Alþýðublaðið - 24.03.1990, Síða 6

6
Laugardagur 24. mars 1990
Nýtt Þýskaland í burðarliðnum
Helmut Kohl kanslari Vest-
ur-Þýskalands og Hans Modrow
forseti Austur-Þýskalands
skömmu fyrir kosningarnar í Aust-
ur-Þýskalandi. Þegar er búið að
setja niður tímaáætlun fyrir sam-
einingu ríkjanna. Kohl leggur að
sjálfsögðu áherslu á að það verði
fyrir almennar kosningar í Vest-
ur-Þýskalandi nk. haust. Hann
lætur einskins ófreistað til að
verða maðurinn sem sameinaði
Þýskaland.
legur styrkur verður mikilvægari.
Á meðan ástandið í heiminum er
þannig að stríð eru staðbundin og
háð á útkjálkasvæðum er líklegt
að stórveldi verði fremur skil-
greint útfrá viðskiptalegu mikii-
vægi heldur en fjölda eldflauga og
flugmóðurskipa. „Gömlu" stór-
veldin eru að sligast undan kostn-
aði við hernaðaruppbygginguna
og vígbúnaðarkapphlaupið, efna-
hagslega glíma þau bæði við
stöðnun eða hreina afturför. í raun
eru þau því berskjölduð gegn sam-
keppni viðskiptavélanna tveggja,
Þýskalands og Japans. Allt útlit er
því fyrir að þær tvær þjóðir sem
töpuðu seinni heimsstyrjöldinni
komi á endanum út sem pólitískir
og efnahagslegir sigurvegarar
kalda stríðsins.
Hugmyndafræðilegt uppgjör
U| Sameining þýsku ríkjanna hefur
Stórveldi skapast
í 45 ár hafa Þjóðverjar goldið grimmdarverka nazista í síð-
ari heimsstyrjöldinni. Þjóðinni var skipt uppog bandamenn
ríktu yfir Berlín eins og lénsherrar. Þessi stolta þjóð, fyrrum
stórveldi, reis engu að síður upp sem efnahagslegt stór-
veldi, hvarvetna töluðu menn um hið þýska efnahagsundur.
Þrátt fyrir það hafa Evrópubúar haft horn í síðu Þjóðverja
síðan í heimsstyrjöldinni menn hafa ekki getað gleymt
framferði þeirra þessi ár sem Hitler var við völd í landinu.
Og þegar möguleikinn á sameiningu þýsku ríkjanna liggur
á borðinu rísa þjóðir Evrópu upp á afturfæturna og hrýs
hugur við því nýja þýska stórveldi sem er að myndast.
Pýsku ríkin tvö renna saman í eitt. Um leid skapast nýtt
stórveldi í heiminum. Stórveldi sem byggir fyrst og
fremst á efnahagslegri getu en ekki hernaöarlegri.
Strax og Berlínarmúrinn hrundi
komu viðbrögð bæði vestan og
austan við Þýskaland. Pólverjar
óttuðust um landamæri ríkjanna
og opinberir tcilsmenn pófsku
stjórnarinnar hafa lýst því yfir að
það sé betra að sameinað Pýska-
land verði áfram í Atlanshafs-
bandalaginu. Þannig geti það ekki
orðið sjálfstætt stórveldi. Mitter-
and Frakklandsforseti lýsti að vísu
strax yfir því að Frakkar óttuðust
ekki sameinað Þýskaland en
greinilegt var samt að undir niðri
var Frökkum ekki sama. Kurteis-
lega orðaði franska stjórnin það
þannig að Þjóðverjar „ættu að
skilja áhyggjur vinveittra ná-
granna." Frakkar hafa lagt áherslu
á sameiningu Evrópu og sett sjálfa
sig í öndvegi sem sameingarafl
Evrópu. Þeir óttast að sameinað
Þýskaland muni skyggja á allar
aðrar þjóðir Evrópu. Genscher, ut-
anríkisráðherra Vestur-Þýska-
lands reyndi að róa öldurnar og
sagði að Þjóðverjar vildu evrópskt
Þýskland, ekki þýska Evrópu.
Þýskir embættismenn hafa þó lát-
ið hafa eftir sér að Þjóðverjar sjái
fyrir sér ÞýskaJand sem fremst
meðal jafningja í sameinaðri Evr-
ópu.
Það er svo margt sem hefur
breyst í Evrópu síðan í haust að í
raun hefur enginn yfirsýn yfir allt
það sem gerst hefur, hvað þá held-
ur það sem gerast kann í framtíð-
inni. Um leið og Austur-Evrópu-
þjóðirnar brjótast undan komm-
únismanum raskast valdajafnvæg-
ið í álfunni og þar með í öilum
heiminum. Hin gömlu hernaðar-
stórveldi líða undir lok að öllum
líkindum í náinni framtíð, a.m.k.
breytist hlutverk þeirra verulega.
Atlanshafsbandalagið hefur lagt
áherslu á breytt hlutverk sitt og
ætlar sér fremur pólitíska framtíð
en hernaðarlega. í þeim tilgangi
er Wörner framkvæmdastjóri
bandalagsins í Moskvu til við-
ræðna við Sovétmenn um þessar
mundir. Þar með er blað brotið í
sögunni, í fyrsta skipti er frammá-
maður Átlanshafsbandalagsins
kominn til Moskvu í nafni banda-
lagsins. Meginumræðuefnið: Sam-
eining Þýskalanda
Fjórveldin vilja hafa hönd í
bagga með framtíð Þýskalands
hernaðarlega séð, hvar landið á að
vera, í Atlanshafsbandalaginu eða
hlutlaust og um leið vakna ótal
spurningar um valdajafnvægi.
Þjóðverjar sjálfir vilja fá leyfi til að
lifa sjalfstætt i fyrsta sinn í 45 ár, án
íhlutunar annarra ríkja, í friði við
nágranna sína og sem ein þjóð.
Stórveldi í nýrri merkingu
Sameiningin gerir Þýskaland
ekki að stórveldi í hefðbundinni
túlkun eftirstríðsáranna á orðinu.
týskaland er ekki nægilega stórt,
fólksfjöldinn er ekki nægur, til að
verða stórveidi í hefðbundinni
merkingu skortir Þýskaland kaf-
bátaflota og kjarnorkuvígbúnað
til að verða jafnokar Bandaríkj-
anna og Sovétríkjanna. En það
sem mestu máli skiptir í þessu
samhengi: Síðan í seinni heims-
styrjöldinni hafa Þjóðverjar ekki
haft neitt alþjóðlegt hlutverk, eng-
ar alþjóðlegar skyldur, í raun hafa
þeir haft það eitt að markmiði að
hagnast.
Átburðarás undanfarins árs hef-
ur hinsvegar leitt í ljós að stórveld-
in gegna ekki því hlutverki sem
þau áður gengdu. Herstyrkur
skiptir æ minna máli, efnahags-
af mörgum verið lýst þannig að
fyrst skuli hún framkvæmd, menn
geta svo hugsað eftir á. Og óneit-
anlega virðast vera milljón lausir
endar hvað sameininguna varðar.
Svo ekki sé talað um uppgjör við
fortíðina sem hefur í raun aldrei
farið fram í Þýskalandi svo nokkru
nemi. „Das Vaterland," er hugtak
sem öll Evrópa óttast, hugtak sem
skotið hefur upp kollinum undir
það síðasta og vísar beint aftur í
uppgang þriðja ríkisins á fjórða
áratugnum.
Oft á tíðum hafa menn ekki átt-
að sig á því að í Þýskalandi eru enn
í gildi fjöldi laga sem sett voru á
tímum nazistanna, laga sem ekki
hefur verið hirt um að fella úr
gildi. Samband foreldra og barna
sem nú eru komin á þrítugsaldur-
inn hefur verið brösótt, þvi for-
eldrarnir, kynslóðin sem fædd er á
árunum kringum stríðið er alin
upp við aga og vinnusemi, hugtök
sem yngra fólkið hefur átt erfitt
með að viðurkenna sem algild.
Þetta hefur skapað gjá milli kyn-
slóða og mjög mismunandi við-
horf sem endurspeglast sterkt í
þýskri pólitík, til að mynda áhersl-
um græningjanna sem eru án efa
lengst komnir í umhverfismálun-
um í Evrópu. Nýtt gildismat liggur
að baki þeirri hreyfingu, gildismat
Vestur-þýska efnahagskerfið á ærið verk fyrir höndum að endurreisa rúst-
irnar sem kommúnisminn skildi eftir sig í Austur-Þýskalandi. 45 ára van-
ræksla kommúnista blasir við hvarvetna, þar á meðal i Dresden nútímans.
Útflutningur
Sameinað
Þýskaland
$ 354.1 milliarður
Bandarlkin
$ 321.6 milljarðar
Japan
$ 264.9 milliarðar
Sovétríkin
$ 110.6 milliarðar
Bílaeign
m Iv 1000 ibúa
Bandaríkin
572
Sameinað
Þýskaland
376
Japan
235
Sovétríkin
42
Verg lands-
framleiðsla
Japan
$ 2,570.6 milljarðar
Sameinað
Þýskaland
$ 1,412.9 milljarðar
Viðskipta-
jöfnuður
Japan
$ 77.5 milljarðar
Sameinað
Þýskaland
$ 73.9 milljarðar
Sovétríkin
$ 3.3 milljarðar
Bandaríkin
$ —138 miiljarðar
Ólympíu-
verðlaun
sumar —1988
Sameinað
Þýskaland
142
Sovétríkin
132
Bandaríkin
94
Japan
14