Alþýðublaðið - 24.03.1990, Blaðsíða 3

Laugardagur 24. mars 1990
3
Hi/er er hann eiginlega?
Sigurdur Helgason eldri, stjórnarformaöur Flugleiöa hf.
HUGMYNDASMIÐUR 0G
KLÓKUR FJÁRAFLAMAÐUR
— en vantar þetta mannlega
Flugleiöir hf. er fyrirtæki meö vandamál, — peninga-
vandamál. Það er ekkert nýtt í fluginu. Allar götur frá því á
þriðja áratug aldarinnar, þegar fariö var aö huga aö flugi
sem samgöngubót hafa fjárhagsvandræöin verið fylgifisk-
ur. Nánast hver einasti aðili sem sinnt hefur flugmálum hef-
ur ratað í miklar mannraunir í peningamálum. Flugleiöa-
menn þekkja vel þessi vandamál, félagiö hefur rambað á
barmi gjaldþrots, en tókst að leiðrétta stefnuna á ný. í dag
þykir mörgum í viöskiptalífinu aö svartir tímar séu fram-
undan í rekstri fyrirtækisins. Framundan séu stórfelldar
björgunaraögerðir, og aö ríkissjóöur muni þurfa að koma
enn á ný til hjálpar okkar stærsta flugfélagi.
AtvinnuflugSciga íslendinga er
63 ára gömul, hófst 1927. Einn
þeirra íslendinga sem hvað lengst
hefur starfað að flugmálum okkar
er Sigurður Ólafur Helgason, í
daglegu tali kallaður Sigurður
eldri, til aðgreiningar frá nafna
sínum, forstjóra Flugleiða.
Kynntist Loftleiðum
á bernskuárum félagsins
Sigurður var aðeins 22 ára þeg-
ar hann hélt til New York árið
1944, undir lok stríðsins. Tilgang-
urinn með siglingunni vestur á
þessum válegu tímum var að
nema viðskiptafræði eða Business
Administration, eins og það heitir
á ensku, við hinn virta Colombia
háskóla í New York. Auk þess að
stunda námið af kappi, annaðist
Sigurður fyrirgreiðslu fyrir mörg
fyrirtæki á íslandi, m.a. fyrir Loft-
leiðamenn.
Að námi loknu 1948 hélt Sigurð-
ur heim til íslands og gerðist for-j.
stjóri tveggja stórra fyrirtækja,
Orku hf. og Steypustöðvarinnar
hf., fyrirtækja í eigu Valfells-ættar-
innar, sem var og er ætt mikils
auðs. Sigurður er frændi þeirra
Valfellsa, í föðurætt að rekja vest-
ur á Mýrar. Innan fjölskyldunnar
ríkir mikil eindrægni og Sveinn
Valfells sá strax að í hinum unga
frænda var mikill töggur. Hann
þurfti því ekki að leita út fyrir
frændgarðinnn eftir góðum for-
stjóra.
Vildi reyna fyrir sér
i alþjóðlegum viðskiptum
Steypustöðin var í raun framúr-
stefnufyrirtæki, fyrsta steypustöð
Evrópu og er elst slíkra fyrirtækja
í okkar heimsálfu. Orka var aftur
á móti umsvifamikið í innflutningi
bíla og véla ýmisskonar. Einhver
hefði látið þessar vegtyilur nægja,
og eflaust hefur Sigurður í fyrstu
talið að í störfum fyrir slík stórfyr-
irtæki lægi framtíð hans og starfs-
kraftar. En svo varð ekki. Sigurður
var áður en hann vissi upp fyrir
haus af vandamálum Loftleiða hf.,
ungs fyrirtækis í flugrekstri, sem
fæstir höfðu mikla trú á.
Sigurður starfaði við steypu-
framleiðslu og innflutning hjá áð-
urnefndum fyrirtækjum um 13 ára
skeið, þar til 1961 að hann lét af
störfum og hélt til starfa hjá Loft-
leiðum í New York þar sem hann
var næstu 13 árin að hann gerðist
forstjóri Flugleiða 1974. Greini-
lega hefur Sigurði þó fljótlega tek-
ist að leiðast þófið í viðskiptalífi Is-
lendinga með innflutningstálmun-
um og gjaldeyrishöftum. Því var
það haustið 1952 að hann hleypti
heimdraganum og hélt aftur til
New York og hugðist kanna mögu-
leika á að komast í alþjóðleg við-
skipti.
Loftleiðabréfin
keypt yfir borðið
Á þessum tíma voru Loftleiða-
menn í fjárhagsvandræðum og
gátu með engu móti selt hlutabréf
upp á 700 þúsund krónur í fyrir-
tækinu, en 1,3 milljónir hafði tek-
ist að selja af nýju hlutafjárútboði
félagsins. Hitti Sigurður forráða-
menn Loftleiða af og til og frétti af
öllum hræringum í flugmálum ís-
lands, en þar vildu Flugfélags-
menn fyrir alla muni koma keppi-
naut sínum fyrir kattarnef. Sigurð-
ur var greinilega strax „veikur fyr-
ir‘ hinni spennandi flugmálastarf-
semi. Hann settist niður í bóka-
safni síns gamla háskóla og tók að
lesa sér til um alþjóðlegan fyrir-
tækjarekstur, og þá einkum það
sem til var um flugrekstur.
Ekki leið á löngu þar til Sigurð-
ur, þá kominn heim til íslands að
nýju og tekinn til við fyrri störf,
keypti hlutabréfin í Loftleiðum,
sem afgangs voru, á einu bretti yf-
ir afgreiðsluborðið. Varð af þess-
um kaupum hið mesta hitamál.
Flugfélagsmenn sem komnir voru
með fótinn inn fyrir dyrnar brugð-
ust ókvæða við, kærðu gjaldkera
félagsins, sem varð að dúsa í svart-
holinu eina nótt. Urðu af þessu
málaferli sem gengu gjaldkera
Loftleiða og „byltingarmönnum"
innan félagsins í hag. Einn þessara
byltingarmanna var að sjálfsögðu
Sigurður Helgason.
Arkitekt aö
innanhúss-„byltingu"__________
Hlutabréfakaup þessi voru auð-
vitað gerð fyrir fé Sveins Valfells
og blómlegra fyrirtækja hans, sem
án efa bjargaði hinu unga flugfé-
lagi á örlagastundu. Sú fjárfesting
hefur án efa verið viturleg, —
nokkrum árum síðar var hafið
svokallað Loftleiðaævintýri, langt
tímabil meiri velgengni en nokk-
urt íslenskt fyrirtæki hefur upplif-
að. Fyrirtækið græddi á tá og
fingri og virtist nánast ekkert
ómögulegt.
Sigurður Helgason varð stjórn-
armaður í Loftleiðum út á hluta-
bréfaeign þeirra Orku/Steypu-
stöðvarmanna, fyrst í byltingar-
stjórninni 1953. Án efa hefur Sig-
urður lagt margt til ráðanna við
þessa byltingu innan fyrirtækisins,
og verið arkitekt að henni ásamt
Kristjáni Guðlaugssyni, lögmanni
og ritstjóra Vísis.
Hugmyndasmiður í New York
Það var þó ekki fyrr en 1961,
átta árum eftir byltinguna, að Sig-
urður lét af störfum sínum við
Orku og Steypustöðina, og tók til
starfa hjá Loftleiðum hf. í New
York. Sigurður var ekki mikill fjöl-
miðlamatur á þessum árum. Hann
vann sín störf í kyrrþey og verður
ekki annað sagt en að New
York-skrifstofan hafi verið í góðu
lagi — einmitt þaðan spruttu
mestu tekjur félagsins á þessum
árum. Þaðan er líka sagt að marg-
ar snjallar viðskiptahugmyndir
hafi borist — úr kontór Sigurðar.
Þegar Sigurður kom síðan á
heimavöllinn var nafn hans og
mynd meira í fjölmiðlum landsins
og er hann áreiðanlega með best
þekktu einstaklingum líðandi
stundar. En aðeins forhliðin.
Það vantar þetta mannlega
Sigurður Ó. Helgason hefur
aldrei hleypt fólki of nærri sér.
Hann er að sögn þeirra sem hann
best þekkja dugnaðarforkur, fróð-
ur og vel lesinn. En það kemst
enginn mjög nálægt honum. Á
mannamótum er hann hnyttinn
og skemmtilegur, það sem þeir
fyrir „westan“ kalla executi-
ve-týpu. Menn finna Sigurði það
helst til foráttu að vera um of
íhaldssaman á tækniframfarir, —
og að hann vanti hina mannlegu
hlýju. Sigurður er afskaplega yfir-
vegaður í gerðum sínum og ekki
verður annað sagt en að ferill hans
i flugmálum sé bæði langur — og
oftast nær heilladrjúgur.
Vitað er að viss öfl innan Flug-
leiða hf. vilja fá nýjan stjórnarfor-
mann. Það tókst ekki á aðalfund-
inum nú í vikunni. Sigurður situr
áfram í þeim stóli a.m.k. fram á
næsta vor. En einmitt á næstu
misserum bíður stjórnar Flugleiða
hf. að leysa marga hnúta. Við
lausn vandamála mun mesta
reyna á þá Sigurð Helgason og
Hörð Sigurgestsson, forstjóra Eim-
skips. Mun þar reyna á samstarf
þeirra tveggja fyrst og fremst.
Hvernig þeim tekst til við að stýra
fyrirtækinu í örugga höfn fer að
sjálfsögðu mikið eftir því hvernig
þeir stilla saman kröftum sínum.
Og þá mega menn muna að það
má aldrei vanta þetta mannlega.
EFTIR JÓN BIRGI PÉTURSSON