Alþýðublaðið - 09.03.1990, Síða 2

2
Föstudagur 9. mars 1990
MMBIIBLMÐ
Armúli 36 Sími 681866
Útgefandi: Blaö hf.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Fréttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Dreifingarstjóri:
Setning og umbrot:
Prentun:
Hákon Hákonarson
Ingólfur Margeirsson
Jón Birgir Pétursson
Hinrik Gunnar Hilmarsson
Siguröur Jónsson
Leturval, Ármúla 36
Blaðaprent hf.
Áskriftarsíminn er 681866
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 75 kr. eintakiö.
HANDBOLTI, SKÁK
OG MÁT
Þjóðin hefur staðið á öndinni vegna þátttöku íslendinga í heims-
meistarakeppninni í handbolta í Tékkóslóvakíu. Gengi liðsins
hefur ekki verið sem best og þær vonir sem menn bundu við það
brostnar. Hins vegar var sigur þess í gærkveldi kærkominn og
vafalaust hafa ýmsir sem gengið hafa um niðurlútir undanfarna
daga tekið gleði sína á ný. Landsmenn verða að hafa það hugfast
að lífið er ekki eilífur dans á rósum og gildir það líka um íþróttir.
íslendingar hafa á undanförnum árum staðið sig býsna vel í
handbolta og þær kröfur gerðar til landsliðsins að það sé jafnan
í hópi þeirra alfremstu. Jafnvel þeir sem yfirleitt aldrei fylgjast
með íþróttum setjast fyrir framan skjáinn þegar kemur að stór-
mótum í handknattleik og sýnt er frá þeim. íslendingar líkt og
aðrar þjóðir fyllast stolti þegar þeim gengur vel á íþróttasviðinu
og handknattleikur er sú íþrótt sem íslendingar standa fremst í
á alþjóðlegum mælikvarða. Það skiptir því geðheilsu þorra al-
mennings miklu hvernig gengur á mótum þegar handboltinn á
í hlut.
Þó skin og skúrir kunni að skiptast á í íþróttum eins og öðru er
engin ástæða til að fyllast bölmóði þótt allt virðist ganga á aftur-
löppunum. Þetta er bara leikur. íþróttir hafa löngu sannað gildi
sitt og hið fornkveðna enn í fullu gildi; Heilbrigð sál í hraustum
líkama. Þó keppnisíþróttir hafi ef til vill ekki alltaf líkamsræktar-
sjónarmiðið í fyrsta sæti þá þjóna afreksíþróttir því hlutverki að
hvetja börn og unglinga til íþróttaiðkunar. íþróttir eru einn af
þeim þáttum lífsins sem gefur því gildi og jafnvel sumir lifa fyrir
ævilangt. Það kunna að vera til sjúklegir íþróttaáhugamenn en
menn skyldu hugga sig við það að meðan hugur er við kapp og
leik gera þeir ekkert verra af sér á meðan. Margir foreldrar hafa
haft það á orði að íþróttafélögin séu besta barnapían sem hugs-
ast getur og að þau þurfi ekki að hafa miklar áhyggjur af þeim
með þau eru á æfingu eða að keppa með liðum sínum. Fullorðnir
fá hins vegar margir hverjir ánægju af því að nöldra yfir slæmu
gengi liðsins síns eða gorta af því hversu vel það hafi staðið sig.
Svörnustu andstæðingar í boltanum hér heima geta sameinast
þegar, hvort heldur er í sorg eða gleði, íslenska landsliðið er að
keppa. Segi menn svo að íþróttir geti ekkert gott látið af sér leiða.
Ein er sú íþrótt hugans sem íslendingar hafa staðið sig betur í
en öðrum. Skákin er sannkölluð þjóðaríþrótt og okkar menn á
þeim vettvangi oft á tíðum ekki staðið sig verr en handbolta-
strákarnir. Gömul virðing íslendinga fyrir gáfum virðist enn lif-
andi og sumir þeir sem ekkert skilja í því írafári sem fylgir sprikl-
íþróttum fyllast göfugri andakt þeir skákmenn bregða á leik.
Menn fyllast stolti og þjóðin lyftist á hærra plan þegar skák-
mennirnir okkar ná toppárangri. Að sama skapi fyllist þjóðarsálin
fúllyndi þegar þeir láta máta sig. Annars eru skákmenn að því
leytinu til ólíkir flestum öðrum íþróttamönnum að þeir játa sig
sigraða þegar út í óefni er komið. Betur væri að færi um fleiri.
Nú stendur fyrir dyrum geysisterkt skákmót hér á landi. Þar
keppa þær þjóðir sem hvað fremstar þykja standa í skáklistinni
og auk þess lið Norðurlandanna. Það segir talsvert um styrk ís-
lendinga í þessari íþrótt að við eigum sex menn í tólfmanna liði
Norðurlandanna. Hvernig þeim vegnar á eftir að koma á daginn
en þó að ekki vinnist sigrar í hverju móti þá setur skákin mark sitt
á þjóðarsálina líkt og handboitinn. Væntingar eru miklar og
bregðast á stundum. Engu að síður fá þessar tvær íþróttagreinar
íslensku þjóðina inn á milli til að ganga í takt og standa saman
svona rétt til tilbreytingar.
ÖNNUR SJONARMIÐ
DEILUR um staösetnigu nýs álvers
eru farnar að setja svip sinn á þjóð-
lífið. í málum sem þessum riðlast
gjarnan fylkingar og fóstbræður
berast á banaspjótum ef svo ber
undir. Halldór Blöndal alþingismað-
ur að norðan lætur í sér heyra í
Morgumblaöinu útaf þessum mál-
um í gær. Ekki er hann með öllu
sáttur við ummæli þau er fyrrum
varaformaður Sjálfstæðisflokksins
og flokksbróðir, Friðrik Sóphusson
fyrrum iðnaðarráðherra, sagði á
fundi sjálfstæðismanna í Hafnar-
firði. Halldór segir m.a. svo í grein
sinn í Mogganum:
„Af þessum sökum var ég
mjög undrandi, þegar ég las frá-
sögn Morgunblaðsins sl. þriðju-
dag af fundi um stóriðjumál, sem
haldinn var í Hafnarfirði. Þar er
haft eftir Friðriki Sóphussyni al-
þingismanni, að hann sé sann-
færður um, „að úlfaþyturinn
sem varð fyrir nokkru í tengsl-
um við að nýtt álver ætti að rísa
við Eyjafjörð hefði orðið til þess
að útlendingar héldu að sér
höndum. Væntanlega notuðu
þeir tækifærið og könnuðu enn
betur möguleika í öðrum lönd-
um.“
Síðustu mánuði hefur enginn
„úlfaþytur" orðið í tengslum við
nýtt álver við Eyjafjörð. En hitt
er rétt, að Sigurður J. Sigurðs-
son, forseti bæjarstjórnar Akur-
eyrar, átti frumkvæði að því, að
sveitarstjórnarmenn beittu sér
fyrir því, að næsta álver rísi við
Eyjafjörð. Síðan hafa stéttarfé-
lög tekið í sama streng. Og mér
er óhætt að fuilyrða, að almenn-
ur áhugi sé fyrir slíkri fram-
kvæmd nyrðra. Norðlendingum
er ekki kunnugt um, að Haf nfirð-
ingar hafi einkaleyfi á álverum,
— þeim finnst það á hinn bóginn
góður Hafnarfjarðarbrandari.
Ég veit ekki til þess, að minnsti
stafkrókur sé fyrir því, að út-
lendingar hafi „haldið að sér
höndum" af því Eyfirðingar hafi
áhuga á stóriðju. En hitt er ugg-
laust rét hjá Friðriki Sóphus-
syni, að stóriðjufyrirtæki eru
vakandi fyrir þeim kostum sem
bjóðast í hinum ýmsu löndum.
Skárra væri það. Það er verið að
tala um fjárfestingu, sem skiptir
tugum milljarða króna.
Það er rétt hjá Friðriki Sóph-
ussyni, að við Eyjafjörð eru
mörg traust fyrirtæki í sjávarút-
vegi. Þau eru bakfiskurinn í at-
vinnulífinu þar. En við vitum
báðir jafn vel, að ekki er að bú-
ast við nýjum störfum í þeirri at-
vinnugrein. Ullariðnaður stend-
ur höllum fæti og landbúnaður á
undir högg að sækja.“
EINAR Ölafsson og Þórarinn Hjart-
arson skrifa langa grein í Þjóðvilj-
ann í gær. Ekki virðast þeir félagar
par ánægðir með formann Alþýðu-
bandalagsins eða sögulegt mat hans
á þróun mála á alþjóðavettvangi. í
greininni segir m.a.:
„Kannski kemur að því að for-
maður Alþýðubandalagsins
verði í góðu kompaníi í Alþjóða-
sambandi jafnaðarmanna með
forustumönnum Austur-evr-
ópsku kommúnistaflokkanna,
sem ekki hafa vílað fyrir sér að
senda byltingarsinnaða sósíal-
ista í fangelsi. Nú keppast þeir
við að kalla sjálfa sig sósíal-
demókrata. Hvort eru þeir
kommar eða kratar? Eða eru
þeir kannski (verðandi) kapítal-
istarl? Kannski á ráðherra Al-
þýðubandalagsins eftir að gera
við þá verslunarsamninga þegar
Vesturveldin hafa tryggt kaptal-
íska þróun á vestræna vísu með
nýrri Marshallaðstoð."
Þeir ljúka grein sinni með ádrepu
á hina vondu valdhafa:
„Á sama hátt og borgaralegir
stjórnmálamenn, á sama hátt og
nýfallnir valdhafar Austur-Evr-
ópu og allir aðrir sem vilja
hamla gegn raunverulegum
völdum alþýðu, hefur formaður
Alþýðubandalagsins engan hug
á að skýra veruleikann fyrir al-
þýðunni eða segja sannleikann,
heldur kýs hann að sníða hann
niður í einfaldar svarthvítar og
rangtúlkandi klisjur sem tönnl-
ast er á: fall komúnismans, sigur
lýðræðisins:
DAGATAL
Klámid í þjóbarsálinni
Þjóðarsálin þarf stöðugt á um-
ræðuefni að halda, einhverju til að
vera með eða á móti. Hún hringir
inn í útvarpsstöðvarnar, skrifar í
blöðin og blaðrar í sundlaugunum
og á vinnstöðunum. Þeim sem
standa fyrir útvarpsþáttunum þar
sem þjóðarsálin er hvað virkust
kalla þetta á betra málinu debatt
— hinir vita aö þetta er rugl.
Nú ber það nýjast við, og er auð-
vitað hvalreki í tíðindasnauðu
samfélaginu, að fólk sameinast
um klám og hringir hver í kapp við
annan. Ymist til að fordæma klám
og kynlíf í það heila tekið, ef ekki
til þess þá til að halda fram rétti
fullorðins fólks til að horfa á klám
ef því einu sinni sýnist. Allir eru þó
sammála um að klám megi ekki
hafa fyrir blessuðum börnunum
en sem kunnugt er þá eru nútíma-
börn ekki gædd þeim eiginleika
að slökkva á því sjónvarpsefni sem
þeim leiðist eða þau skilja ekki.
Heldur horfa þangað til þau sofna.
Þaðan af síður hafa foreldrar
þeirra þennan hæfileika eftir því
sem næst verður komist. Af þeim
sökum er Ijóst að klám má ekki
sýna í heimahúsum í sjónvarpi
vegna þess að börnin hafa ekki
rænu á að slökkva á sjónvarpinu,
foreldrarnir sennilegast annað-
hvort úti að skemmta sér ellegar
þá í vinnunni og hafa ekki tæki-
færi til að ræða við börn og ung-
lingana mun á kynlífi og klámi.
Hitt er svo annað mál að það er
líka bannað að unglingar og börn
séu mikið að drekka brennivín,
þau gera það samt. Engar konur
hafa þó enn bundist samtökum
um að gera brerinivín útlægt úr ís-
lensku samfélagi. Hefur það þó
lagt margan góðan dreng í gröfina
og eftir því sem best er vitað miklu
fleiri en klámið. En þjóðarsálin
lætur ekki við það sitja eins og
best væri að hún gerði. Þeir sem
hlustað hafa á hana á hinum ýmsu
vígstöðvum verður ljóst að það er
ekki klámiö sem brenglar huga
fólks — eitthvað annað hefur kom-
ið á undan og ruglað betur en tonn
af klámi gæti gert. Einn hringdi í
útvarpsstöð og sagðist vera kvik-
myndagerðarmaður — vildi ræða
þátttöku leikara í klámmyndum
og val einstaklingsins í beinu fram-
haldi! Annar hringdi til að láta í
Ijós þá skoöun að orðið klámiðn-
aður væri Ijótt — bætti svo við í
framhjáhlaupi að liturinn á skján-
um væri ekki nægjanlega góður
og gaf sig ekki með það, þrátt fyrir
greinilega óþolinmæði umsjónar-
mannsins! Sá þriðji óttaðist að á
endanum yrði farið að ráðast á
fólk sem horfði á klámmyndir.
Tjáningarfrelsið — tjáningarfrels-
ið og málfrelsið var líka margnefnt
til sögunnar og svo gubbast þetta
áfram. Veröur á endanum hreint
klám og ekki síður ofbeldi þar sem
þessu er ausið yfir hlustir saklauss
fólks sem á sér ekki viðreisnar von
á eftir. Að þurfa að hlusta á þetta
er hrein móðgun, klám, ofbeldi. í
heimahúsum þar sem fólk bara
getur alls ekki á nokkurn hátt
forðað sér. Ekki frekar en frá veð-
urfregnunum.
Sumir virðast vera þeirrar skoð-
unar að klámmyndir geri fólk þeg-
ar í stað snargeggjað, ónáttúrulegt
og siðspillt á alla kanta. Ekki verð-
ur annað séð en að ofbeldi í kvik-
myndum ætti þá að gera slíkt hið
sama og væri þá illa komiö fyrir
hinni íslensku þjóð. Níutíu prósent
hennar gengi um meö barefli og
ruddaskap hverskonar, hin pró-
sentin færu sem logi yfir akur og
nauðgaði öllu og öllum sem á leið
þeirra væru. Hér er reyndar kom-
inn kjörinn vettvangur fyrir
menntamálráðherra; nefnd til að
kanna áhrif kláms á almenna kyn-
hegðan fólks og finna leiðir til úr-
bóta. Formaður nefndarinnar yrði
skipaður af ráðherra, aðrir í
nefndinni yrðu fulltrúar áhuga-
manna af báðum gerðum, áhuga-
menn með og áhugamenn á móti.
Með þessum hætti mætti ná þeim
árangri að skipuleggja hverjir
mega horfa á klámmyndir, hvar
þeir mega gera það og síðast en
ekki síst — um hvað þeim sé leyfi-
legt að hugsa þegar sýningu
myndanna lýkur hverju sinni. Að
auki mætti svo skipa sérstaka
klámhugsanalögreglu sem fylgd-
ist með því að enginn hugsaði það
sem ekki má hugsa. Þá væri til-
ganginum náð auk þess sem þetta
myndi allt veita fjölda fólks at-
vinnu og veitir ekki af á þessum
síðustu og verstu tímum.