Alþýðublaðið - 21.09.1990, Blaðsíða 2

2
FRÉTTASKÝRING
Föstudagur 21. sept. 1990
Fólk
Litbrigði
jarðarinnar
kvikmynduð
Talarðu LGP-
mál — eða
kannski LSP-
mál?
Það er ekki ofsögum sagt
að almenningur á afar
erfitt með að skilja há-
lærða spekinga, þegar
þeir reyna að gera sig
skiljanlega á íslensku um
sérfræði sín. Einar B.
Pálsson skrifar merkilega
grein sem hann kallar
Móðurmálið og Háskól-
inn, og birtist í Fréttabréfi
Háskóla íslands. Er þar
fjallað um þetta vanda-
mál, yfirþyrmandi ásókn
erlendra tungumála og
það að íslenskunni virðist
oft orðavant, þegar sér-
fræðingar vilja tala ís-
lensku. Segir Einar að er-
lendis sé farið að tala um
tvennskonar málfar, LGP,
sem er ensk skammstöf-
un fyrir venjulegt talmál,
— og svo LSP sem er mál-
far fræðinganna, orð sem
fyrirfinnast helst í fag-
orðabókum.
Einar Ben.
á ferli i
Herdísarvík ?
í fyrrnefndu fréttabréfi
Háskólans er skemmtileg
frásögn af Herdísarvík,
fyrrum bústað Einars
Benediktssonar, stór-
skálds og viðskiptajöfurs,
nú orlofsbústað, sem
starfsfólk Háskólans snið-
gengur að vísu. Hvað um
það, — sagan segir að
einn af fáum gestum hafi
í ágúst verið í vondu veðri
við þá iðju að þýða dul-
rænan texta fyrir Al-
menna bókafélagið. Bar
þá svo við að gestabók
hússins féll á gólfið og lá
opin á þeim stað sem eft-
irfarandi var skráð:
fímmti maður i
spilinu
„Ár 1982, laugardag 18.
september 1982.
Kl. 9:20 fyrir hádegi sát-
um við undirritaðir að
spilum hér í Herdísarvík í
upphafi spilavertíðar. Bar
þá svo við að einn af oss
var að gefa spilin meðan
hann sat yfir, fullkomlega
allsgáður og vel fyrirkall-
aður. Áttar hann sig á því
í lok gjafar að hann hefur
gefið spilin í 5 staði, og
má telja víst að Einar
Benediktsson hafi þá ætl-
að sér að taka þátt í spil-
unum. Á þeim tæpum 30
árum sem við höfum
saman spilað hefur slíkur
atburður aldrei átt sér
stað. Þennan dulræna at-
burð vottum vér allir með
undirskrift vorri og að
rétt er farið með öll at-
riði." Og undir þetta skrifa
þeir spilafélagar Tryggui
Ásmundsson, Björn
Björnsson, Höskuldur
Jónsson og Gudmundur
Magnússon.
Þessa dagana standa yf-
ir síðustu tökur á nýrri
sjónvarpsmynd sem Sjón-
varpið hefur ráðist í að
gera eftir sögu Ólafs Jó-
hanns Sigurðssonar, Lit-
brigði jarðarinnar.
Mynd þessi verður í tveim-
ur þáttum og búist er við að
sýna þá í Sjónvarpinu um
páskana.
Leikstjóri myndarinnar og
höfundur handrits er Ágúst
Guðmundsson en Páll Reynis-
son er kvikmyndatökumað-
ur.
Sagan Litbrigði jarðarinnar
greinir frá æskuást ungs
sveitapilts þar sem árstíðirn-
ar og litir þeirra leika stórt
hlutverk og endurspegla hug-
arástand drengsins á hverjum
tíma.
Það var Sveinn Einarsson,
dagskrárstjóri Sjónvarpsins,
sem átti hugmyndina að því
að gera mynd eftir sögunni.
Þegar hann hóf störf hjá Sjón-
varpinu var þetta ein af þeim
hugmyndum sem hann lagði
á borðið og vildi fram-
kvæma.
Hann hafði að lokum sam-
band við Ágúst Guðmunds-
son og tökur hófust í apríl sl.
Myndin, líkt og sagan,
spannar allar árstíðirnar fjór-
ar.
Tveir ungir leikarar fara
með aðalhlutverkin, þau
Steinunn Ólína Þorsteinsdótt-
ir, sem leikur Sigrúnu Maríu,
og Hjálmar Hjálmarsson,
sem fer með hlutverk Guð-
mundar.
Steinunn Ólína hefur ný-
lokið námi í leiklist í London
en Hjálmar útskrifaðist úr
Leiklistarskóla íslands árið
1987.
Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir og Hjálmar Hjálmarsson fara með aðalhlutverkin í Litbrigðum jarðarinnar
Þegar blaðamaður Alþýðu-
blaðsins spjallaði við Ágúst
Guðmundsson í hríðarhrag-
landa á tökustað uppi undir
Tungnafelli sagðist hann hafa
farið í einu öllu eftir sögunni.
Öll samtöl hefðu t.d. verið
tekin beint upp úr bókinni.
Því má segja að einungis sé
verið að kvikmynda söguna
eins og hún kom frá Ólafi Jó-
hanni en ekki búið til kvik-
myndahandrit sem byggist
sögunni eins og oft er.
Ágúst lauk miklu lofsorði á
ungu leikarana og sagði þau
hafa réttu kímnigáfuna sem
þarf til að vinna að verkefni
sem þessu.
Eins og fyrr sagði er Lit-
brigði jarðarinnar mjög
myndræn saga og því mæðir
mjög mikið á Páli Reynissyni
kvikmyndatökumanni því
eins og hverjum manni ætti
að vera ljóst er það ekki
áhlaupaverk að koma hinni
hárfínu stemmningu sögunn-
ar til skila í myndinni.
Páll segir verkið sannar-
lega erfitt en vonar að þeir
séu á réttri braut. Takmarkið
Hér eru þeir Páll Reynisson kvikmy ndatökumaöur, Sveinn Ein-
arsson dagskrárstjóri og Ágúst Guðmundsson leikstjóri á töku-
stað.
er að myndin líði þægilega
fram hjá án þess að áhorfand-
inn verði mikið var við kvik-
myndatökuna sjálfa.
Hann er mjög ánægður
með þann afrakstur sem
hann hefði nú þegar séð og
virðist sem árstíðarskiptin
hafi komist vel til skila.
í reynd er það mjög fá-
mennt „teymi" sem stendur
að gerð myndarinnar, eða
um 10 manns, en Páll og Ág-
úst voru sammála um að
þessi hópur hefði unnið ótrú-
lega vel saman.
Einungis fjórir menn hafa
staðið bak við myndavélina
og þykir það mjög lítið þegar
haft er í huga umfang verks-
ins.
Rikið lækkar vexti —
beðið eftir bönkunum
Rikið hefur nú ákveðið að lœkka vexti á
rikisvixlum um 2%. Fara þeir þá úr 12% i
10%. Eitt grundvallaratriði við gerð núgild-
andi kjarasamninga, þjóðarsáttar, var að ná
vöxtum niður. Með minkandi verðbólgu hafa
vextir vissulega Isekkað en sama verður ekki
sagt um raunvexti.
TRYGGVI HARÐARSON SKRIFAR
I fréttatilkynningu frá fjár-
málaráðuneytinu segir að ár-
angur sá sem náðst hefur í
efnahagsmálum að undan-
förnu hafi nú skapað forsend-
ur fyrir lækkun raunvaxta og
sé ákvörðun fjármálaráð-
herra um lækkun vaxta nú
tekin í trausti þess að bank-
arnir fylgi í kjölfarið með
lækkun nafnvaxta.
10% raunvextir
Verðbólgan nú er talin vera
um 4% en ávöxtun óverð-
tryggðra skuldabréfa bank-
anna er nú að meðaltali
rúmalega 141/2% þannig að
raunvextir eru yfir 10%. Það
þykja eflaust mörgum háir
vextir, a.m.k. þeim sem eiga
að greiða þá. Með þessu er
ríkið að lækka sína ávöxtun-
arkröfu niður í u.þ.b. 6%
raunávöxtun. Hlýtur það að
leiða til að bankarnir lækki
sína vexti.
Þjóðarsáttin svokölluð
byggðist á að fram næðist
veruleg vaxtalækkun. Það
hlýtur því að vera krafa jafnt
launþega sem og atvinnurek-
enda að peningastofnanir
notfæri sér ekki minni verð-
bólgu til hækkunar raun-
vaxta og aukins gróða. Af-
koma bankana hefur verið
góð að undanförnu og þeir
standa vel. Þeir geta því vart
skorast undan að lækka sína
vexti.
Auk þess eru öll ytri skil-
yrði peningamarkaðarins
þess eðlis að vaxtalækkun er
eðlileg. Lausafjárstaða bank-
anna hefur batnað verulega á
þessu ári eða úr um 10 millj-
örðum í 17 milljarða. Þá hef-
ur eftirspurn eftir fjármagni
farið minnkandi og því engin
ástæða fyrir bankana að
halda uppi núverandi vaxta-
stigi.
Vextir verðlryggðrq
lána hafa hækkað
Vextir á verðtryggðum út-
lánum bankanna voru að
meðaltali 8% í byrjun júlí en
eru nú um 8,2%. Virðist það
skjóta nokkuð skökku við
ástand peningamarkaðarins.
Á sama tíma eru raunvextir á
spariskírteinum í almennri
sölu 6%. Það verður því ekki
séð að vaxtastig spariskír-
teina komi í veg fyrir að
bankarnir og aðrar peninga-
stofnanir lækki sína vexti.
Þá hafa átt sér stað miklar
breytingar í bankakerfinu.
Bankar hafa sameinast í hag-
ræðingarskyni og bíða menn
ávaxtanna af því. Bankakerf-
ið hér á landi hefur þótt dýrt,
bankar allt of margir og mis-
munur á innláns- og útláns-
vöxtum því of mikill. Færri
bankar og bætt rekstrarskil-
yrði ættu því einnig að leiða
af sér lægri vexti.
Það stendur vissulega upp
á ríkið að halda vöxtum í
skefjum og því eðlilegt að
það ríði á vaðið. Bankar og
peningastofnanir hljóta að
fylgja í kjölfarið. Aðilar
vinnumarkaðarins, jafnt
vinnuveitendur sem launþeg-
ar, hljóta einnig að krefjast
þess að vaxtastigið í landinu
sé í takt við það sem er að
gerast í efnahags- og pen-
ingamálum þjóðarinnar.