Alþýðublaðið - 21.10.1989, Síða 2

2
Laugardagur 21. okt. 1989
MMMMMD
Útgefandi: Blaö hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Kristján Þorvaldsson
Dreifingarstjóri: Siguröur Jónsson
Setning og umbrot: Leturval, Ármúla 36
Prentun: Blaöaprent hf.
Áskriftarsíminn er 681866
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 75 kr. eintakiö.
RÍKISSTYRKIR
OG DAGBLÖÐ
Guðmundur Magnússon sagn-
fræðingur ritar sérkennilega
grein um ríkisstyrk dagblaða í
Dagblaðið / Visi í gær. Guð-
mundur er fyrrum ríkisstarfs-
maður (aðstoðarmaður mennta-
málaráðherra í ríkisstjórn Por-
steins Pálssonar) og blaðamaður
á Tímanum en gerðist síðar
blaðamaður á Morgunblaðinu
eftir pólitísk sinnaskipti. Með
þennan starfsbakgrunn og
menntun sagnfræðings í huga,
skyldu menn ætla að Guðmund-
ur Magnússon hefði haft innsýn,
þekkingu og tök á málefni því
sem hann tekur til umfjöllunar í
umræddri blaðagrein. Ekki er
því þó að heilsa.
Sagnfræðingurinn heldur því
fram í DV- grein sinni, að skatt-
greiðendur greiði kostnað af út-
gáfu Alþýðublaðsins, Tímans og
Þjóðviljans. Hann heldur því
einnig blákalt fram, að umrædd
þrjú blöð flytji aðeins pólitískar
flokksfréttir og séu ómarktæk
sem fréttafjölmiðlar, en fréttir
Morgunblaðsins og DV séu „tíð-
indi dagsins" eins og hann
kemst að orði. Kjarninn í grein
Guðmundar er svo, að ,,án ríf-
legs stuðnings stjórnmála-
manna og stjórnvalda kæmu AI-
þýðublaðið, og Þjóðviljinn alls
ekki út, og líklega Tíminn ekki
heldur.“
Látum fordóma sagnfræðings-
ins liggja miili hluta. Sleppum
einnig dómhörku hans og
sleggjudómum um fréttaflutn-
ing umræddra prentmiðla. Lít-
um hins vegar á staðreyndir
styrkjakerfisins í íslenskri dag-
blaðaútgáfu.
Dtyrkir til íslenskra dagblaða
eru með þrennum hætti. í fyrsta
lagi greiðir ríkissjóður sam-
kvæmt fjárlagafrumvarpi hvers
árs styrki til allra þingflokka sem
verja á til útgáfumála. Upphæð
frá þingflokki Sjálfstæðisflokks-
ins eða hvort Tíminn eða Þjóð-
viljinn hafi gert slíkt hið sama.
Styrkur til útgáfumála þing-
flokka er teygjanlegt hugtak og
útgáfustyrkjunum ugglaust ver-
ið dreift til útgáfumála flokk-
anna um land allt hverju sinni.
Alþýðublaðið getur aðeins talað
um sjálft sig. Árum saman hefur
Alþýðublaðið ekki þegið eina
einustu krónu af útgáfustyrk
þingflokks Alþýðuflokksins. Al-
þýðublaðið er í dag rekið sem
hver önnur markaðsvara utan
við ríkisstyrki Alþingis. Þetta
heföi Guðmundur Magnússon
styrkjanna fer hlutfallslega eftir
stærð þingflokkanna. Þannig
hefur stærsti þingflokkurinn;
þingflokkur Sjálfstæðisflokksins
hlotið i gegnum árin bróðurpart-
inn af ríkisstyrkjum til útgáfu-
mála þingflokkanna. Guðmund-
ur setur málin þannig fram í
grein sinni, að ætla mætti að AI-
þýðublaðið, Þjóðviljinn og Tím-
inn hlytu einvörðungu útgáfu-
styrk ríkissjóðs á Alþingi. Þetta
er alrangt. Alþýðublaðinu er
ekki kunnugt um, hvort Morg-
unblaðið þiggi einhvern styrk
sagnfræðingur getað kannað
með einfaldri heimildakönnun
ef hann hefði kosið að beita
vönduðum vinnubrögðum áður
en hann ruddist fram á ritvöll-
inn. En könnum styrkjakerfi
hins opinbera nánar.
*
I öðru lagi fá öll dagblöðin, þar
með talin Morgunblaðið og DV,
keyptar 250 áskriftir af ríkinu
sem sendar eru til opinberra
stofnana, embætta og ýmissa
ríkisfyrirtækja. Hér er tæpast
um styrk að ræða þar sem vara
er send til viðskiptavinar gegn
gjaldi. Fjölmargar ríkisstofnanir
kaupa ennfremur áskrift dag-
blaða fyrir eigin reikning. í
þriðja lagi greiðir ríkið fyrir op-
inberar auglýsingar. Þær auglýs-
ingar eru seldar með litlum eða
engum afslætti og því veigamik-
ill tekjuliður fyrir dagblöðin. En
hvaða dagblöð bera höfuð og
herðar yfir birtingu opinberra
auglýsinga? Ekki Alþýðublaðið.
Ekki Þjóðviljinn. Ekki Tíminn.
Heldur Morgunblaðið, fyrrum
atvinnurekandi Guðmundar
Magnússonar. Ríkið auglýsir að
jafnaði fjórum til fimm sinnum
meira í Morgunblaðinu en öðr-
um dagblöðum á íslandi! Hvaða
dagblað þénar mest á ríkiskerf-
inu? Morgunblaðið! Og sagan er
ekki öll sögð.
Dagblöðin eru undanþegin
söluskatti, launaskatti og að-
stöðugjöldum. Hverjir skyldu
græða mest á slíkum undanþág-
um? Að sjálfsögðu þeir útgef-
endur sem flesta hafa starfs-
mennina og mest umsvif hafa.
Eru það Alþýðublaðið, Þjóðvilj-
inn og Tíminn? Ónei. Það eru
Morgunblaðið og DV! Það eru
nefnilega hin siðprúðu, óháðu
fréttablöð hægripressunnar sem
hagnast og fitna mest á ríkis-
styrkjunum og undanþágunum!
Skattgreiðendur greiða lang-
mest til Morgunblaðsins af öll-
um dagblöðum! Þetta hefði Guð-
mundur Magnússon sagnfræð-
ingur og fyrrum opinber starfs-
máður auðveldlega getað reikn-
að út ef hann hefði kært sig um
vandaða heimildavinnu.
(Niðurlag forystugreinar Alþýðublaðsins í
gær féll því miður út vegna tæknilegra or-
saka og birtist ieiðarinn því hér í dag í
heild.)
reiöhjol
Bílar og
Ég hef af og til verið að agnúast
út í tækni og tækninýjungar í þess-
um pistlum. í dag ætla ég að halda
uppteknum hætti.
Ég las einu sinni framtíðar
fantasíu sem mér fannst allrar at-
hygli verð. Öll þekking mannkyns-
ins var þá saman komin í einni
bók og af hagkvæmum og fjár-
hagslegum ástæðum þótti mönn-
um óþarfi að geyma þetta á mörg-
um stöðum. Svo að bókin var orð-
in ein á endanum og þá datt auð-
vitað einhverjum tæknisnillingn-
um í hug að minnka hana af því að
tæknin til þess var nú einu sinni
fyrir hendi og sumum fannst það
hreinn óþarfi að bókin tæki allt
þetta pláss. Það endaði með því að
bókin var orðin svo lítil að hún
týndist einn góðan veðurdag og
fannst ekki aftur hvernig sem
menn leituðu.
Þessar tækninýjungar miða yfir-
leitt að því tvennu að koma í veg
fyrir að maður hreyfi sig eða
hugsi. Ég verð nú að segja alveg
eins og er að ég veit fátt eitt
skemmtilegra en það að hreyfa
mig nema ef vera skyldi það að
hugsa.
Það væri hægt að taka mýmörg
dæmi um þetta dót, frá sjálfvirka
sykurkarinu og kaffivélinni upp í
tölvuvæddar herþotur með
kjarnavopn. Allt gerir það manni
lífið jafn leitt og litlaust, nema her-
þoturnar auðvitað. Þær gera
manni lífið einfaldlega óbærilegt
ef maður fer að hugsa of mikið um
þær.
Ég er þess vegna svarinn óvinur
þeirrar háþróuðu nútímatækni
sem gerir manninum nánast
ókleift að halda sambandi við upp-
runa sinn eða skilja samhengi
hlutanna.
Einhvern tíma fyrir allmörgum
árum var viðtal við Halldór Kiljan
Laxness í útvarpinu. Eitthvað var
komið inn á trúmál því að ég man
að Halldór var að lokum spurður
að því hverrar trúar hann teldi að
íslendingar væru eiginlega. Ein-
hverjar efasemdir höfðu nefnilega
komið fram þar að lútandi hvort
íslendingar væru í eðli sínu mjög
kristnir þó að þeir játuðu þá trú í
orði kveðnu. Halldóri vafðist
tunga um tönn í fyrstu en tók svo
skyndilega við sér og sagði að eftir
á að hyggja þá væru íslendingar
líklega bílatrúar.
Mér hefur oft síðan verið hugsað
til þessara orða Halldórs og eftir
því sem árin hafa liðið hef ég að-
hyllst þessa skoðun hans æ meir
og meir. Því eins og Bjartur í
Sumarhúsum trúði á sauðkindina
og hundinn virðast íslendingar
nútímans trúa jafn staðfastlega á
bílinn. Að mínum dómi er bíllinn á
góðri leið með að gera manninn
að þræli sínum.
Ekki ætla ég að fara að tíunda
nákvæmlega hér allar þær hörm-
ungar sem bíllinn hefur leitt yfir
mannfólkið, stórslys á fólki, gífur-
lega mengun o.s.frv. Má heita að
nánast sé orðið ólíft í mörgum fall-
egustu borgum heimsins vegna
bílaumferðar. Ekki má heldur
gleyma öllum þeim fjármunum
sem fara í þessi ósköp. Það má
ekki koma smárispa eða dæld á
einhverja bíldruslu svo að ekki
kosti tugi þúsunda að gera við það.
Margt fólk kemur sjaldan út undir
bert loft heldur einangrar sig í bíl
sínum og bíður þess að næsti bíll á
undan hreyfi sig úr stað.
Það vildi þannig til að ég bjó
einn í íbúð okkar hjóna hér í
Reykjavík allan ágústmánuð síð-
astliðinn. Kona mín og börn voru
úti á landi í sumarbústað með fjöl-
skyldubílinn. Ég sat við skriftir á
daginn en spilaði tennis síðdegis
suma daga en aðra fór ég út um
allan bæ til svokallaðra útréttinga.
Leiðir mínar lágu oft í Kópavog og
vestur í bæ með viðkomu á Lauga-
vegi og Síðumúla. Ég var víst ekki
búinn að taka það fram að ég bý í
Breiðholti. Farkostur minn á þessu
flakki var danskt fjölskylduhjól.
Ég man vel eftir einu slíku ferða-
lagi. Ég vaknaði snemma þennan
dag og um leið og ég leit út um
gluggann sá ég strax hvers kyns
var. Þetta var ekki dagur til þess
að hanga inni í húsi heldur til úti-
vistar. Ég hringdi því í kunningja
minn sem var í sumarfríi eins og
ég og stakk upp á því að við spiluð-
um tennis, veðrið væri svo gott.
Honum leist ljómandi vel á þá
hugmynd. Ég hjólaði síðan með
tennisspaðana og allt mitt hafur-
task að tennisvöllunum við
Menntaskólann í Kópavogi. Það
tók mig nákvæmlega sjö mínútur.
Við félagarnir spiluðum tennis í
tvo klukkutíma okkur til mikillar
ánægju. Ég hafði ákveðið að nota
þennan fallega dag til þess að reka
ýmis erindi úti við og slájjannig
tvær flugur í einu höggi. Ég hjól-
aði því úr Kópavogi vestur á
Bræðraborgarstíg, þaðan upp á
Laugaveg. Erindum mínum var nú
lokið. Ég hjólaði því heim á leið og
þar sem það lá beint við fór ég yfir
Miklatún og teygaði að mér ilminn
af trjám, blómum og grasi. í garð-
inum hitti ég fyrir menn að störf-
um. Við ræddum saman um feg-
urð lífsins, gæsku gjafarans og
nauðsyn þess að hlúa vel að þess-
um gróðurreitum í hjarta borgar-
innar. Þegar ég kom heim leit ég á
klukkuna og sá að allt ferðalagið
úr Kópavoginum, erindisrekstur-
inn vestur í bæ, á Laugaveginum
og samtalið við vini mína á Mikla-
túni hafði tekið um einn og hálfan
tíma. Ekki minnist ég þess að hafa
nokkurn tíma verið svo fljótur í
förum á bíl til sambærilegra er-
inda.
Það er nefnilega svo fjári góð
aðstaða til hjólreiða hér í Reykja-
vík. Hér eru bestu hjólreiðabrautir
í víðri veröld. Nú kynni einhver að
spyrja.
— Er madurinn eitthvad bilad-
ur? Veit hann ekki ad þaö eru eng-
ar hjólreiöabrautir í Reykjavík?
Nei, það er ekki því að heilsa.
Þessar hjólreiðabrautir eru auðvit-
að gangstéttirnar því að þar sést
aldrei nokkur lifandi maður á
gangi. Það sitja allir inni í nýju, fal-
legu bílunum sínum og menga
umhverfið. Það eina sem skyggði
á ferðalag mitt um borgina þenn-
an fagra sumardag var mengunin
frá bílunum við mestu umferðar-
göturnar. Þessi mengun hefur
aukist mjög í seinni tíð og horfir
nú til algjörra vandræða enda bíla-
notkun orðin svo mikil að það er
stanslaus straumur um flestar göt-
ur allan liðlangan daginn.
Ég kann eitt ráð við þessu. Það
er einfaldlega að skammta bensín-
ið. En sennilega er það alltof skyn-
samleg aðgerð til þess að hún nái
nokkru sinni fram að ganga.
Eysteinn Bjömsson