Alþýðublaðið - 21.03.1990, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 21. mars 1990
5
FRÉTTASKÝRING
Úrslitin í Austur-Þýskalandi sýna skýran vilja kjósenda:
Sameinað Þýskaland er krafan
Úrslit kosninganna í Austur-Þýskalandi á sunnudaginn
hafa vakið upp ótal túlkanir hjá fréttaskýrendum. Megin-
niðurstaðan virðist þó vera sú að með úrslitunum hafi kjós-
endur skrifað undir endalok Austur-Þýskalands og þeir haf i
fyrst og fremst verið að kjósa sér betri lífskjör, ekki hug-
myndafræði. Haft var eftir Wolf Bierman, hinum kunna
trúbador að við hæfi væri að breyta þjóðsöngnum úr
Deutschland-Deutschland uber alles í D-mark, D-mark úber
alles. Von Weizsacker, forseti Vestur-Þýskalands lét hafa
eftir sér að sósíalisminn þyrfti alltaf að vera til sem hug-
mynd því kapítalisminn væri ekki fullkominn.
EFTIR KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
Eftir að menn hafa jafnað sig á
því sem í upphafi var talinn stór-
sigur hægri manna og afhroð jafn-
aðarmanna (SDP), hafa komið upp
raddir um að ef til vill sé sigur’
hægri manna ekki svo óvæntur.
Austur-þýskir kjósendur hafi ein-
faldlega áttað sig á því að með því
að kjósa hægri menn hafi þeir um
leið verið að kjósa beinlínuteng-
ingu við Bonn þar sem Kristilegir
Demókratar undir stjórn Helmut
Kohl ráða ríkjum. Með því hafi
þeir látið í ljósi skýran vilja sinn til
þróunar á næstu misserum. Eitt
Þýskaland er krafan.
Ennfremur telja menn mikil-
vægt þegar skýringa er leitað á úr-
slitum kosninganna að enginn
austur-þýsku flokkana hafði í raun
og veru mannskap til að manna
allar ráðherrastöður í landinu. Af
þeim sökum hafi fólk talið hentug-
ast að kjósa sama flokk og við
stjórnvölinn var í Bonn, fremur en
t.d. jafnaðarmenn þar sem það
hefði getað skapað togstreitu milli
þýsku ríkjanna. Allar þessar skýr-
ingar hníga í raun í sömu átt; aust-
ur-þýskir kjósendur voru fyrst og
fremst að kjósa sér betri lífskjör,
þeirra skoðun er sú að þau náist
fyrst og fremst með skjótri sam-
einingu Austur- og Vestur-Þýska-
lands. Fljótvirkustu leiðina hafa
þeir talið þá að sömu flokkarnir
hafi verið við lýði beggja vegna
landamæranna.
Ósigur jafnaðarmanna
Jafnaðarmenn höfnuðu þegar í
stað boði kosningabandalags
hægri manna um að taka þátt í
myndun ríkisstjórnar og þegar
þetta er skrifað hafa hægri menn
tekið upp viðræður við Frjálsa
demókrata um myndun meiri-
hlutastjórnar. Fréttaskýrendur
hafa sagt að jafnaðarmenn séu þar
með komnir í óskastöðu. Þeir hafa
lýst því yfir að þeir séu tilbúnir til
að taka þátt í nauðsynlegum
breytingum á stjórnarskrá lands-
ins, þeir geta gert það jafnframt
því að vera virkt stjórnarand-
stöðuafl og þurfa ekki að taka
ábyrgð á þeim glundroða sem
menn virðast vera sammála um
að framundan sé í Austur-Þýska-
landi.
Helstu skýringar sem menn
hafa sett fram á því að jafnaðar-
menn fengu ekki fleiri atkvæði en
raun bar vitni, er að sjálfsögðu
mikið fylgi Flokks hins lýðræðis-
lega sósíalisma (gamla kommún-
istaflokksins), en hann fékk mun
meira fylgi en menn höfðu búist
við. Til einföldunar hafa menn sett
Austur-þyskir kjósendur kusu sér beinlínutengingu við Bonn og Helmut
Kohl þegar þeir fylltu út kjörseðlinn í fyrstu frjálsu og lýðræðislegu kosn-
ingunum í Austur-Þýskalandi. Um leið kusu þeir sér aðgang að sameinaðri
Evrópu þar sem hiö nýja þýska stórveldi verður máttarstólpinn.
fram þá kenningu að í raun og
veru megi leggja saman fylgi jafn-
aðarmanna og gamla kommún-
istaflokksins og fá þannig út u.þ.b.
fylgi jafnaðarmanna í Vest-
ur-Þýskalandi. Um leið megi
leggja að jöfnu fylgi hægri manna
í Austur-Þýskalandi við fylgi hægri
manna í Vestur-Þýskalandi. Enn-
fremur, og þá í þriðja lagi, geti
menn lagt saman fygli smáflokk-
anna í Austur-Þýskalandi (þar á
meðal Nýs vettvangs og kosninga-
bandalaga græningja og fleiri
samtaka), sem samtals lá nærri
5% og fengið út fylgi Græningjana
í Vestur-Þýskalandi. Með þessari
kenningu vilja menn sýna fram á
hliðstæður í þýsku ríkjunum. Á
hinn bóginn verða menn að horfa
á það í þessu samhengi að hægri
menn í Áustur-Þýskalandi eru ekki
hefðbundnir hægri menn, þeir eru
gamlir samherjar gamla Komm-
únistaflokksins og örgustu alræð-
issinnar margir hverjir.
Lokanaglinn
í líkkistu alræðisins
Fréttaskýrendur virðast nokkuð
sammála um að ekki megi túlka
nðurstöður kosninganna sem sig-
ur kapítalismans eins og margir
hafa viljað gera. Fremur sem ósig-
ur miðstýringar og ríkisforsjár og
siðasta naglann í líkkistu alræðis-
ins. Það virðist ljóst, a.m.k. sem
stendur, að lokið er fyrstu og einu
lýðræðislegu kosningunum í Aust-
ur-Þýskalandi og að í þeim hafi
kjósendur tekið einarða afstöðu
með sameiningu Þýskalands,
Austur-Þjóðverjar vilja njóta sömu
lífskjara og samlandar þeirra í
vestrinu og þeir vilja njóta þeirra
hið fyrsta. Ennfremur — þeir vilja
ró, skipulag og aga á nýjan leik og,
þeir sjá best fram á það ástand
með skjótri sameiningu.
Bjarni P. Magnússon:
Prófkjörið opið
og lýðræðislegt
Opið bréf til ritstjóra Alþýdublaðsins
Ágœti Ingólfur.
Við höfum báðir verið og erum
enn þeirrar skoðunar að hreyfing
jafnaðarmanna geti því aðeins
skoðast sterkt afl að styrkur henn-
ar á vinstri (róttækari) væng
stjórnmálanna sé ótvíræður. Við
höfum báðir verið þeirrar skoðun-
ar og erum enn að þótt straumur
kjósenda sé ef til vill til hægri síð-
ustu mánuði þá sé nú lag til þess
að sameina krafta okkar á vinstri
vængnum og að til lengri tíma litið
muni það skila okkur og hugsjón
okkar meiri árangri ef vel tekst til
en stundarsigur byggður á fölsk-
um forsendum.
Alþýðublaðið er með fréttaskýr-
ingu um prófkjör fulltrúaráðsins
og Nýs vettvangs og gerir að því
skóna að Ólína Þorvarðardóttir
hafi mikinn stuðning í fyrsta sætið
og að baráttan um annað og þriðja
sætið eigi sér stað milli mín og
Kristínar Á Ólafsdóttur borgarfull-
trúa. Mér finnst tónninn í grein-
inni vera sá að enn séu það Al-
þýðuflokkur og Alþýðubandalag
sem takist á og svo eigi það að
vera. Til áréttingar þessu tekur
blaðið af skarið um það hvorn full-
trúa Nýs vettvangs velja skuli í
annað tveggja efstu sætanna, en
þær Ólína og Kristín eru af fulltrú-
um Nýs vettvangs taldar þær einu
sem um það berjast.
Ég hef hingað til unnið að þessu
máli undir allt öðrum formerkjum
og mun gera það áfram. Ég hef lit-
ið svo á að samstarf okkar borgar-
fulltrúanna væri ávísun á að mál-
efnastaða okkar væri sú sama og
það væri mikilvægast í umtalinu
um samfylkingu lýðræðisafla í
borginni. Samvinna okkar hefur
og verið notuð sem forsenda fyrir
öllu tali um samfylkingu.
Það eru tvö ár frá því að við í
minnihlutanum fórum að ræða
um sameiginlegt framboð og hvað
oft hef ég rætt það við Kristínu Á.
Ólafsdóttur. Hún var lengi vel á
varðbergi vegna kröfu minnar um
prófkjör, taldi að Atþýðuflokkur-
inn hefði þar forskot vegna
reynslu sinnar í prófkjöri og því
væri ekki um samstarf á jafnréttis-
grundvelli að ræða.
Eins og ég gat um hér að framan
er það og verður kappsmál mitt
með þessu framboði að sýna fólki
að við í Alþýðuflokknum og í Al-
þýðubandalagi getum unnið af
heilindum saman og það sé vísasti
vegurinn til þess að mynda sterkt
afl jafnaðarmanna. Ég felli mig
ekki við tóninn í fréttaskýringa-
greininni og vil að það komi skýrt
fram að í opnu prófkjöri er verið
að leita til kjósenda og þeir beðnir
um að raða á lista vegna þess að
flokksforystan vill framselja það
vald til fólksins. Ef blaðið ætlar að
gefa þá mynd að fyrirfram sé búið
að ráða niðurstöðum prófkjörsins
þá er víst að verr er af stað farið en
heima setið. Vel má vera að slíkur
sé vilji einhverra en af minni hálfu
er ekki svo og hef ég ekki tekið
þátt i neinu slíku.
Ég hef sagt Kristínu Á. Ólafs-
dóttur að mér finnst að við ættum
að gefa kost á okkur í fyrsta sæti
og sjá hver vilji kjósenda er, jafn-
f ramt tjáði ég henni að mér fyndist
rétt að við sem borgarfulltrúar
mismunandi afla skipuðum efstu
sætin og gerðum okkar til þess að
svo færi i þeim eina tilgangi að
fylkja mismunandi öflum um
framboðið. Þessa skoðun mína hef
ég tjáð Ólínu Þorvarðardóttur og
gerði það áður en hún tók ákvörð-
un um framboð.
Það er til litils að boða opið próf-
kjör ef menn setja sér það mark-
mið að fá sem fæsta til þess að taka
þátt til þess eins að möndlararnir
nái sínu fram, opið prófkjör er til
þess að fá fram vilja fólksins, beita
lýðræðislegri aðferð. Eitt er það
víst að ég gef kost á mér í fyrsta
sæti í prófkjörinu og þá í þeim til-
gangi að fulltrúi Alþýðuflokksins
hljóti það sæti og mun leita til
fólks og biðja það um stuðning við
þá ætlun mína óháð því hvort
flokkstoppar hafi samið um eitt-
hvað annað því að slíku samkomu-
lagi er ég ekki aðili.
Prófkjörið á að vera opið og lýð-
ræðislegt það er a.m.k. minn vilji
og vonandi sem flestra annarra.
Bjarni P. Magnússon,
borgarfulltrúi
Alþýðuflokksins
Athugasemd ritstjóra
Fréttaskýringum Alþýðublaðs-
ins er m.a. ætlað að kafa undir yf-
irborðið og gefa lesendum blaðs-
ins innsýn í það sem gerist bak við
tjöldin. Við vinnslu fréttaskýringa
er þess gætt að traustar heimildir
séu að því sem þar kemur fram.
Stefna blaðsins er ekki túlkuð í
fréttaskýringum heldur í forystu-
greinum.
Ingólfur Margeirsson,
ritstjóri
Alþýðublaðsins.