Alþýðublaðið - 15.12.1990, Blaðsíða 5

Laugardagur 15. desember 1990
5
Strandamenn eru ekki mikiö gefnir fyrir aö kvarta undan tilverunni, — Steingrímur Her-
mannsson gaf þeim þá einkunn þegar hann var þingmaöur þeirra fyrir fáum árum aö
Strandamenn gerdu kröfur til sjálfra sín fremur en annarra — en ná er ad sjóda upp úr hjá
íbúum í Arneshreppi, þeir skrifa opið bréf til þingflokksformannanna.
Nánast olff í ólaai
Ágæti þingflokksformaður,
Við undirrituð tel jum orðið timabært að þingmenn
taki mól landsbyggðarinnar til rækilegrar umf jöll-
unar eg vonumst við til þess að þú vekir móls á þvi
mikilvæga máli i þinum þingflokki. Við erum ekki
með þessu að biðja um nein kosningaloforð, heldur
að mótuð verði raunsæ og ábyrg grundvallarstefna
i málefnum landsbyggðarinnar.
Djúpavík á Ströndum, myndarlegt hótel til hægri. Þar er gott að gista.
Eins og málum er nú háttað er
ekki um neina heildarstefnu að
ræða, heldur virðist lánafyrir-
greiðsla, styrkir frá hinu opinbera
og fjárveitingar til framkvæmda
vera tilviljunum háð. Þar eigum
við við, að þó svo að lánafyrir-
greiðsla úr opinberum sjóðum
komi sér í mörgum tilfellum vel og
beri tilætlaðan árangur, þá er oft á
tíðum öðrum atriðum í umhverf-
inu áfátt sem gerir það að verkum
að fjárfestingin nær ekki að koma
að fullum notum.
Ófwr vegur á________________
ferðamannaslóðir____________
Dæmið sem við undirrituð
þekkjum best af eigin raun er hót-
eluppbygging okkar hér í Djúpu-
vík í Arneshreppi. Við fengum á
sínum tíma góða lánafyrirgreiðslu
til þeirra framkvæmda (úr
Byggðasjóði og Ferðamálasjóði),
en þrátt fyrir það er vegasam-
göngum hingað ennþá þannig
háttað að vegurinn hingað getur
varla talist fær, jafnvel á sumrin,
nema jeppum og stærri bílum. Við
heyrum þess fleiri og fleiri dæmi
að fólk snýr hreinlega við rétt
norðan við Bjarnarfjörð og treyst-
ir sér ekki til að koma hingað
norður. Þegar við reynum að ýta á
bætta þjónustu fáum við þau svör
hjá Vegagerðinni að það fáist eng-
ir peningar í veginn hingað!! Mið-
að við það ástand sem var á vegin-
um seinni hluta sumars og í haust,
þá væri nær og ábyrgðarminnst
fyrir Vegagerðina að lýsa bara
vegin lokaðan á sumrin líka.
Þegar svo er komið að talað er
um að beita ítölu á sumum ferða-
mannastöðum á landinu, hlyti það
að vera til bóta að akfært sé til
þeirra staða landsins sem geta tek-
ið á móti fleira ferðafólki. Við telj-
um að Strandir og Hornstrandir
séu framtíðar perlur í íslenskri
ferðamannaþjónustu, að því til-
skildu að íbúarnir hérna verði
ekki allir orðnir uppgefnir á ein-
angrun og samgönguerfiðleikum
og farnir af svæðinu þegar augu
samfélagsins opnast. Þó svo að
hér búi aðallega bændafólk og
trillusjómenn sem ekki hafa tekjur
af ferðafólki nema í litlum mæli,
þá breytir það ekki því, að þetta
landsvæði yrði talsvert fátæklegra
ef mannlífið hér væri látið deyja
út. Eftir það yrðu hér aðeins
nokkrar hræður á sumrin til þess
að þjónusta þá sem hugsanlega
þyrðu að leggja það á farartæki sín
að ferðast um eyðibyggðina fyrir
norðan Bjarnarfjörð.
Óhardnaðir ungiingar
sendir burtu i skóla
Skólamál eru annað stórt mál
sem brennur á fólki úti á lands-
byggðinni. Það ættu að vera sjálf-
sögð mannréttindi allra barna að
geta lokið grunnskóla í sínum
heimahögum. Landsbyggðarfólk
á ekki að þurfa að senda óhörðn-
uðu unglingana sína í burtu oft í
aðra landshluta, til þess að ljúka 9.
og 10. bekk eins og þarf að gera
hér. Börn til sveita eru oft hrekk-
lausari og saklausari en börn í
þéttbýli og geta því orðið auðveld-
ari bráð hinna mörgu freistinga
sem í þéttbýlinu finnast.
Vegna sífelldrar kennarafæðar á
landsbyggðinni gæti reynst erfitt
að koma hér á viðunandi kennslu
fyrir þennan aldurshóp. Sá skóli
sem næst okkur liggur og gæti
tekið við börnum okkar í áður-
nefndar bekkjardeildir er Grunn-
skóli Hólmavíkur. Þangað er tæp-
lega 2ja tíma akstur og aðeins 10
mínútna flugtími. En gallinn er
bara sá að við þann skóla er engin
heimavist, heldur er utanbæjar-
börnum komið fyrir á heimilum í
plássinu. Þetta er alls ekki góð
íausn að margra mati og mjög
brýnt að heimavist komist sem
fyrst í gagnið. Þó þessi börn færu
í einhverja aðra skóla á Vestfjörð-
um, þá er samgöngum innan Vest-
fjarðakjálkans þannig háttað að
útilokað er fyrir þau að komast
heim nema um stórhátíðar, svo að
þrautalendingin er oft sú að senda
þau til Reykjavíkur.
Svwði sem sloppið heffur
við riðuveiki__________________
Eins og gefur að skilja er at-
vinnulíf hreppsins heldur fábreytt,
nánast bara landbúnaður og trillu-
útgerð. Einu undantekningarnar
eru hótelrekstur okkar, rekstur
kaupfélags, sláturhúss (á haustin),
sparisjóðs, flugvallar og síðast en
ekki síst barnakennslan. Það gef-
ur því augaleið að hér þyrfti að
gera átak í því að skapa ný at-
vinnutækifæri. í fljótu bragði er
ekki um margar leiðir að ræða á
þeim vettvangi, en þær eru þó til
þegar að er gáð, t.d. nýting á jarð-
hita sem finnst hér á tveim stöð-
um. Einnig þarf að renna styrkari
stoðum undir undirstöðugreinarn-
ar, landbúnað og fiskveiðar. Hvað
landbúnaðinn varðar þarf að end-
urskoða og stækka búmark bænd-
anna. Það er fáránlegt að sníða
bændum hér það þröngan stakk
að þeir geti varla dregið fram lífið.
Þetta er eitt af fáum riðuveikilaus-
um svæðum á landinu og nóg er
landrýmið til beitar. Auk þessa eru
íbúar hér þannig í sveit settir að
þeir geta ekki sótt í aðra vinnu
hversu mikið sem þeir þurfa á því
að halda að auka tekjur sínar. Ár-
neshreppur er í nálægð við gjöful
fiskimið og hér hefur lengi verið
stunduð trilluútgerð. Áður fyrr
þurftu sjómenn um allt land að
taka báta sína upp á land eftir
hvern róður, en það mun nú heyra
sögunni til á flesturh stöðum nema
hér í sveit. Þetta kemur til vegna
ófullnægjandi smábátaaðstöðu,
það er nánast hvergi í hreppnum
hægt að vera öruggur með smá-
báta á floti ef eitthvað er að veðri.
Þrátt fyrir þessa erfiðleika hefur
það ekki komið í veg fyrir sjósókn
og í sumar var í fyrsta skipti gerð
tilraun með það að senda fisk með
flutningabíl til sölu á fiskmarkaði í
Reykjavík. Voru þeir sjómenn sem
að þessu stóðu mjög ánægðir með
árangurinn. Þetta gerðist að vísu
bara einu sinni í viku og yfir há-
sumarið og var því bæði of sjaldan
og of stuttan tíma af árinu. Þar
kemur ástand vegarins hingað
norður aftur við sögu, því þó að
menn vildu taka hinn kostinn og
salta sjálfir eins og þeir hafa alltaf
gert, þá þarf náttúrlega að koma
þeim afurðum frá sér líka, annað
hvort með bíl suður eða í skip á
Norðurfirði.
Rqffmagn og simi deWa út
Orkumál eru hér í sæmilegu
lagi, en þó er það að mörgu leyti
mjög bagalegt að hér er einungis
eins fasta straumur. Það gerir það
að verkum að breyta þarf eða sér-
smíða, t.d. frystivélar, með ærnum
aukakostnaði. í vetrarveðrum má
sjaldnast nokkuð út af bera, þá er
orðið rafmagnslaust. Og þá er því
miður oftar en ekki um dags eða
daga rafmagnsleysi að ræða. Ef
rafmagnsleysið varir lengur en tvo
daga þá dettur símakerfið að hluta
til út líka, því varaafl þess dugir yf-
irleitt ekki nema ca. tvo sólar-
hringa. Og þá erum við illa sett
víða úti á landi þar sem sums stað-
ar er svo dreifbýlt að ekki sést einu
sinni á milli bæja. Landsbyggðar-
fólk fær mjög sjaldan nokkrar
upplýsingar um rafmagnsbilanir í
sinni sveit í gegnum útvarpið, þó
svo að ekki megi fara rafmagn af
við eina götu í Reykjavík án þess
að því sé útvarpað yfir landslýð.
Við teljum nokkuð víst að ekki sé
við Útvarpið að sakast í þessu efni,
heldur séu það viðkomandi raf-
magnsveitur sem gleymi að láta
neytendur fá fregnir af framvindu
mála. En það hlýtur þó að liggja í
augum uppi hversu brýnt það er
að geta fengið eitthvað að vita í
gegnum „Utvarp allra lands-
manna" þegar allt er rafmagns- og
símalaust.
Árið 1985 kom hingað sjálfvirk-
ur sími, flestum til mikillar
ánægju. Þó er á þessu sviði einnig
skorið við nögl sér við fram-
kvæmdirnar, þannig að hér í
Djúpuvík t.d. er útiiokað að fá
fleiri númer en þegar eru í notkun.
Við undirrituð sóttum um það árið
1986 að fá eitt númer til viðbótar
og auk þess símasjálfsala en höf-
um ennþá ekki fengið, vegna þess
að það sé svo dýrt að verða við
þessu. Þetta stendur starfseminni
hér fyrir þrifum á margan hátt.
Lwknarnir á fförum_________
Að lokum langar okkur til að
nefna einn málaflokk til viðbótar
en það er heilbrigðisþjónusta á
landsbyggðinni. Um þau mál hef-
ur margt verið sagt og skrifað í
gegnum tíðina, ekki síst núna upp
á síðkastið. íbúar Árneshrepps fá
læknisþjónustu frá héraðslæknin-
um á Hólmavík og höfum við ver-
ið heppin miðað við önnur læknis-
héruð sem oft hafa verið læknis-
laus langtímum saman. Álagið á
lækna í einmenningshéruðum er
oft ótrúlega mikið, ekki síst þegar
um stór eða dreifbýl læknishéruð
er að ræða. Fyrir þessa lækna er
ekki til nein afleysingaþjónusta og
þar af leiðandi komast þeir varla
frá til að taka sér frí sem þeir þurfa
þó meira á að halda en margir aðr-
ir. Nú er héraðslæknirinn okkar
búinn að segja upp (ásamt fleiri
læknum í sömu sporum) og það
virðist ætla að ganga erfiðlega að
finna viðunandi lausn á þessu
brýna máli.
Möppudýrin í Reykjavík skýla
sér á bak við „þjóðarsáttina" og
telja sér ekki leyfilegt að bjóða
þessum störfum hlöðnu mönnum
einhverja umbun fyrir erfiði
þeirra. Áð okkar mati er það nán-
ast siðlaust að búa svo illa að
læknum sem vilja sinna störfum á
landsbyggðinni, að þeir gefist upp
eftir skamman tíma og eftir sitji
fjöldi fólks, börn og gamalmenni,
án þeirrar sjálfsögðu læknisþjón-
ustu sem allir landsmenn ættu að
eiga kost á. í sumum tilfellum er
ekki hægt að horfa eingöngu á
kjarasamninga, það þarf líka að
líta á hversu mikið erfiði liggur að
baki því að sinna starfi sínu á við-
unandi hátt.
VaHa nokkur________________'
málaffiokkur i lagi________
Eins og þú sérð á ofanrituðu,
ágæti þingflokksformaður, þá er
ekki mikil von til þess að byggð
haldist í landinu. Það er nefnilega
varla hægt að benda á einn ein-
asta málaflokk og segja að hann sé
í góðu lagi, heldur verður það að
viðurkennast að áðurnefndir
málaflokkar (samgöngu- og ferða-
mál, skólamál, atvinnu-
mál/hafnamál/kvótakerfi
bænda, orku- og símamál og heil-
brigðisþjónusta) eru meira og
minna í fjársvelti.
Það hlýtur að vera orðið tíma-
bært að Alþingi taki það til ræki-
legrar umfjöllunar hvort byggð á
að haldast sem víðast í landinu
eða ekki. Ef byggð á að haldast
verður líka að reikna með dreif-
býlinu við gerð fjárhagsáætlana
og gera öllum íslendingum kleift
að verða samferða inn í 21. öldina.
Víða úti á landi er enn verið að
berjast við sömu vandamál og bar-
ist var við í kringum 1950 eða jafn-
vel fyrr á öldinni.
Hér í Árneshreppi stendur
byggð höllum fæti og menn eru
farnir að tala um að það sé aðeins
spurning um hvenær en ekki
hvort hér muni leggjast af öll
byggð. En það er ekki með gleði í
hjarta sem fólk ræðir þessi mál.
Við þorum að fullyrða að ekki
einn einasti hreppsbúi færi héðan
af fúsum og frjálsum vilja...
„Römm er sú taug sem rekka
dregur föðurtúna til“ ...
Svona ástand stendur öilum
framförum fyrir þrifum, fólk hætt-
ir að þora að leggja peninga í það
að bæta aðstöðu sína og jafnvel
starfsmenn hins opinbera eru
farnir að gera tilraunir til þess að
stjórna búsetu í landinu með því
að ákveða upp á eigin spýtur (eftir
því sem við best vitum) að taka
fjárveitingar frá einum stað og
færa yfir á annan. Þess vegna á
fólk úti um allt land kröfu á því að
fá að vita eitthvað um hvað fram-
tíðin ber í skauti sér því til handa.
Til að fyrirbyggja allan misskiln-
ing viljum við að lokum taka það
fram að þetta bréf er skrifað alger-
lega á okkar eigin ábyrgð og ekki
að áeggjan eða undirlagi annarra.
— En við erum þess fullviss að við
tölum fyrir munn margra íbúa
dreifbýlisins þegar við auglýsum
hér með eftir allsherjarstefnu
stjórnmálaflokkanna í málefnum
landsbyggðarinnar.
Með vinsemd og virðingu,
Ásbjörn Þorgilsson
Eva Sigurbjörnsdóttir,
Hótel Djúpavík,
Árneshreppi, Strandasýslu.
Fyrirsögn og millifyrirsagnir eru
Alþýöublaðsins.