Tíminn - 11.05.1968, Blaðsíða 1

*
MtlÍÍl ELDHUSUMRÆÐUR
Ólafur Jóhannesson, formaður Framsóknarflokksins:
HOFJÐVIÐFANGSEFNID ER
ENDURREISN ATVINNUVEGA
Þetta þing hefur einikennzt
öðru fremiur af þeiim erfiðteitaum.
sem við er að glíma í þjlóðarbú-
sfcapnum. I>að er staðreynd, að
iþjóðfélagið hefur orðið fyrir
þungu áfiaOHi af völdum vei-ðfiaMs.
á útflutninigsafurðum, mininlkaindi
aflabragða o.g erfiðs á'iTferöis. Um
það er eklki deiit. Um hitt er deii.t,
(hiverniig á því standi að atvinnu-
vegirnir Skiuli eftir eitt samfelild-
asta góðæristimaibiil ekki vex-a bet
ir undir það búnir að mæta erfið
ieiikum en raun ber vitni. Ég held
Iþví fram, að það megi að veru-
leigu leyiti rekjia til ranigr.air stj'óni
arstefmu og stjómieyisiis á meðan
.góðærið stóð. Ef skynsamiega
iheíði verið stj órnað á góðu ár-
unum, atvimniuvegunium komið á
traustan grundivöil, verðból'g'Uinni
ihaldið í skef.jum oig réttri stefnu
fýigt í imnfiiutminigsmálum, fjár-
festinigu og penimigapóiitxk, heifðu
hin utanaðkomandi áföl'l ekiki orð
ið islanzkium atvinmiuvegum sá
fjötur um ftót sem raun be.r vitni.
En það var ekki haldið skynsam
iega á miálum á góðu árunum. Það
er soirgarsaiga, en hemmi verður
ekki breytt héðan af, og hana
ætíía ég ekfci frekar að ræða. En
vátaslkuid má hxin ekibi gletymast,
heidur á hún að verða komandi
íkyinslóðum og seinnd stjónnendum
víti til vamaðar.
Kosningablekkingar
í ógæfuátt
Eírfiðleikar þjóðarbúsims, sem
þingsins biðu í haust, voru mikl-
ir. Þeir lágu reymdar þegar fyrir
d kosmiin.giunum síðasbliðið vor.
Þá hafði verðfaliið átt sér stað,
og það gátu engir raunsæir menm
búizt við verðliækkumum á mœst-
umni. Það var vitað um lélega
vetrarvertíð. Það liágu fyrir frá
árinu 1966 aliit sljómarskiipaðra
nefmda, sem stjórnarmemn áttu
meiriihluta í, um aftoomu véllbáta
En látum allit kiosnimgaskraf stjónmai'imimar. Pundið var feiit.
kymt liggja. Aðaispuenninigin rnú
er sú, hivort eða hvernig stjóm-
inmi ha.fi teikizt að hafa forystu
uim lausn þeirra erfiðdeitoa, sem
ómeiitanllegia hafa steðjað að í þjóð
arbiiskapinum, þó að menn miegi
ekki mikla þá fyrir sér um of,
eins og stjórnin hefur tiliineig-
inigu til. Mitt svar er það, að
■getuileysi stjiómarimnar hafi aldrei
orðið lijósara en einmitt nú eftir
að harðn&ði í ári. Stjómin hefur
um sem fiy.rr fylgt happa og
glappa aðferð, oig úttooman he.fur
orðið efitir ,því.
í ógæfuátt
Hvað kemur helzt í hugann,
þegar ldtið er yfir feriil þinigisins
og framjvindu mála á þessum
vetri? Nýjar álögu.r í ótal mynd-
uim, gemgisaæfcfcum, nýjar dulbún-
ar uippbætur, samdrátbur x at-
vimmulífi, atvinmuieysi, _ rekstrar-
stöðivanir og venkiföH. Á s.L ári
varð sbórtoostlegur viðsfciptalha'Tli.
Bftir uppgjöri Hiafistofummar varð
greiðsfajöfimuður vdð útlönd óh.ag
stæður umi 2.820 milílj. tor., en
samtovæmt uppgjöri Seðlabankams
um 2.200 millj. tor. Gjaldeyrissjóð-
ur læfcfcaði um helmimig. Sk'Uildir
'við útlönd hælkkuðu og vaniskil á
öMiuim sviðum fónx vaxandi.
Á þessu ári steflnir allt í sömu
átt oig eiklki betri. Já, alllt eru þetta
vörður við hilytkkjótban veg stjórn
arinmar. í dag er svo komið, að
mær enginm atrvimmurekstur í liand
Lnu getur staðið á eigin fiótum.
Þetta eru ekfci stóryrði heldu,-
staðreyndatal, þvi miður. Ég
ætla aðeins að vdkja að fáeinum
fyrirbærum þessarar ömurlegu
sögu. Aðrir mumu rekja eimstaka
þáttu henmar nánar.
Haustverkin
Þegar Allþimgi toom saman s.l.
haust, var ijóst, að umddr&töðuat-
vinin'uvegirmir voru að sliigast.
Allft til þess dags höfiðu íslemzkir
ráðherrar keppzt við að lýsa því
yfir, að gen.gisl'ækkun kæmi hé:
ekki tdl mála. En nú var al'lt 1
eirnu smúið við blfaðimu, gem.gi
torónunmar feTllt í skyndi, efcfci að
eins til jafns við læikikun punds-
ims, h&ldur miklu meira eða um
nær 25%. Þá var aililt í ei.nu Ijóst,

Ólafur Jóhannesson
að gemgi krómumimar þunfiti
að feila vegma úbflutnin'gsatvd'mnu
veganma. Þá var eklki lengur vamdi
að segja tii um þönf þeirra. AJlt
máltovæmileiga úitreikiniað á þrem eða
fjórum dögum, byggt á betri og
traustard gögimum en nótokru sinmi
fiyrr. Útkomam sögð óyggjiandi,
mæsitum þvd eims og úr rafireifcni.
Andað léttar
Genigislœklkumin færöi auðvitað
ríkissjóði stáraufcmar boMtetojur.
Þx-átt fyrir það þóttd nauðsymtegt
að halda fast við sumar hinar
nýju álögur efnalhaigsmálafrum-
varpsins. Lögin um verðtryggingu
launa voru fedid úr giddi, þrátt
fyrir all'ar aðvaranir verkalýðsfor
ingja og laumþegiasamtafca. Nú
I áttd oJJt að vera í iagi, samllcvæmt
^ te l v ruii 1'u.iv li ií'iir vuuiu au auugidiyu
og bogaraiflota. a vr ^lstöðvun úbgerðar og fistovinnslu-j
ailnt þessama ne n a, þ s | gtögva jylasti við um áramót eða I uuviiMnueuun raumagnsneixamna
------ - * . . . iMarg'ar mitoillivægar greimar iðnað! halaJaus rffldábúslkiapur tryg'gður
Sif« *!■"><>“ mm, «£»
1967 °hafi reynzt exfiðari en bú-íur horfðu fram á vsx&nái erfið-1 önduðu tótbana og 'gátu áhyggju-
en.n var setzt við að reitona.
Eauismin fanmst með þvd, að rikis-
stjórnin hót að veiita atvinnu-
greinum þessum aðstoð upp á
300—400 milMjónir króna. Ekki
þótti tafca því að kaffla Alþingi
samian, áður e.n slíitot fyrirheit var
gefið. Sliílkax ráðstafanir svo
skömmu eftir gengislækkun gerða
til bjargar atvinnuvegunum munu
algert einsdæmi. Er furða, þó að
menin spyrji hve lamgt muni verða
í næstu gemgiisfieiMimgiu með sama
'áfiramlhaldi.
Aukaf járlögin
Sá þáttur í störfium Allþingds,
sem mest hefur borið á eftir ára-
mótin er setning eins konar auka
fjiárl'a'ga eða viðbótafj'árlaga og á-
Tagnimg nýrra opimberra gjalda.
Með beim starfisháttum er af
greiðsla fjáriaga fyrir áramót í
raun og veru aðeins orðin sýnd-
a'rmfinirxsika. Það getur engimn ver
ið öruggur um, að það standi, sem
í fjáriögum er samiþykkt. Pjár-
'veitingar, sem þar eru samþytokt-
ar eru tekmar aftur. Nýjar álög-
ur eru samþyitoktar, sem ráðstaf-
að er utan fjáriaga. Þannig verða
í reynddnini trvenm eða þrenn eða
jiafniveil fileiri fjiáriög í giildi.
Ein reikningsskekkjan
enn
í sanxbandi vdð afgreiðsiu fjár-
laga hét ríikisstjórmin þvi, að hxin
skyTldi skila aftur um 250 milljión-
um kró.na af tol'Ltetontaauka rikis-
sjóðs til þess að draga nofckuð úr
tojiarasdoerðingaráTirifum gerngis-
ffiJiitmgarinmar. Þegar bezt lá á
h'ennd lét hún jiafnivel hafa það
eftir sér, að to'Uar skyldu læbkað-
Lr um 270 miJJjónir. Þegar til
toastanna kom, treystist þó rifcis-
stjórain etoki tiJ að standa við
þetta fyrirheit sitt og iækkaði boJi
ana mun minna eða samkivæmt
eigdin áætTum urn aðeins 159 millj,
kaióna. Þar var um eima reikndmgs
ókietakjuna enn að ræða.
Það kom þó filjótlega í ljós, að
þannig hafði verið á miáium haild-
■ið, að rikissjóður virfist etokd einu
Undir vöxtum þeirra og afborg
unum verður vegasjóður að
standa, oig var þá heldur lítið eft-
ir til nýbyggimga og vegaviðhalds.
Vita þó a'lilir í hverju ófremdar-
ástamdi þau mál eru. Eins og
touimmuigt er, greip stjór'nariiðið til
'þess ráðs að leggja nýjiar stórkost
legar álögur á umferðina, þ.e.
hækka benzinskatt o.fil. Þessar
nýju álögur, sem á þessu ári eiga
að gefa 109 mildjónir en á heilu
ári um 160 miMjónir, eru fu'ilkom-
ið önþrifaráð, og raunar óverjandi
eins og á sitendur. Þær fara óðar
út í verðlagdð og walda nýrrd dýr-
tdðanöddu.
Þá má neína frumivairpið um
Iiámtökuheimildir \egna fram-
kvæmdaáætlunar. Þar eru heim
ilaðar lántökur innanlands og er-
iendis og ráðstöfuin þess fjár. Þar
er u,m ein enn viðbótar fjiáriög
in að ræða upp á nær 600 millj.
krón.a. Rœðd ég það mál ekki frek
>ar hér.
Nýr vanskilahali
Rétt fyrir páskar.a kom enm
einm vamsfcdltaihaJimm uipp úr toaf-
inu. Það er haldi á vátryggiingar-
sjlóði fiskistoipa, en í hann hefur
rumnið verulegur hluti af úibfliutn
inigsgjaTdd af sjávarafurðum. Hall
mn á honum síðastliðið ár varð
um 95 miJljón'ir króna. Að ó-
fcreyttu gjalddnu er hann á þessu
ári áætlaður 103 mdiMjónir. Á
Wta hefur etoki fyrr verið
minnzt. Það hefði þó verið ástæða
«, þegar fjaJJað hefur verið um
malefmi sjiávarúbvegsins. Nú legg-
w sitjónndn tii, að útflutnin.gs-
©jaldið sé hækikað, aðallega á salt
sM, og ætlar með þeim hætti að
na ínn 42 miillijónum gent er ráð
fyrxr að 50—60 miJJ'j. bomd úr
gengishaignaðarsjóði. Himu á með
exnJiwrjum hætti að ýta á undan
ser. Þetta er táknnænt nm vdnnu
brogð sta'órmarinnar. Það er í
lengstu lög forðazt að horfast í
augu við staðreyndir. Það á að
Jeiggja nýjar álögur á sjávarútve"
™n> en<Ja þétt augljóst sé, að
hann getur etoki unddr þeím stað-
lð’ J33® uiyndi kalla á nýja að-
ast
sinni hafa efni á þeirri eftirgjöf. stoð honum til handa. Það er etoki
mam reynzr exaioarx. vn ou-, Qg versnanidi aifta)mu. Þá | lausir haldið " heilög jól. 'ÍSsa I ^ v.ar ko'mið me.ð f™mvarp um tekizt á við allan vandann. Mest
mábtl VI • Tin'31 S V O j l/-!nc.niirt,rrar*i,!ftiii*crT'AÍnelt!imim ' rf.GnnirricnimiL’llrrii oXrti*
Samt' sö"ðu ■ var toosniniganiðurgreiSsiunum! geinigisTiækkumarsögu með öllum
Ijóst hvert stefindL , hætL Verðstöðvumim var gefin
stjioraarfMdkaraar i kosmxmgabar-1 ^ enda var hún þá
attunmi, að aMt værx i lagi i efna- að þj|ána ^ tilgangi
hiagsmalum, að þjoðarbuskiapur-
inn stæði á traustum grunnd, að
með verðstöðvum og gjaldeyris-
varasjóði væri tryggt, að tíma-
bundnir erfiðieikaT af völdum
verðfalls og mdnnkandi aflia,
hefðu ekkd í för með sér nein
veruleg efnahaigsleg vandræði.
Allar áðurnefndar staðhæfingar
stjórnariiða reyndust auðvitað
herfilegar blekikim'gar, eins og nú
er komið á daginm.
Al'lur landslýðuir veit að þetta
var sagt í toosningabai'áttunni. Því
til afsönmunar þýðir ekki fyrir for-
sætiisráðlherpa að vitna til ian
fundarneðu simmar.
um að leyna verðbólguivextimum
firaim yfir kosnimgar. Samt taldi
stjórnin þá eigi tíimabært að taka
máilefnx abvimmuivegamma til athug-
umar, heldur sneri lxún sér að
gi’eiðslu kosningavíxilsims með því
að ætia að skella um 750 milljón
króna kjarastoei'ðimgu á ailmfimn-
ing og koma með þeixn hætti í
veg fýrir væntaniegan gredðslu-
haila rikissjóðs.
„Hvalrekinn"
En áður en kjai’askerðingar
frumivarp þetla var til lvkta leitt,
toom óvæmtur h.vailreki á íjönur
simum tdllbrigðum, mótsögnum og
Miðai’sporum rek ég hér etoki
frekar. Hún er öllum í svo fersku
minnd.
Vandinn óleystur
En Adam var dtóki lengi í
paradds. Eftir áramótin fór aMt í
hniút. Vandi útgerðai og fisk-
vinnisJustöðva var etóki leyst-
ur með gemgisltæfcikunjimmi. Þar
ha'fði þrátt fyrir ailt verið reifcn-
að skatot, og það svo hundruðum
miiMjóna stoipti. Útgerðarmemn
viTdu ekkd róa, nema þeir fengju
hærra verð. Fiskvinnslustöðvar
vildu ekki taka tiil starfia, nema
þæx- femgju hráefnið á lægra
breytimgu á fjárlögum, sem kaJl-
að var spannaðarfrumivarp. En
það var að venuJegu leytd í því
fióligið að feiMa niður fjárveitdngar
til framtovaimda, e.n framtovœma
þær þess í stað fyrir lánsfé. Átti
þannig að taka að iáni 81 milljón
til framkvæmda og velta yfir á
framtíðina.
Næst var farið að glíma við fjár
mál vegasjóðis. Það kom í ijós,
sem fiáum kom reyndar á óvart,
að hann var kominn gersamlega
í þrot. Álögur þær, sem lagðar
liiafa verið á umferðina að undan-
fönnu, hafa etoki nunnið til hams,
nema að ldtlu leyti, heldur farið
beint í ríkissjóðinn og orðið þar
ailmemnu'r eyðslueyriir. SkuJdir
vegna vegaifraimtovæmda eru mú
vexði. Hér voru góð xáð dýr. Emorðmar 300—400 mlljónir toróoa.
um hJuta hans á að ýta á u.nd-
an sér yfir á fram'tíðma. Öll eru
þessx tryggingarmál í hinum mesta
olestri.
Verkföllin og þáttur
stjórnarinnar
Eitt er það mál, sem etoki má
gleymast. Það er þáttur nfkis-
stjórnarinnar í verkföllum vetrar-
ins. Að því ætla ég noktouð
að vitoja, og þá étóki sízt vegna
þess, að með bolabrögðum var
hindrað, að þingsályktunartillaga
stjór.naramdstöðunniar um la-usn
verkfailanna væri rædd í alþjóðar
áheynn.
Frh. á bls. 22