekin verði upp einmennings-
kjördæmi. Jafnfram-t er latgt
til, að Mutir dreifbýlisilis
verði gerðir heldur betri en
hann er nú, einkum þó hérað-
anna í ve'sturhluta landsins, en
þar hefur fólki fækkað undan-
farið, en reynt er að hamia
gegn fólksstraumnum þaðan.
RÖKIN, sem st.jórnin færir
fvrir breytingunni, eru einkum
tvenns konar. f fyrsta lagi er
því haldið fram, að núverandi
fyrirkomulag ýti undir smiá-
fiokka og glundroða og standi
í vegi þess, að nógu traustur
þingmeirihluti myndist. Núver
andi ríkisstjórn er t.d. hálfgerð
minnihlutastjórn. en flokkur
hennar, Fianna Gael. hefur 72
þingmenn af 144 alls. eða rétt-
an helming þingmanna. Tilvera
hennar veltur á stuðningi
þriggja utanflokkamanna. —
St j órn ar and stöðuflokkar n ir
tveir, Fine Gael og Verka-
mannaflokkurinn, hafa saman-
lagt 69 þinssæti. sá fyrrnefndi
47 og sá síðarnefndi 22. f að-
eins fjórum af fjórtán sein-
ustu þingkosningum hefur
einn flokkur fengið hreinan
meirihluta.
f öðru lagi er breytingin rök
studd með þvi, að það sé mjög
erfitt fyrir þingmenn að gegna
þingmennsku fyrir jafnstór
kjördæmi og þau, sem nú eru
í írlandi. Þeir geti ekki haft
nægilega náið samband við
kjósendur sína. Jafnframt leiði
þetta fyrirkomulag til óeðli-
legra og leiðinlegra deilna og
keppni milli flokksmanna inn-
byrðis.
RÖKIN gegn breytingunni
eru fyrst og 'remst þau, að
einmenningskjördæmin muni
■■annHinaflHHH
leiða til yfirráða eins flokks,
Fianna Gael, um alla fyrir-
sjáanlega framtíð. Seinust.u 25
árin hefur Fianna Gael fengið
frá 42—49% af greiddum at-
kvæðum í þeim kosningum.
sem hafa farið fram á þessum
tíma. Fylgi flokfcsins skiptist
nokkurn veginn jafnt um allt
landið. Miðað við seinustu
kosningar, myndi Fianna Gael
fá 97 þingsæti, samkvæmt
hinni fyrirhuguðu breytingu í
fnv. stjórnarinnar, en Fine
Gael 37 og Verkamannaflokkur
inn 7. Þrír utanflokkamenn
myndu ná kosningu. Verka-
mannaflokkurinn myndi tapa
mestu á breytingunnL
Bæði Fine Gael og Verka-
mannaflokkurinn beita sér
harðlega gegn breytingunni.
Innan hins fyrrnefnda er bó
minnibluti. sem styður breyt-
inguna, og byggist afstaða hans
á því. að breytingin myndi
draga úr fylgi Verkamanna-
flokksins og tryggja Fine Gael
stöðu sem annars aðalfiokks
' landsins. Yfirgnæfandi meiri-
hluti fylgismanna Fine Gael er
þó á móti breytingunni.
Ýmsir liðsmenn Fianna Gael
eru einnig tregir til að fylgja
breytingunni, þvi að þeir telja
langvarandi yfirráð sama flokks
vafasöm, jafnvel þótt um
eigin flokk sé að ræða. Sein-
ustu 36 árin hefur Fianna Gael
farið með völd í 31 ár, svo að
stjórnarseta hans er þegar orð-
in nokkuð löng. Það er sagt
ýta undir það. að forustumenn
flokksins beita sér nú fyrir
þessari breytingu, að þeir ótt-
ist að samstarf kunni að tak-
ast milli Fine Gael og Verka-
mannaflokksins.
ÞAÐ þykir nokkurn veginn
víst, að frumvarp ríkisstjórnar
innar um kjördæmabreyting-
una, verði samþykkt í þinginu.
Það nægir ekki til að koma
málinu í höfn. Breytingin þarf
einnig að hljóta meirihluta í
þjóðaratkvæðagreiðelu,. ef hún
á að fá gildi. Úrslitin í þjóðar-
atkvæðagreiðslunni eru talin
mjög tvísýn. Þegar de Valera
bauð sig fyrst fram í forseta-
kosningum. árið 1959, reyndi
hann einnig að fá slíka stjórn
arskrárbreytingu samþykkta.
Honum mistókst það. Stjórnar
skrárbreytingin um að taka
upp einmerfningskjördæmi var
felld með 33 þús. atkvæða
mun, enda þótt de Valera væri
kosinn forseti með rúmlega
100 þús. atkvæða mun.
Þrátt fyrir þennan ósigur í
þjóðaratkvæðagreiðslunni 1959
vill írska stjórnin nú reyna á
nýjan leik. Á þeim tima sem
hefur liðið síðan. hefur þeirri
stefnu víða aukizt fylgi, að ein
menningskjördæmin séu hyggi
legasta kosningafyrirkomulag-
ið. T.d. eru Vestur-Þjóðverjar
að breyta kosningafyrirkomu-
laginu í það horf. Sviar, sem
einnig eru að breyta stjórnar-
skrá sinni. fara hins vegar aðra
leið, en þeir ætla að taka upp
uppbótarsæti, jafnhliða þri sem
þeir halda áfram hlutfalls-
kosningum í stórum kjördæm-
um.