Alþýðublaðið - 03.01.1990, Qupperneq 5

Miðvikudagur 3. jan. 1990
5
Laxinn hækkar í verði
Norömenn tilkynna um aögeröir til aö skapa jafnuœgi
á markaönum og koma í veg fyrir undirboö.
Eldislax gæti hækkað í verði
um 30—40% á árinu sem nú fer
í hönd. Fyrirsjáanlegur er
verulegur samdráttur ■ fram-
leiðslu Norðmanna en auk þess
hyggjast flest framleiðsluíönd
standa saman um markvissar
aðgerðir til að halda verðinu
uppi.
Veröhækkunar er reyndar þeg-
ar tekið aö gæta. í byrjun desemb-
er var verð á eldislaxi í New York
komið niður 5,50 dollara fyrir
hvert kíló, en hafði hækkað í rúma
7 dollara á síðustu dögum ársins.
Norðmenn kynntu skömmu fyr-
ir jól aðgerðir sínar til að skapa
jafnvægi milli framboðs og eftir-
spurnar á laxi. Verðlækkun þá
sem að undanförnu hefur oröi<S á
laxi, má að stærstum hluta rekja til
áætlana um stóraukið framboð.
Samkvæmt áætlunum Norö-
manna munu þeir einungis setja á
markað 120 þúsund tonn af laxi á
þessu ári í stað 160 þúsund tonna
samkvæmt fyrri ráðagerðum.
Norðmenn hyggjast einnig
tryggja ákveðið lágmarksverð á
laxi og hafa undirbúið aðgerðir til
að koma í veg fyrir undirboð. Þar-
lendis eru þessar aðgerðir taldar
hafa í för meö sér 15% hækkun
strax og gert er ráð fyrir að sam-
dráttur í framleiðslu muni valda
a.m.k. 15% hækkun til viðbótar.
A nýliðnu ári gerðu Norðmenn
ráð fyrir að framleiða um 150 þús-
und tonn af lax. Reyndin varð þó
önnur og alls varð framleiðsla
þeirra ekki nema um 110 þúsund
tonn. Skýringarnar á þessu eru aö
sögn þær helstar að afföll vegna
sjúkdóma urðu meiri en gert var
ráð fyrir og meðalþyngd slátur-
fiska varð einnig minni en áætlað
var, m.a. vegna kynþroska.
í öðrum helstu framleiðslulönd-
um er reyndin ekki ósvipuð og að
öllu samanlögðu ættu þetta að
vera nokkur gleöitíðindi fyrir ís-
lenska fiskeldismenn sem að und-
anförnu hafa átt í verulegum erfið-
leikum.
Áfengi
og tóbak
lækka!
Fyrirsagnir af þessu tagi eru
næsta hefðbundnar fyrsta dag
aprílmánaðar. Að þessu sinni er
engin aprílútsala á ferðinni hjá
ÁTVR, heldur veldur tilkoma
virðisaukaskattsins því að
áfengi og tóbak lækka lítilshátt-
ar í verði, nánar tiltekið um
0,4%.
Algengustu sígarettur lækka um
eina krónu og fara niður í 198 kr.
pakkinn. íslenska brennivínið lækk-
ar um heilan tíkall úr 1500 í 1490
krónur og flaska af gæðakoníaki
(Henessy XO) lækkar um 30 krónur
og kostar eftir lækkun 6230 kr.
Verðlækkun áfengis er þó látin
miðast við heilan tíkall og sú
ákvörðun veldur því að verð all-
margra léttvínstegunda verður
óbreytt.
Vegaframkuæmdir:
Talsverð
röskun við
Arnarneshæð
Talsverð röskun á umferð á sér
stað þessa dagana vegna fram-
kvæmda á Haf narfjarðarvegi um
Arnarnesháls og við Kópavogs-
læk. í gær var rofinn Arnarnes-
vegur við Arnarneshæð milli
tengirampa Hafnarfjarðarvegar.
Við þetta verður ekki unnt að
beygja úr Arnarnesi á Hafnarfjarð-
arveg til norðurs, beygja af Hafnar-
fjarðarvegi úr suðri inn í Arnarnes,
beygja af Hafnarfjarðarvegi úr
norðri inn á Arnarnesveg til austurs
og aka Arnarnesveg yfir Hafnar-
fjarðarveg.
Til að leysa úr þeim vand^ sem
skapast með þessu verða gerðar
u-beygjur norðan Arnarneslækjar
og svo við bæjarmörk Kópavogs.
Viröisaukaskattur í gildi:
MiKILVÆG MATVÆLILÆKKA
Bensín lœkkar en olía hækkar
Lög um virðisaukaskatt tóku
gildi um áramótin. Vegna þeirra
lækkar verð á ýmsum nauð-
synjavörum, svo sem á mikil-
vægum matvælum, bensini og
fleiru.
Kindakjöt í heilum og hálfum
skrokkum, mjólk, fiskur og ferskt
innlent grænmeti verða með ígildi
14% virðisaukaskatts og eiga að
lækka við áramótin. Kindakjötið
lækkar úr 462,30 krónum i 422
krónur kílóið eða um 8,7%. 1 lítri af
mjólk lækkar úr 71,70 krónum í
65,40 krónur eða um 8,8%. Óvíst er
hvað fiskur og grænmeti kemur til
með að lækka vegna frjálsrar álagn-
ingar. Verðlagsstofnun hefur verið
falið að annast sérstakt aðhald með
vöruverði á næstu vikum. í það
heila tekið eiga matvöruendur-
greiðslurnar vegna virðisauka-
skattsins að lækka matvælalið fram-
færsluvísitölunnar um 2—2,5% og
framfærsluna í heild um 0,5—1%.
Verð á lítra af blýlausu bensíni
lækkar úr 49,90 krónum í 49,20
krónur, en lítri af súperbensín úr
54,10 krónum í 53,60 krónur. Verð á
gasolíu fyrir bifreiðar hækkar á
hinn bóginn úr 17,30 krónum í
22,50 krónur.
Þorskaflinn á nýbyrjudu ári veröur væntanlega á bilinu 260—300 þúsund tonn.
Botnfiskaflinn:
525 þúsund tonn í
Botnfiskafli landsmanna verð-
ur um 525 þúsund lestir á þessu
ári, samkvæmt áætlunum og
reglugerðum sem liggja fyrir um
áramót. Rækjuaflinn á að verða
um 23 þúsund lestir. Sjávarút-
vegsráðuneytið gaf út þrjár
reglugerðir fyrir jólin, þar sem
kveðið er á um hámarksafla.
Úthlutun heimilda til botnfisk-
veiða miðast við að eftirgreindar
hámarksaflatölur helstu fikstegund-
anna (hér tilgreindar í þúsundum
lesta):
Þorskur 260
Ýsa 65
Ufsi 90
Karfi 80
Grálúða 30
Samtals verða þetta 525 þúsund
lestir af botnfiski, en samkvæmt
reglugerð um rækjuveiðar er gert
ráð fyrir 23 þúsund lesta hámarks-
afla á þessu ári.
Ýmsar ástæður valda því þó að
gera má ráð fyrir að heildarbotn-
fiskaflinn á árinu verði nokkru
meiri. í veiðiheimildum sem sjávar-
útvegsráðuneytið gefur úr er tals-
verður sveigjanleiki þannig að af
þeim sökum gæti þorskaflinn farið
upp í 300 þúsund lestir og grálúðu-
aflinn aukist um heil 50% frá því
sem þarna er gert ráð fyrir og farið
upp í 45 þúsund tonn.
Fólksflutn-
ingarnir
dýrir fyrir
höfuðborg-
arsvæðið
Fólksflóttinn af lands-
byggdinni hefur í för meö
sér verulegan kostnaö
fyrir höfudborgarsuœöiö,
samkuæmt skýrslum
Byggöastofn unar.
Ibúar höfuðborgarsvæðisins
munu þurfa að bera talsverðan
kostnaðarauka af áframhald-
andi fóiksfiótta af landsbyggð-
inni á næstu árum. Þetta er ein af
niðurstöðum skýrslugerðar
Byggðastofnunar um þetta efni.
Fólksflutningar til höfuðborgar-
svæðisins hafa verið umfangsmiklir
allan þennan áratug og þrátt fyrir
vissar björgunaraðgerðir gagnvart
atvinnufyrirtækjum landsbyggðar-
innar á allra síðustu árum, virðast
ekki horfur á því að fólksflóttanum
linni.
Byggðastofnun hefur nú sent frá
skýrslu um kostnað þéttbýlismynd-
unar og áhrif þessara öru fólksflutn-
inga á höfuðborgarsvæðið. Skýrslan
er unnin af Ársæli Guðmundssyni
hagfræðingi og kemst hann að
þeirri meginniöurstöðu að kostnað-
ur höfuðborgarsvæðisins verði
meiri en sem svarar auknum tekj-
um.
Til þessarar niðurstöðu liggja ým-
is rök. Ársæll telur t.d. að vegna auk-
innar umferðar þurfi að leggja út í
gífurlegan kostnað. Nú þegar er fyr-
ir hendi mikill uppsafnaður vandi í
umferðarmálum höfuðborgarsvæð-
isins og enn eykst umferðaröng-
þveitið eftir því sem fólki fjölgar á
svæðinu.
Ársæll telur einnig að hraða þurfi
framkvæmdum rafmagnsveitu og
hitaveitu og kemst ennfremur að
þeirri niðurstöðu að kostnaður við
sorpeyðingu muni vaxa verulega.
Sama gildir um kostnað við heilsu-
gæslu, dagvistun og skólamál.
Skattgreiðslur fjölskyldna og fyrir-
tækja sem flytja til höfuðborgar-
svæðisins munu einnig aukast sam-
kvæmt niðurstöðum skýrslunnar.