Alþýðublaðið - 21.04.1990, Blaðsíða 2

2
flhlllllilflllll
Ármúli 36 Sími 681866
Útgefandi: Blaö hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjórar: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Auglýsingastjóri: Hinrik Gunnar Hilmarsson
Dreifingarstjóri: Siguröur Jónsson
Setning og umbrot: Leturval, Ármúla 36
Prentun: Blaðaprent hf.
Áskriftarsíminn er 681866
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 75 kr. eintakiö.
SAMSTAÐA UM
MIKILVÆG MÁL
I dag koma sveitarstjórnarfull-
trúar, frambjóðendur Alþýðu-
flokks og flokksstjórn saman til
fundar í Reykjavík til að ræða
stöðu mála vegna sveitarstjórn-
arkosninga, sem eru framund-
an. Nokkrar hræringar hafa átt
sér stað í framboðum. Nú fylkir
Alþýðuflokksfólk víða með öðr-
um undir merkjum jafnaðar-
stefnunnar eða jafnvel í enn víð-
tækara samfloti. í höfuðstað
landsins hefur tekist samvinna
með öflum sem hafa á seinni
misserum getað starfað saman í
borgarstjórn eða í einstökum
málaflokkum, svo sem í hús-
næðismálum. Víða annars stað-
ar stendur Alþýðuflokkurinn að
framboðslista með öðrum
stjórnmálasamtökum.
Vígi Alþýðuflokksins er ákaf-
lega misjafnt eftir sveitarfélög-
um. Á Reykjanesi eru styrkustu
stoðirnar í sveitarstjórnarmál-
um. Nægir að nefna Hafnar-
fjörð, þar sem skoðanakannanir
benda jafnvel til að flokkurinn
nái hreinum meirihluta. Staða
Alþýðuflokks á slíkum stöðum
gefur ótvírætt til kynna að jafn-
aðarstefnan eigi upp á pallborð-
ið hjá þorra þjóðarinnar. Pví
miður hefur nokkurs minni-
máttar gætt í flokknum og
stuðningur flokksins sjálfs á
landsvísu ekki verið nógu márk-
viss fram að þessu.
Sveitarstjórnarkosningar nú
munu að nokkru leyti snúast um
landsmál. Ýmsir óttast að Al-
þýðuflokksfólk muni gjalda fyrir
gjörðir ríkisstjórnarinnar sem
ekki virðist of vinsæl meðal al-
mennings sem stendur. Þrátt fyr-
ir mjög sannfærandi árangur í
fjármálum ríkis og þjóðar, þar
sem tekið var við hálfgerðu
þrotabúi eftir Framsókn og Sjálf-
stæðisflokk, og eftir eitthvert
mesta góðæri sem riðið hefur
yfir þjóðina hin síðari ár, hefur
ekki tekist að sannfæra almenn-
ing um gagnsemi aðgerða. Jó-
hanna Sigurðardóttir, sem farið
hefur með sveitarstjórnamál í
ríkisstjórninni, hefur beitt sér
fyrir fjölmörgum málum sem
snerta sveitarfélögin, ýmist
beint eða óbeint þegar til lengri
tíma er litið.
Með lögum um breytingu á
verkaskiptingu ríkis og sveitar-
félaga sem tóku gildi 1. janúar
sl., urðu þáttaskil í samskiptum
ríkis og sveitarfélaga. Veruleg
verkefni munu flytjast frá ríki til
sveitarfélaga og ábyrgð þeirra
síðarnefndu aukast að sama
skapi. með breytingunum er
vald fært heim í héruð. Sveitar-
félögin munu sjá um verkefni
sem sérstaklega ráðast af stað-
bundnum þörfum og þekkingu á
aðstæðum ásamt frumkvæði
heimamanna munu leiða til
skynsamlegri þjónustu. Ríkið
annast hins vegar þau verkefni
sem hagkvæmara er að leysa
með landsheild í huga. Breyting-
ar þessar taka einkum til
menntamála og heilbrigðiskerf-
isins.
Með breyttri verkaskiptingu er
sjálfstæði sveitarfélaga aukið og
þau gerð óháðari ríkisvaldinu.
Lög um tekjustofna sveitarfé-
laga sem fylgdu í kjölfar verka-
skiptingarinnar sýna ótvírætt að
þetta hefur gengið eftir. Félags-
málaráðherra hefur látið kanna
áhrif breytinganna á rekstur 10
sveitarfélaga af mismunandi
stærð, og bendir hún eindregið
til þess að hagur sveitarfélaga
hafi vænkast með tilkomu lag-
anna. Sem dæmi má nefna að
1100 íbúa sveitarfélag hefur 20
milljóna króna meiri tekjur en
áður.
Af öðrum málum sem falla
undir verksvið félagsmálaráð-
herra og skipta verulegu máli
fyrir sveitarfélögin eru breyting-
arnar á húsnæðiskerfinu sem
hafa verið gerðar að undan-
förnu. Nægir að nefna kaup-
leiguíbúðirnar, en með þeim
getur fólk valið um kaup, leigu
með hugsanleg kaup í huga síð-
ar eða kaup á hlutareign í íbúð-
inni (búsetafyrirkomulag).
Vegna tíðra búferlaflutninga og
mismunar á fasteignaverði á
höfuðborgarsvæðinu og á lands-
byggð, hentar kaupleigukerfið
einkar vel á landsbyggð. Enda er
þegar nokkuð um það að sveit-
arfélög og fyrirtæki hafi komið á
kaupleiguíbúðum í sameiningu,
til að mæta eftirspurn eftir
vinnuafli, en þar sem skortur á
íbúðum hefði ella komið í veg
fyrir að fólk flyttist í sveitarfélag-
ið.
! önnur veigamikil mál
sem snerta afkomu byggðar í
landinu, hafa verið á könnu ráð-
Laugardagur 21. apríl 1990
herra Alþýðuflokks. Nægir að
nefna tvö stórmál, sem hvort um
sig eiga eftir að skipta sköpum
fyrir hag fólks í landinu. Annað
eru áform um stóriðju, sem flest-
ir telja að best væri komið á
landsbyggðinni utan Reykjavík-
ursvæðisins. Álver veitir nokkur
hundruð atvinnu og yrði veru-
leg lyftistöng í atvinnulífi hvar
sem hún yrði sett niður. Hitt
málið sem veldur straumhvörf-
um, þegar fram í sækir, er opnun
Evrópumarkaðar með samning-
um um samfellt markaðssvæði
Vestur-Evrópuríkja í kjölfar
samninga EFTA og EB. Þá gefast
íslenskum fyrirtækjum stórkost-
leg tækifæri á milljónamörkuð-
um, en jafnframt er við því að
búast að samruni fyrirtækja eigi
sér stað á íslandi. Afleiðingarnar
verða að auki að byggð mun
breytast í landinu. Með aukinni
samvinnu fyrirtækja þéttist
byggð og kallar á betri sam-
göngur, svo að sækja megi
vinnu um lengri veg en nú er til-
fellið. Óbeinar afleiðingar verða
einnig að öllum líkingum breyt-
ingar á höfuðatvinnuvegum
landsbyggðar, sjávarútvegi og
landbúnaði. Hér eru verk fram-
undan, sem við höfum fálega
sinnt. Skipulagslaust undanhald
sem á sér stað í landbúnaði og
sjávarútvegi er að njörvast ofan
í miðaldaskipulag, þar sem fiski-
miðin eru afhent fáeinum ein-
staklingum til ævarandi nýting-
ar.
tikkert mál er eins afgerandi
fyrir lífsafkomu þjóðarinnar og
sjávarútvegur. Ekkert mál teng-
ist heldur eins vel landsbyggð og
sjávarútvegur. Það þyrfti því að
vera á dagskrá allra sveitar-
stjórna að loknum kosningum í
vor. Nema það yrði of seint.
Komi sjávarútvegsráðherra
frumvarpi sínu í gegn. Þá skrif-
ast reikningurinn á alþingis-
menn, sem virðast ætla að af-
sala þjóðinni réttinum til mestu
auðæfa okkar.
Bodberar illra tídinda
Fjölmiðlar eru boðberar íllra
tíðinda og flytja allt of sjald-
an jákvæðar fréttir og nota-
legar. Ég heyri stundum fréttaþul-
ina segja í lok fréttatíma:
„Og svo er hér ein góð frétt í lok-
in . . .“ eins og cifsakandi.
Þekktur rithöfundur og lengi
starfsmaður Sameinuðu þjóðanna
segir í bókinni MOST OF ALL,
THEY TAUGHT ME HAPPINESS,
að hann lesi eða heyri afar sjaldan
fréttir í fjölmiðlum af jákvæðu
starfi SÞ. Það sé eins og fjölmiðlar
viljandi stingi undir stól jákvæð-
um fréttum, enda þótt daglega
megi lesa góð tíðindi í fréttabréfi
SÞ sem er sent út um víða veröld,
til allra fjölmiðla. Höfundur spyr af
hverju þær fréttir séu ekki birtar.
Þessi starfsmaður SÞ og lengi sam-
starfsmaður U. Thants, heitir Ro-
bert Muller.
Neytendur fjölmiðlanna vilja fá
vondar fréttir og æsandi. Fólk ný-
vaxið, lærir meira um það sem af-
laga fer, um vonsku heimsins, slys
og óáran hverskonar, styrjöld og
manntjón í hinum ýmsu löndum.
Fjölmiðlar fitna af því að breiða út
óhamingjuna, segir Muller. En það
sé undir hverjum og einum komið,
hvort hann mengist svo, að hann
þoli að lokum alls ekki að heyra
eitthvað gott. í raun er enginn
neyddur til að lesa eða hlusta á
allan óþverrann sem ausið er yfir
okkur, en það er hlutverk fjöl-
miðla að segja sannleikann og
sannleikurinn virðist búa í harm-
inum.
Robert Muller minnist á
móður sína og hvernig hún
hafi lesið dagblaðið sem
barst heima. Hún leit aldrei í það
fyrr en um kvöldið þegar hún
hafði lokið heimilisstörfum og þá
las hún það einkennilega; sitjandi
í eldhúskróknum undir lampanum
fletti hún blaðinu og svipur henn-
ar sýndi fyrirlitningu, stundum
undrun og efa og hún hélt því eins
langt frá sér og augun leyfðu, rétt
eins og það væri baneitrað. Það
tók hana ekki langan tíma að
fletta þessu blaði og hún las fyrir-
sagnirnar sem sögðu henni inni-
haldið, augun dvöldu aðeins leng-
ur á andlátsfregnum og barnsfæð-
ingum og svo loks ias hún fram-
haldssögustúfinn, lagði blaðið frá
sér og dæsti, tók það og vöðlaði
saman og stakk því inn í glóðina í
eldavélinni. Þegar sonur hennar
vildi vita af hverju hún læsi blaðið
á þennan hátt, svaraði hún:
„Allt mitt líf, á friðar- eða stríðs-
fímum, á dögum kreppu og auð-
legðar, hef ég séð, að það er alltaf
sama magn af vondum fréttum í
blöðunum. Það virðist vera grund-
vallarlögmál mannsins að vilja
svoleiðis fréttir. Ég hinsvegar vil
ekki láta það hafa áhrif á mig. Ég
á mína fjölskyldu, mitt heimili að
hugsa um. Það er það eina sem ég
kann. Ég les blaðið til að vita hvort
eitthvað vont sé að gerast nálægt
okkur sem stefni lífi okkar í hættu.
Að öðru leyti stendur mér á sama
þó að veröld virðist aldrei í sátt og
menn kunni ekki að njóta friðar.
Það mun aldrei rigna svo öllum
líki. Af hverju á égað verða óham-
ingjusöm við það að lesa nákvæm-
lega allar þessar vondu fréttir?"
egar ég las þetta komu í
hugann myndir frá þeim
dögum er ég var kaupa-
maður í sveit. Blöðin bárust ekki
til okkar, en einn maður í dalnum
fékk Moggann sendan í hálfsmán-
aðar slumpum ogsafnaðist í stafla
en var síðan notaður til upp-
kveikju. Hádegisfréttir útvarps
heyrðust ekki, því fólk var útivið
að störfum og hádegisverður
snæddur um tvöleytið. Kvöldfrétt-
ir heyrðust ekki heldur, því menn
komu seint inn og borðuðu aðal-
máltíð dagsins um tíuleytið. Þá var
útvarpið opið en miklu mest til að
heyra veðurfregnir. Við vissum því
lítið hvað var að gerast daglega í
heiminum og öllum virtist vera
sama, enginn stressaðist upp, allir
höfðu tíma til að halla sér i heyið
smástund eftir að búið var að færa
á engi, tuggðu strá og skoðuðu ský
ef voru á leið eitthvað annað.
að er til indælt fólk sem
hugsar um sálarheill sína
og vill betri veröld, frið og
elsku og er ekki allt kommúnistar.
Þeir sem vilja herinn burt eru ekki
endilega Allaballar.
Það er til fólk sem er sátt við
sjálft lífið, áreitirekki aðra, baktal-
ar ekki, finnur til, gefur smáfugl-
unum á klakann og hugsar um
margt annað en skrum og fegurð-
arsölu, markaðshyggju og að eiga
nóg af peningum.
Þetta gæti orðið fallegur heimur
ef við létum það eftir okkur að
gera hann það og létum í auknum
mæli þá sem stjórna, finna að okk-
ur er ekki sama hvernig þeir gera
það. Það á ekki að þurfa kjördag til
þess.
Jónas Jónasson
skrifar