Alþýðublaðið - 22.12.1989, Síða 4

4
Föstudagur 22. des. 1989
Horfurnar 1990:
Árið í ár var þriðja sam-
dráttarárið i röð, eins og
þjóðhagsspá gerði ráð fyrir.
Völvur vísindanna í Þjóð-
hagsstofnun virðast hafa
spáð nokkuð rétt um fram-
vindu mála á árinu sem er
að líða. Landsframleiðslan
er talin minnka um 2,5% og
þjóðartekjur um 4,5% sem
er nánast eins og spáð var.
Spáð var að atvinnutekjur
myndu hækka um 12% en
kaupmáttur lækka um
7,5%, en reyndin varð launa-
fólki örlítið hagstæðari.
Spár um verðlag og fram-
færslu stóðust, en gengi
lækkaði meir en reiknað var
með. Einkaneysla dróst
saman um 6% eins og gert
var ráð fyrir.
Vegna minni afla er fyrirsjáanlegt aö framleiösla sjávarafuröa muni minnka á næsta ári og miðar þjóöhagsspá viö
3 af hundraöi.
Vegna heldur meiri verðhækkana á
síðustu mánuðum en ráð var fyrir
gert, er nú áætlað að framfærslu-
vísitalan verði \6'/>% hærri á næsta
ári en þessu. Samkvæmt þessum
forsendum rýrnar kaupmáttur ráö-
stöfunartekna á mann um 5V>% frá
1989 til 1990.
Atvinnuhorfur 1990
Atvinnukönnun haustið 1989
bendir til þess að 1990 verði vinnu-
aflseftirspurn að meðaltali hin sama
og á líöandi ári. Hins vegar er búist
við að atvinnuleysi fari vaxandi og
um 3000 manns verði atvinnulausir
að jafnaði, eða tæp 2,5% af vinnu-
framboöi. Mest er talið að atvinnu-
leysi verði i janúar eða 4—5%. Yfir
sumarmánuðina er þess vænst aö
atvinnuleysi verði l—2%, nái lág-
marki í september, en fari síöan vax-
andi út árið, þannig að í lok næsta
Á næsta ári er enn gert ráð fyrir
samdrætti, fjörða árið í röð. Reiknaö
er með 5,5% rýrnun kaupmáttar
ráðstöfunartekna, vaxandi atvinnu-
leysi og minnkandi þjóðarútgjöld-
um.
Útflutningsframleiðsla__________
og viðskiptakjör
Vegna minni afla er fyrirsjáanlegt
að framleiðsla sjávarafurða muni
minnka á næsta ári. Hér er miðað
við að framleiðslan dragist saman
um 3%. Athygli er hins vegar vakin
á þeirri óvissu sem ríkir um fiskafl-
ann á næsta ári vegna tregrar loðnu-
veiði að undanförnu. íþessari spá er
ekki reiknað með að loðnustofninn
hafi orðið fyrir verulegum skakka-
föllum. Önnur útflutningsfram-
leiðsla ýmist stendur í stað eða fer
vaxandi, sem vegur að hluta upp
minni sjávarafuðaframleiðslu. Ut-
flutningsframleiðslan í heild minnk-
ar því um l% milli ára.
Miðað við óbreytt raungengi og
áframhaldandi samdrátt ráðstöfun-
artekna má reikna með minni inn-
flutningi á næsta ári og þar með
áframhaldandi bata á vöruskipta-
jöfnuði. Miðað við fyrirliggjandi for-
sendur er því búist við að-vöru-
skiptajöfnuðurinn verði hagstæður
um 7,4 milljarða króna. Viðskipta-
jöfnuðurinn verður þó áfram nei-
kvæður vegna óhagstæðs vaxta-
jafnaðar og er hér reiknað með við-
skiptahalla upp á 7,6 milljarða sem
svarar til 2,2% af landsframleiðslu..
Þegar á heildina er litið eru horfur
á óbreyttum viðskiptakjörum á
næsta ári, þótt búast megi við mis-
munandi verðþróun á einstökum
þáttum utanrikisviðskiptanna. Verð
á sjávarafuröum gæti hækkað nokk-
uð, en verð á áli og kísiljárni fer að
líkindum lækkandi á næsta ári. Mik-
il óvissa ríkir um olíuverð um þessar
mundir og leiddar hafa verið líkur
að hækkandi verði. Hér er gert ráð
fyrir að verð á olíu haldist óbreytt á
næsta ári. Þetta þýðir í raun verð-
lækkun miðað við almennar verð-
breytingar erlendis, sem spáð er
4—4'/2%. I heild vegur því óbreytt
olíuverð og hækkun á sjávarafurð-
um upp verðlækkunina á áli og kísil-
járni og því er talið líklegast rð við-
skiptakjörin í heild verði nánast
óbreytt.
Tekjur, verðlag, kaupmáttur
og atvinnuástand
Kjarasamningar flestra launþega-
samtaka eru lausir eða renna út um
áramótin og er því mikil óvissa ríkj-
andi um launaþróun næsta árs. í
þjóðhagsáætlun var sú forsenda
lögð til grundvallar að ráðstöfunar-
tekjur á mann myndu hækka um
11% frá 1989 til 1990 og þá gert ráð
fyrir óbreyttri skattbyrði. í Ijósi
þeirrar óvissu sem er um launaþró-
un er hér gengið út frá sömu hækk-
un, en vegna áforma um hækkun
beinna skatta er hér gert ráð fyrir að
ráðstöfunartekjur hækki um 10%.
árs svari atvinnuleysi til um 3% af
vinnuframboði.
Þjóðarútgjöld
Samkvæmt endurskoðaöri spá
um kaupmátt ráðstöfunartekna á
mann á næsta ári er gert ráð fyrir
5'/2% samdrætti í stað tæplega 5% í
þjóðhagsáætlun. Af þessum sökum
er nú spáð að einkaneysla dragist
saman að raungildi um 2,5%, eða
3,5% 3 mann, borið saman við 2%
í þjóðhagsáætlun. Samkvæmt þessu
dregst sparnaður heimilanna nokk-
uð saman. Spár um samneyslu og
fjárfestingu eru óbreyttar frá þjóð-
hagsáætlun, en þar var gert ráð fyr-
ir 1% aukningu á samneyslu, en 1%
samdrætti í fjárfestingu. 1 þessu felst
'að þjóðarútgjöld verða 1,6% minni.
Verðlagshœkkanir hafa verið heldur meiri en stefnt var að og á naesta ári er reiknað með 16^5% hækkun fram-
færsluvísitölunnar — og rýrnun kaupmáttar ráöstöfunartekna um 5.5%.
Yfirlit þjóðhagsspár
Þegar þær forsendur og áætlanir
sem hér hefur verið lýst eru dregnar
saman fæst sú niðurstaða, að lands-
framleiðsla og þjóðartekjur verði
rúmlega 1% minni 1990 en á þessu
ári. Gert er ráð fyrir að þjóðarút-
gjöld muni dragast saman helcfbr
meira en þjóðartekjur, eða um
l‘/2%. Þetta stafar einkum af sam-
drætti í einkaneyslu. í þessu felst að
viðskiptahalli minnkar á milli ár-
anna 1989 og 1990, verður 2,2% af
landsframleiðslu samanborið við
2,4% á þessu ári og 3,7% 1988.
Áætlanir til lengri tíma benda til
þess að samdráttarskeiðið í þjóðar-
búskapnum, sem hófst 1988, muni
standa fram á næsta ár, en eftir það
muni hagvöxtur glæðast á ný og
verða 1—2% á ári á tímabilinu
1991-1994.
f jórða árið í röð