Alþýðublaðið - 27.08.1985, Blaðsíða 4

Þriðjudagur 27. ágúst 1985
Hönnun húsa 50°7o ód
Islenskur arkitekt tekur tölvuna ísína
þjónustu, íækkar kostnað og styttir
tíma við hönnun húsa og mannvirkja
Stór, auð pappírsörk er lögð á
valsinn, blaðið þeytisf fram og ti!
baka meðan vélin skynjar þannig
stærð pappírsins sem brúka skal.
Vélin grípur einn teiknipenna af
átta, sem valið stendur um og vinn-
an hefst. Fallega ritaðir stafir birt-
ast á auðri örkinni, sannkölluð
skrautskrift. Heiti teikningarinnar,
ýmsar upplýsingar og firmamerki
hönnuðar, hver einasti stafur dreg-
inn á ótrúlegum hraða en með fullri
vandvirkni.
Að þessu loknu er tekið til við
hina eiginlegu teikningu —' fyrst
birtast á pappírnum, eins og hendi
sé veifað, skuggar í burðarveggjum
og pöllum, síðan steyptir hlutar
veggjanna. Penninn hamast papp-
írsendanna á milli, stiginn þeytist
upp og handriðin koma í Ijós. Að
lokum birtast mælieiningarnar í
millimetrum með nákvæmni upp á
tvo aukastafi, þarna er engu hægt
að ljúga, tröppurnar í öðrum stig-
anum eru örlítið hærri en þær í
þeim neðri, það munar 7.72 milli-
metrum. Frávikið á hverju teiknuðu
striki er e.t.v. 0.025 millimetrar, á
meðan mannshöndin þótt vel sé
þjálfuð, gerir frávik upp á a.m.k. 1
millimetra.
— Teikningunni er Iokið — . Tim-
inn frá því tóm örkin var þrædd á
vaisinn og þar til allt er yfirstaðið er
á bilinu fimm til tíu mínútur. Þrent
dagsverkum tækniteiknara er af-
kastað á augabragði. Aðferðin sem
gerir þennan hraða og nákvæmni
mögulega byggist á tölvutækninni.
Staðurinn er Vinnustofan Klöpp
hf. á Hverfisgötu 46 í Reykjavík, en
þar leit blaðamaður Alþýðublaðs-
ins inn á dögunum, og Ingimar
Haukur Ingimarsson arkitekt og fé-
lagar hans veittu góðfúslega allar
upplýsingar um undraheim tölvu-
tækninnar.
Hönnunarkostnaður
lækkar um 50%
„Ég hóf að kanna möguleikann á
tölvuvæðingu árið 1981“, segir Ingi-
mar. „En undirbúningsvinnan er
mikil og tímafrek, kanna þarf
gaumgæfilega alla þætti áður en út
í svo fjárfreka framkvæmd er hald-
ið, þess vegna hófum við ekki raun-
verulega vinnu með þessari nýju
tækni fyrr en snemma á þessu ári“.
Kostirnir eru ótvíræðir, fyrir okkur
þýðir þetta aukið starfsöryggi, ná-
kvæmni og hraða í vinnu. Fyrir við-
skiptavininn, allt að 50% Iækkun
hönnunarkostnaðar, styttri hönn-
unartíma, upplýsingar um magn
þeirra efna sem í bygginguna þarf
og verðútreikningar eru 100% ná-
kvæmir með aðstoð þessarar
tækni" Hjörtun hljóta að hopþa í
brjóstum hrjáðra húsbyggjenda við
slíkar fréttir. Nú er jafnvel hægt að
fá lista yfir það hve margá nagla
þarf í húsið af hverri tegund og hve
mikið slíkt kostar í íslenskum krón-
um.
Beri viðskiptavinurinn sig illa
undan einhverjum kostnaði er ó-
dýrari efna Ieitað á stundinni — all-
ar upplýsingar eru fyrirliggjandi.
Hér virðast allir græða á tæknibylt-
ingunni, hönnuðurinn og við-
skiptavinurinn.
Tölvuteiknuð hús
Fyrsta íölvuhannaða stórhýsið á
íslandi rís brátt af grunni. Það er
verksmiðjubygging Plastprents hf.
sem er að rísa við Fossháls í Reykja-
vík. Ingimar vann við annan mann
að hönnun bygginarinnar. Sjálf
hönnunarvinnan tók um það bil
mánuð fyrir þá tvo auk tölvunnar,
en samtímis voru þeir einnig að
læra á forritið. Teikningar af húsinu
um 80 talsins, runnu út úr teiknivél-
inni á þrem dögum — Með gamla
Iaginu, hefði hönnunarvinnan sjálf
og teiknivinnan tekið 5 menn 6—8
mánuði. Blaðamaður vill endilega
fá að vita hvernig tölvuteiknun fer
fram í smáatriðum, og Ingimar lýsir
aðdragandanum að því hvernig hús
verður til á tölvuöld. Fyrst þarf að
ákveða hve stórt húsið á að vera og
hvernig herbergjaskipan viðkom-
andi hugsar sér. Hvernig lóðin er og
hverjar eru verðhugmyndir við-
skiptavinarins. Þessar upplýsingar
eru tölvukeyrðar jafnóðum. Nær
því á sömu stundu og viðskiptavin-
urinn hefur lagt upplýsingarnar til
sem arkitektinn þarf á að halda til
að hefja frumvinnu — er hægt að
virða fyrir sér grunnhugmynd að
húsinu. Arkitektinn og viðskipta-
velta fyrir sér myndinni á skjánum,
breyta og bæta við, allt eftir óskum
þess sem ætlar að byggja. Vilji við-
skiptavinurinn fá franska glugga,
þá eru settir franskir gluggar í húsið
með einni skipun.
Vilji hann stækka
frönsku gluggana er það gert á
augabragði og um leið birtast upp-
lýsingar um það hve mikil! kostnað-
arauki slíkt er. Arkitektinn býður
síðan tilvonandi heimilisfólki að
ganga í gegnum húsið — í þrívídd á
tölvuskjánum — og skoða her-
bergjaskipan og uppröðun húsbún-
aðar frá ýmsum sjónarhóli. Þegar
búið er að gera allar breytingar sem
unnt er og allir orðnir ánægðir, þá
fyrst er tekið til við hina eiginlegu
teiknivinnu. Útskrift á teikningum
fyrir meðaleinbýlishús, um það bil
30—40 teikningar, er dagsverk fyrir
teiknivélina. Hún lýkur hins vegar
teikningum fyrir stærri verk — þær
eru á bilinu 150—200 fyrir hverja
byggingu — á tveim til þremur dög--
um. „Eftir tvö til þrjú ár, þá bjóð-
um við viðskiptavininum að velja
um 16 milljón litaafbrigði á veggj-
um og húsbúnaði hér á tölvuskján-
um, og um Ieið og hann lítur inn í
framtíðarhúsnæðið getum við
kveikt á Ijósunum og raðað þeim
niður fyrirfram. Þá getum við einn-
ig sýnt viðskiptavininum hvaða
stærð af perum hentar best í ákveð-
in ljósastæði, allt áður en húsið er í
raun orðið til á blaði“ segir Ingi-
mar. Framtíðin — vísindaskáldsag-
an er raunveruleiki dagsins í dag.
Mismunandi sjónhorn
Stiginn sem birtist á teikningunni
fyrrnefndu var skoðaður á skján-
um, samtímis í fjórum mismunandi
útgáfum. Hann var kannaður í
krók og kring, frá hlið, ofan frá í
ísómetriu og plani. Sjónarhorni í
þrívídd var breytt eftir ósk, með
einni skipun. Einu sinni var litið á
stigann með augum fjögurra ára
barns, og mikið óskaplega hækkaði
stiginn og virtist brattari og erfiðari
yfirferðar. Hann var skoðaður með
augum meðalmannsins, sem stend-
ur beint fyrir framan stigann — eða
eins og húsflugan sem flýgur efst í
rjáfrinu. Manni verður líkt farið og
Lísu í Undralandi þegar sest er fyrir
framan tölvuskjáinn og á honum
birtast raunsönn hús, sem samt sem
áður eru hvergi til á eða í efni þetta
augnablikið nema beint fyrir aug-
um manns. Ingimar pikkar inn
skipanir og enn birtast nokkur strik
og síðan heil mynd. „Þetta er ný
rrtatstofa sem við erum að innrétta
fyrir skrifstofu Hafnarstjórans í
Reykjavík" segir Ingimar. „Má
ekki bjóða þér að ganga inn fyrir“.
Og með einni skipan breytist mynd-
in úr flatri grunnteikningu í þrívídd
og við erum stödd í matstofu fram-
tíðar, umkringd stólum og borðum.
„Svona veggir kostuðu áður fyrr
óhemju heilabrot", segir Ingimar
og bendir á þrjá bogadregna veggi.
Tveir koma út frá hliðarveggjum og
enda í boga en einn veggurinn
myndar boga á miðju gólfinu. Þess-
ir veggir eru hlaðnir úr glerkubb-
um, ferköntuðum einingum, en
eiga að mynda fullkominn boga að
ósk arkitektsins. Tölvunni eru gefn-
ar upplýsingar um hvar veggurinn
byrjar og hvar hann endar og hve
víður boginn á að vera. Síðan teikn-
ar hýn vegginn, setur hvern gler-
stein á réttan stað. Hún segir til um
það hve marga steina á að nota og
hvernig þeir raðast — allt á ör-
skammri stund.
Þar sem blaðamaður og arkítekt
standa innan um borð og stóla í þrí-
Stiginn í augum fjögurra ára barns.
víddarmynd tölvunnar fær hönn-
uðurinn hugljómun. „Það fer bést
á því að breyta borðendanum
hérnaþ segir hann, og bendir á borð
sem stendur í hálfboganum á miðju
gólfi. „Hér passar betur að hafa
bogadreginn borðenda en þveran“.
Síðan er því breytt.
Allar upplýsingar til tölvunnar
eru færðar inn í tölum, vektorum,
engar teikningar eru gerðar lengur
af mannahöndum, og ef tölvan hef-
ur réttar upplýsinar frá þeim sem
vinnur hönnunarverkið, er öll
skekkja úr sögunni. En hvað þarf
til?
Tölvan og forritið
„Hugbúnaðurinn skiptir öllu
máli“, segir Ingimar. Þeir þurftu að
kanna vel alla möguleika þegar
velja átti hugbúnað. Fýrst var reynt
eitt kerfi, það gekk ekki vel — þá
kom til sögunnar nýtt forrit,
Akropolis, sem ber heiti af hæð í
Grikklandi, sem fræg er að endem-
um fyrir arkitektúr. Akropolis er
forrit hannað fyrir arkitekta af
bresku fyrirtæki, BDP Computing
Service. Það fyrirtæki er dótturfyr-
irtæki annars sem nefnist Building
Design Partnership og hjá því vinna
1000 manns. „Bretar eru komnir
lengst í hönnun slíkra forrita. Við
fórum ekki að eyða tíma okkar í að
þróa eitthvað sem aðrir voru búnir
að leggja grunninn að“, segir Ingi-
mar. í gerð hugbúnaðarins,
Akropolis liggja 20 til 30 mannár og
ekkert fyrirtæki uppi á íslandi, lítið
og mannfátt hefur efni á að eyða
tíma og fjármunum í hönnun á
svona flóknu verki. Og svona til
gamans: „Það sem helst stendur
okkur fyrir þrifum við að nota
erlent forrit til hönnunarverkefna á
íslandi er að trén sem við höfum völ
á eru heldur hávaxnari en íslenskar
tegundir, slík tré sjást ekki hér“,
segir Ingimar og brosir breitt.
Tölvan sem notuð er til að keyra
forritið mikla er Hewlett Packard,
9000. Tölvan og búnaðurinn sem til
þarf kostaði nokkrar milljónir
króna, þannig að ljóst er að hér er
ekki um neina meðalfjárfestingu að
ræða. Afkastagetan er líka í sam-
ræmi við það. Samstæðan byggist
upp á nokkrum einingum, s.s. Unix
stýrikerfi, sem er hið fyrsta sinnar
tegundar hérlendis, móðurtölvunni
og hugbúnaðinum. Nú þegar geta
16 aðilar notað tölvuna samtímis,
en unnt er að tengja allt að 54 not-
endur við tölvuna í senn ef þörf
krefur.
Venjulegt ritvinnslukerfi notar
256 kílóbita, en tölvan sem stendur
yfirlætislaus í litlu, vistlegu her-
bergi á Hverfisgötunni hefur yfir að
ráða 132 milljörðum bita. Kostnað-
urinn við þetta fullkomna kerfi var
gífurlegur — eða um átta milljónir
króna. Benda má á til hliðsjónar að
Tölva sú er Háskóli íslands fékk nú
nýverið að gjöf kostar um tvær
milljónir króna.
Óveðhæft hugverk
Ef til vill það skondnasta við
fjármögnun slíks stórfyrirtækis var
afstaða yfirvalda til málsins. Ingi-
mar reyndi að.fá langtímalán til
þess að standa straum af hluta
kostnaðarins. Þar kom hann alger-
lega að luktum dyrum. Hver getur
svo sem tekið veð í snældu, hlut sem
rúmast í hendi og er hvergi skráð til
veðbókar. Slíkt er ekki fasteign,
þótt á fasteignaverði sé. Hugbúnað-
urinn, Akropolis, er geymdur á lít-
illi snældu og kostaði eina og hálfa
milljón króna hingað komið. Hver
hefði veitt Halldóri Kiljan Laxness
húsnæðislán út á Sölku-Völku? —
Hugverk eru enn sem komið er ekki
nokkurs virði að mati stjórnvalda.
Slíkt er ógerlegt að veðsetja eða
koma höndum yfir á nokkurn hátt.
í framtíðarlandinu, íslandi, verður
að breyta þessum viðhorfum. ís-