Alþýðublaðið - 19.06.1990, Blaðsíða 3

Þriðjudagur 19. júní 1990
INNLENDAR FRÉTTIR
3
FRÉTTIR
í HNOTSKURN
ANDLÁTSFREGN: Haii-
dór Laxdal, forstjóri Radíó-
búðarinnar hf. andaðist á
laugardag, 73 ára að aldri.
Halldór gerðist loftskeyta-
maður og lærði auk þess út-
varpsvirkjun í Bandaríkj-
unum á stríðsárunum. Hér
heima starfaði hann um
tíma hjá bandaríkjaher í
Vík í Mýrdal. Radíóbúðina
stofnaði hann á árunum í
kringum 1950 og óx fyrir-
tækið mjög í höndum hans
alla tíð. Eftirlifandi eigin-
kona Halldórs er Sigríður
Axelsdóttir Laxdal.
LIST í SKIPASMÍÐASTÖÐ: íslenskir listamenn taka
um þessar mundir þátt í hönnunarsýningunni Nordform,
sem haldin er á svæði þar sem áður var þróttmikil skipa-
smiðja Kockums í Málmey í Svíþjóð. Nánar tiltekið er sýn-
ingin á Hjálmarsbryggju sem er 400 metra löng og liggur
samsíða lægi flugbátanna sem ganga milli Malmö og Kaup-
mannahafnar. Það er því lítið mál fyrir þá sem eru á ferð-
inni í Kaupmannahöfn að fara og líta á þessa miklu sýn-
ingu sem reiknað er með að fái 700 þúsund gesti í sumar.
Á sýningarsvæðinu hafa verið reist raðhús í fullri stærð,
eitt frá hverju Norðurlandanna og hefur íslenska húsið
vakið mikla athygli. Fulltrúar íslands á sýningunni eru 25
einstaklingar og nokkur fyrirtæki.
KOSNINGARÉTTUR í
75 AR: 19. júní 1990 er 75
ára afmælisdagur kosinga-
réttar og kjörgengis ís-
lenskra kvenna. Á 70 ára
tímabili, frá 1915 til 1985
sátu á Alþingi aðeins 16
konur. Hlutfall kvenna í
dag á Alþingi er 22% og er
mun lægra en á Norður-
löndunum, á sænska þing-
inu eru konur 38% og í því
danska 31%. í síðustu sveit-
arstjórnarkosningum lag-
aðist hlutfall kvenna nokk-
uð, það er nú 32,4%. Jafn-
réttisráð kveðst leggja
áherslu á að konum fjölgi nú á Alþingi og hefur gefið út
bækling með yfirskriftinni Nú er lag. Fleiri konur í
sveitarstjórnir. Fleiri konur á þing.
ENDURSKOÐA FYRIRTÆKJASKATTA: Nefnd sem
ætlað er að endurskoða skattlagningu fyrirtækja og pen-
ingastofnana hefur verið skipuð af fjármálaráðherra. Þessi
endurskoðun er gerð í ljósi samkeppnisaðstöðu fyrirtækj-
anna gagnvart erlendum keppinautum og þá sérstaklega
vegna breytinga sem nú eiga sér stað innan Evrópubanda-
lagsins. Nefndin er eingöngu skipuð mönnum úr „kerfinu"
en mun hafa samráð við menn úr athafnalífinu og efnir til
sérstakra viðræðna við samtök vinnuveitenda og launa-
fólks. í nefndinni eru Magnús Pétursson, ráðuneytisstjóri,
Bolli Þór Bollason skrifstofustjóri í fjármálaráðuneyti, Eyj-
ólfur Sverrisson förstöðumaður Þjóðhagsstofnunar, Garð-
ar Valdimarsson ríkisskattstjóri, Már Guðmundsson efna-
hagsráðgjafi fjármálaráðherra og Snorri Olsen skrifstofu-
UPPLAUSN HJÓNA-
BANDSINS: á 74. þingi
Bandalags kvenna í Reykja-
vík var samþykkt ályktun
þar sem allir eru hvattir til
að standa vörð um hjóna-
bandið, ekki síst barnanna
vegna, „en þau verða ævin-
lega fyrir miklu áfalli er til
skilnaðar kemur" segir í
ályktuninni. Þingið bendir
á að viðhald góðs hjóna-
bands er sífellt verkefni
hjónanna. Er þjóðkirkjan
hvött til að gera átak til
hjónafræðslu á öllum ald-
ursstigum.
EINFARARNIR : Út er komin býsna skemmtileg bók hjá
Almenna bókafélaginu, Einfarar í íslenskri myndlist. Þar
er að finna fyrstu úttektina sem gerð er í bók á svokölluð-
um „utangarðsmönnum" í myndlistinni, mönnum sem
kenndir eru við svokallaðan naívisma og oft kallaðir ein-
farar. Þetta eru sjálfmenntaðir menn en hafa þróað með
sér ferska, einkanlega og einlæga myndsýn, óháða rikj-
andi hefðum eða tísku í myndlist, segir Aðalsteinn Ingólfs-
son, listfræðingur, sem fylgir bókinni úr hlaði með inn-
gangsorðum. Einfarar eru reyndar með skemmtilega sýn-
ingu í Hafnarborg í Hafnarfirði þessa dagana. Bókin fæst
einnig á ensku.
Skortur á heimahjúkrun hérlendis:
Yngsta og gamla fólkið
verður verst úti
Svíþjóö
\?.Z\ Spitalar Heimahjúkrun
Legupláss á sjúkrahúsum, almenn heimahjúkr-
un, heimahjúkrun viö aldraöa á Norðurlöndun-
um 1988.
Svíar, Danir og Norð-
menn leggja mun meira
upp úr heimahjúkrun
fyrir aldraða og aðra
sem á henni þurfa halda
en Islendingar og Finn-
ar. En þó eru íslendingar
nokkuð fremri Finnum í
þessum efnum.
Islendingar og Finnar
hafa um 1200 sjúkrarúm
fyrir hverja 100.000 íbúa.
Svíar, Danir og Norðmenn
hafa helmingi færri sjúkra-
rúm fyrir hverja 100.000
íbúa í sínum löndum. ís-
lendingar hafa 229 sjúkra-
rúm fyrir skurðlækningar,
284 fyrir lyflækningar og
186 sjúkrarúm fyrir fólk
sem á við geðræn vanda-
mál að stríða. Finnar hafa
hins vegar 311 sjúkrarúm á
hverja 100.000 íbúa fyrir
geðsjúka og eru langtum
fleiri en hinar Norður-
landaþjóðirnar. Þessar upp-
lýsingar koma fram í heil-
birgðisskýrslu sem gerð var
fyrir Norðurlöndin.
„Almenn þróun er í þá
átt að að auka heimahjúkr-
un og heimilishjálp. Því er-
um við eftirbátar, Norð-
manna, Dana og Svía í
þessum efnum,“ sagði Ólaf-
ur Ólafsson landlæknir í
samtali við Alþýðublaðið.
Hann sagði að læknar
hefðu lengi bent á það að
auka þurfi heimahjúkrun
og minnka stofnanakostn-
aðinn, eða það fjármagn
sem fer í byggingu stofn-
anna.
Skortur á heimahjúkrun-
in bitnar mest á gamla fólk-
inu enda sýna tölur það ís-
lenskt fólk komið yfir 65
ára aldur eyðir mun fleiri
dögum á meðaltali inni á
sjúkrastofnunum en jafn-
aldrar þeirra á Norðurlönd-
unum.
íslensk börn á aldrinum 0
til 9 ára eyddu alls 1390
dögum á spítölum árið
1988.513 börn voru útskrif-
uð þetta ár. Það þýðir að
hvert barn til 9 ára aldurs,
er hefur þurft á spítalavist
að halda, fiefur að meðal-
tali eytt 5 dögum á spítölum
þetta árið. Börn á hinum
Norðurlöndunum eyddu
u.þ.b. einum degi minna á
spítölum árið 1988.
Ólafur sagði þetta liggja
meðal annars í því að ís-
lenskar konur ynnu meira
úti en konur á hinum Norð-
urlöndunm og einnig ynnu
þær lengri vinnudag. Á
meðan ástandið er svona
væri erfitt að breyta fyrir-
komulaginu.
Ef skoðaðir eru legudag-
ar hér á landi vegna ýmissa
sjúkdóma kemur í ljós að
fæstir eru þeir vegna geð-
rænna vandamála. En
flesta legudaga eiga íslend-
ingar vegna kirtla-, nær-
inga- og efnaskiptasjúk-
dóma, hjarta- og æðasjúk-
dóma, vegna húð- og vefja
sjúkdóma, meltingarsjúk-
dóma og beina- og liðasjúk-
dóma.
Landlæknir sagði lækna-
stéttina mjög óhressa með
þá miklu biðlista sem skap-
ast hafa vegna vissra sjúk-
dómshópa hér á landi með-
al annarss vegna bæklun-
arlækninga, þvagfæra og
æðaskurðlækninga. Hann
benti á að hinar Norður-
landaþjóðirnar væru einn-
ig með langa lista eftir viss-
um aðgerðum.
Húsbréf:
Arðsemiskrafan nú 6,85%
„Húsbréfakerfið hefur
gengið alveg ljómandi vel.
Við erum mjög ánægð með
hvernig það hefur farið af
stað. Þó fjöldinn sem hefur
sótt um afgreiðslu nú sé
meiri en við gerðum ráð
fyrir myndast engin bið-
röð önnur en sú að af-
greiða umsagnir. Vegna
fjölda umsókna tekur það
nú um það bil mánuð í stað
10 daga til tveggja vikna,“
sagði Grétar J. Guðmunds-
son aðstoðarmaður félags-
málaráðherra í samtali við
Alþýðublaðið í gær.
Þá kom fram í máli Grétars
að húsbréf bæru 5,75% vexti.
Hins vegar væri ávöxtunar-
krafan nú 6,85% en það er sú
arðsemiskrafa sem kaupend-
ur húsbréfa gera. M.ö.o. afföll
af bréfunum verða sem því
nemur. Ávöxtunarkrafan
ræðst af ástandi lánamarkað-
arins hverju sinni og hversu
mikið af húsbréfum kemur til
innlausnar. Komi of mikið af
þeim til innlausnar verða
væntanlega meiri afföll og þá
dregur væntanlega úr inn-
lausn þeirra og eigendur
halda frekar bréfunum. Við
það lækkar ávöxtunarkrafan
aftur.
Grétar kvað tilkomu hús-
bréfakerfisins ekki hafa
hækkað íbúðaverð eins og
ýmsir hefðu spáð. Menn
gerðu sér vonir um að aðeins
takmarkað magn húsbréf-
anna kæmi til innlausnar á
hverjum tíma en að þau yrðu
þess í stað notuð sem gjald-
miðill til frekari íbúðakaupa
af seljendum íbúða. Húsbréf-
in myndu í mörgum tilvikum
Grétar J. GuAmundsson, aA-
stoAarmaAur félagsmálaráA-
herra, segir húsbréfakerfið
ganga Ijómandi vel.
enda hjá eldra fólki sem væri
að minnka við sig og héldi
húsbréfunum eins og hverj-
um öðrum ríkisverðbréfum
sem sparnaðarformi. Meðan
ávöxtunarkrafan væri há, þ.e.
afföllin mikil, drægi væntan-
lega úr því að handhafar hús-
bréfa leystu þau út og stuðl-
uðu þannig að lægri ávöxtun-
arkröfu.
Þó að húsbréfakerfið nái
ekki til nýbygginga fyrr en
15. nóvember næstkomandi
er þegar hægt að leggja inn
umsóknir vegna nýbygginga
enda hefur reglugerð um
þann þátt húsbréfa verið gef-
in út. Það eru Landsbréf á
vegum Landsbankans sem er
viðskiptavaki húsbréfanna
en Seðlabankinn hefur eftirlit
með þeim.
ÆFR vill Ölaf Ragnar út
„Félagsfundur í stærsta
Alþýðubandalagsfélaginu,
Alþýðubandalaginu í
Reykjavík, hefur krafist
afsagnar Ólafs Ragnars
Grímssonar og því telur
aðalfundur ÆFR óhjá-
kvæmilegt að formaður
leggi umboð sitt undir
landsfund. Því lengur sem
það dregst, því meiri
skaða mun núverandi
óvissuástand valda hreyf-
ingunni," segir í ályktun
frá aðalfundi Æskulýðs-
fylkingar Alþýðubanda-
lagsins í Reykjavík.
Ný stjórn var kosin á aðal-
fundi Æskulýðsfylkingarinn-
ar á laugardaginn og formað-
ur kosinn Sigvarður Ari Huld-
arson. Svo virðist sem algjör
umskipti hafi orðið í félaginu
frá því að það lýsti í vetur yfir
stuðningi við Nýjan vettvang.
Æskulýðsfylkingin viil nú
koma Ólafi Ragnari Gríms-
syni, formanni Alþýðubanda-
lagsins, frá hið fyrsta eins og
áiyktanir fundarins bera með
sér. Ályktanir fundarins voru
samþykktar samhljóða.
Ályktun fundarins um
BHMR-deiluna hljóðar svo:
„Aðalfundur Æskulýðs-
fyíkingar Alþýðubandalags-
ins í Reykjavík mótmælir
harðlega þeirri ólögmætu
ákvörðun ríkisstjórnarinnar
að standa ekki við þá samn-
inga sem gerðir voru við
BHMR að afloknu langvinnu
verkfalli. Aðalfundurinn
harmar hlut ráðherra Al-
þýðubandalagsins að þeirri
ákvörðun og heitir BHMR
fullum stuðningi innan flokks
sem utan í komandi baráttu
fyrir því að samningsréttur
verkalýðsfélaga verði virtur."
Hér heilsar Ólafur Ragnar fyrrverandi mótframbjóAanda sinum
í formannsembætti AlþýAubandalagsins Sigrúnu Stefánsdóttur.
Nú vilja ýmsir kveAja Olaf Ragnar.