Alþýðublaðið - 09.04.1991, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 9. apríl 1991
7
„Helstu viðfangsefni á
næsta kjörtímabili
verða að hrinda í fram-
kvæmt tveimur fram-
kvæmdaáætlunum,
annars vegar áætlun
sem snýr að húsnæðis-
málum aldraðra og hins
vegar áætlun sem snyr
að húsnæðismálum
fatlaðra," segir Jóhanna
meðal annars.

geta verið mun hærri svo fremi að
menn séu innan ákveðinna eigna-
og tekjumarka."
Húsoleigubætur kjarabót
fyrir lúglaunafólk____________
— Nú tala ýmsir um að taka
upp húsaleigubætur. Hvernig
eru þær hugsaðar?
,,Það er mál sem ég legg mjög
mikla áherslu á. Nefnd sem ég skip-
aði gerði fyrstu tillögur um hvernig
standa skuli að húsaleigubótum fyr-
ir einu og hálfu ári síðan. Því miður
náðu þær ekki fram að ganga en
það var í verkahring fjármálaráð-
herra að leggja þær fram með breyt-
ingum á lögum um tekju- og eignar-
skatt. Frumvarp þess efnis var ekki
lagt fram fyrr en á síðustu dögum
þingsins þrátt fyrir að útfærðar til-
lögur hafa lengi legið fyrir tilbúnar
í mínu ráðuneyti.
Okkar tillögur miða að því að fólk
sem býr í leiguhúsnæði og hefur
70.000 kr. í tekjur á mánuði fengi
um fjórðung húsaleigu sinnar end-
urgreiddan. Húsaleigubætur yrðu
því mjög mikil kjarabót fyrir þá sem
búa við lægstu launin og þurfa að
verja stórum hluta tekna sinna í
húsaleigu."
— Þegar forsætisráðherra var
spurður í sjónvarpi fyrir
skömmu hvort Framsóknar-
flokkurinn hafi staðið við kosn-
ingaloforð sín í húsnæðismálum
kvað hann já við og benti á hús-
bréfakerfið. Engu að síöur hafa
breytingar þínar á húsnæðis-
kerfinu einatt mætt andspyrnu,
komið í skömmtum og stundum
staðið knappt að þær kæmust í
gegn. Hvernig hefur samvinna
við aðra flokka gengið varðandi
þær breytingar sem gerðar hafa
verið?
,,Ég fagna mjög þessari yfirlýs-
ingu forsætisráðherra. Ég tel hana
bæði skynsamlega og rétta. Hún er
þó ef til vill ekki alveg í takt við það
sem að sumir samflokksþingmenn
hans hafa sagt og gert á þessu kjör-
tímabili sem mjög hefur tafið fyrir
öllum umbótum í húsnæðismálum.
Þú talar um að þetta hafi komið í
skömmtum. Það varð að gerast með
þeim hætti. Það var mitt pólitíska
mat að þessar breytingar yrði að
gera í áföngum, skref fyrir skref, og
byrja á því að vinda ofan af 86-kerf-
inu eins og ég gerði. Það hefur síðan
leitt til þeirrar niðurstöðu sem ég
stefndi að á þessu kjörtímabili.
Ekki hugmynd um_______________
hver er stefno________________
SjáHstæðisflokksins___________
Hvað varðar aðra flokka þá hef ég
ekki hugmynd um hver stefna Sjálf-
stæðisflokksins er í húsnæðismál-
um. Ég sá t.d. í blaðagrein um dag-
inn að formaður Sambands ungra
sjálfstæðismanna skammast út í að
86-kerfið hafi verið eyðilagt. Maður
spyr sig hvort það sé stefna íhaldsins
að viðhalda því kerfi með öllum
þeim biðröðum sem því fylgja? Þá
spyr maður sig hvort stefna Sjálf-
stæðisflokksins í húsnæðismálum
láglaunafólks endurspeglist í orðum
oddvita Sjálfstæðisflokksins í bæjar-
stjórn Kópavogs um að leggja það
niður. eins og ég minntist á hér að
framan?
Þótt ég hafi ekki orðið vör við
mikinn stuðning hjá Alþýðubanda-
laginu á kjörtímabilinu í húsnæðis-
málunum sem ég hef þurft að berj-
ast fyrir. nerna þá hjá einstökum
þingmönnum þess og það skal ég
fúslega viðurkenna. þá hreykja þeir
sér samt núna af þeim árangri sem
náðst hefur í húsnæðismálum og ég
tók eftir því að Ólafur Ragnar taldi
upp allar þær tillögur. sem ég hef
verið að berjast fyrir og vil koma í
frarnkvæmd. í kvnningarþætti hjá
Alþýðubandalaginu. Ég var að von-
um ánægð að sjá það og heyra.
Það er voðalega erfitt að henda
reiður á hvað Borgaraflokkurinn vill
í húsnæðismálunum. Hann segir
eitt í dag og annað á morgun."
— Um hvaö snýst þessi kosn-
ingabarátta sem nú er hafin?
..Ef þetta væri málefnaleg kosn-
ingabarátta. sem ég sé nú reyndar
engin merki um ennþá, þá ætti hún
að snúast um þann árangur sem
náðst hefur og hvaða verkefni það
eru sem biða næstu ríkisstjórnar.
Mér sýnist helst að Sjálfstæðisflokk-
urinn ætli sér að heyja þessa kosn-
ingabaráttu á bröndurum Daviðs
Oddssonar og reyna þar með að slá
ryki í augu kjósenda. Þeir skila auðu
í öllum helstu stórmálum sem skipta
okkur öll mjög miklu máli. Það á
jafnt við um t.d. sjávarútvegs- og
landbúnaðarmálin. Þar skilar Sjálf-
stæðisflokkurinn auðu. í efnahags-
og skattamálum er stefna þeirra
tómt skrum. Þeir segjast vilja lækka
skatta en segja hvergi hvar þeir ætli
að skera niður á móti. Þannig mætti
lengi telja.
Ég vil hins vegar ræða um þau
verkefni sem bíða næstu ríkisstjórn-
ar og hvernig megi viðhalda þeim
stöðugleika sem náðst hefur í efna-
hagsmálum. Við sjáum nú fram á að
atvinnulífið stendur traustari fótum
en það hefur gert í langan tima.
Bæði heimilin í landinu og fyrirtæk-
in eru farin að finna fyrir þeim ár-
angri sem náðst hefur í baráttunni
við verðbólguna. Það má taka mörg
dæmi um það.
Tökum t.d. fjölskyldu sem skuldar
tvær miljónir króna. Ef við byggjum
við þá verðbólgu sem var hér árið
1987 yrði greiðslubyrðin af skuld-
inni um 300 þúsund kr. á ári. Miðað
við verðbólguna nú þarf þessi sama
fjölskylda hins vegar að greiða um
140 þúsund af sömu skuld. Mismun-
urinn er því um 160 þúsund, eða um
tvöföld mánaðarlaun verkafólks.
Það er þessi stöðugleiki sem við vilj-
um tryggja að verði áfram samfara
eflingu atvinnulífsins. Má í því sam-
bandi nefna frumkvæði okkar Al-
þýðuflokksmanna í því að nýta
orkulindir okkar betur, m.a. með
stóriðju. Jón Sigurðsson hefur haft
forgöngu í þeim málum og álmálið
er að komast í örugga höfn. Allt í
senn eflir það atvinnulífið og at-
vinnuöryggi launafólks, jafnframt
því aðskilasér í auknum kaupmætti
launþega.
Jafna eigna- og
tekjuskiptinguna
I mínum huga er það einkum
tvennt sem ég vil leggja áherslu á á
næsta kjörtímabili. Það er að jafna
eigna- og tekjuskiptinguna í þjóðfé-
laginu. Það er allt of breitt bil milli
ríkra og fátækra í þessu þjóðfélagi
okkar, svo breitt að mánaðarlaun
eins manns geta numið árslaunum
annars manns. Það gengur auðvitað
ekki. Eins vil ég nefna að það verð-
ur að minnka bilið sem hefur verið
að myndast á milli landsbyggðar og
höfuðborgarsvæðisins með ýmsum
aðgerðum. Það hefur ýmislegt verið
gert í þeim efnum á kjörtímabilinu
og má þar nefna breytta verkaskipt-
ingu milli ríkis og sveitarfélaga. Þá
er mjög mikilvægt að flytja þjónustu
Húsnæðisstofnunar út á lands-
byggðina. Það kom mér mjög á
óvart að Framsóknarflokkurinn,
sem gjarnan kennir sig við lands-
byggðina, skuli hafa þvælst fyrir
málinu. Þá vil ég nefna lífeyrismál
þjóðarinnar sem ekki verður undan
vikist að taka á á næsta kjörtímabili
og leiðrétta það misrétti sem er i líf-
eyrismálum þjóðarinnar. Ég nefni
einnig tillögur okkar jafnaðar-
manna um varnir gegn vímuefnum
sem Rannveig Guðmundsdóttir hef-
ur haft forystu um að knýja í gegn á
Alþingi."
— Hvað um þau málefni sem
heyra undir félagsmálaráðu-
neytid?
„Ég tel að brýnustu verkefnin
fram undan í félagsmálaráðuneyt-
inu séu húsnæðismál aldraðra og
fatlaðra. Það þarf að fylgja eftir
þeim framkvæmdaáætlunum sem
gerðar hafa verið um þau mál og
unnið er að. Það liggur t.d. fyrir
mjög vönduð framkvæmdaáætlun
um hvernig hægt er að leysa hús-
næðismál aldraðra með því að
koma hér upp 2.400 þjónustuíbúð-
um fyrir aldraða á næstu fimm ár-
um. Þá er einnig á lokastigi fram-
kvæmdaáætlun um hvernig megi
leysa húsnæðisvandamál fatlaðra.
faHaðir ekki bara_____________
á stofnunum
Við höfum verið mjög föst í því
lengi að fatlaðir ættu bara að vera
inni á stofnunum og síðan komu til
sambýlin fyrir u.þ.b. lOárum en þar
hefurorðið mikil uppbygging. Eg vil
þróa þetta mál áfram þannig að þeir
fatlaðir sem geta verið í félagslegum
ibúðum eigi þess kost og þá með
einhverri þjónustu. Ég hef þegar far-
ið inn á þá braut og lét kanna hve
margir sem eru á sambýlum fyrir
fatlaða, núna um 200 manns, gætu
nýtt sér félagslega íbúðakerfið. I Ijós
kom að um 60 af þeim sem búa í
sambýlum gætu gert það og verið er
að undirbúa það. í því skyni hefur
20 félagslegum íbúðum verið ráð-
stafað á þessu ári.
Átak i málefnum
geðsjúkra
Þá er afar brýnt að taka mun fast-
ar á málefnum geðsjúkra og hús-
næðismálum þeirra. Mér finnst að
það sé búið að tala nóg um þeirra
mál án þess að nóg hafi verið fram-
kvæmt. Aðstandendur geðsjúkra
komu til mín í upphafi þessa árs til
að ræða þessi mál. Þeir lýstu ástand-
inu, sem vart er með orðum lýsandi,
því þeir áttu aðstandendur sem
voru alvarlega geðsjúkir. Þó svo að
það fólk hafi átt kost á meðferð á
sjúkrastofnunum þá var ekkert sem
tók við að henni lokinni. Ég hef því
skipað nefnd sem hefur það verk-
efni að vinna að því að finna lausn
á þessum málum og að geðsjúkum
verði veitt sú aðstoð og þjónusta
sem þeir þarfnast til sjálfsbjargar.
Það stendur til að tvö ný sambýli
fyrir geðsjúka verði tekin í notkun á
þessu ári.
Nefndin mun væntanlega skila
mér tillögum um lausn á vanda
40—50 alvarlega geðsjúkra ein-
staklinga á næstu dögum. Ljóst er
að sumir geta notfært sér félagsleg-
ar íbúðir með stuðningi og öflugri
heimaþjónustu, aðrir sambýli en
sumir þarfnast sjúkrasambýlis eða
þurfa á langtímadvöl á stofnun að
halda. Eins er verið að vinna að því
að leysa atvinnumál þessara ein-
staklinga og að leita lausna sem
hjálpa þeim til sjálfsbjargar í stað sí-
endurtekinna meðferða á sjúkra-
stofnunum vegna þess að ekki hafa
verið gerðar nægjanlegar ráðstaf-
anir til að styðja þá út í lífið á nýjan
leik.
Vimuefnavandinn og
starfsmenntun
Eins tel ég mjög mikilvægt að á
næsta kjörtímabili verði tekið á
vímuefnavandanum. Alþýðuflokk-
urinn, undir forystu Rannveigar
Guðmundsdóttur alþingismanns,
lagði mikla áherslu á það mál í þing-
inu í vetur.
Annað mál kemur upp í hugann
sem ég hef unnið mikið að og ég tel
mjög brýnt. Það er frumvarp um
starfsmenntun i atvinnulífinu. Ég
hygg að við séum eina þjóðin í hin-
um vestræna heimi sem ekki býr við
löggjöf um starfsmenntun í atvinnu-
lífinu. Það er gífurlegt hagsmuna-
mál launafólks, ekki sist þeirra ófag-
lærðu, aö komið verði á fót skipu-
lagðri starfsmenntun í atvinnulíf-
inu, bæði til að tryggja atvinnuör-
yggi þess og aðlaga okkur betur að
sífellt aukinni tæknivæðingu. Ég hef
tvívegis lagt fram frumvarp um
þetta mál á þinginu en því miður
hefur það ekki náð fram að gagna.
Skilningsleysi á þessu máli er mér
hreint óskiljanlegt bæði út frá at-
vinnuöryggi launafólks og því að
styrkja hagvöxt í þjóðfélaginu með
aukinni þekkingu og færni launa-
fólks."
— A seinustu dögum þingsins
vard vart við talsverðan kosn-
ingaskjálfta og virtist sem tauga-
titrings gætti ekki síður milli
stjórnarliða en milli stjórnar og
stjórnarandstöðu. Þá hefur það
sætt mikilli gagnrýni að ráð-
herrar Alþýðubandalagsins
hafa notað ráöuneytin sín til að
auglýsa sig og sín verk. Hvað
finnst þér um þessa hluti?
Getum vel unnið soman
og náð árangri_________________
„Ég hygg að svona rétt fyrir kosn-
ingar sé meiri órói í þinginu en
gengur og gerist. Mér finnst satt
best að segja að þjóðin hafi ekki
fengið góða mynd af störfum Al-
þingis þessa síðustu daga fyrir þing-
lok. Engu að síður stendur eftir að
við höfum afsannað þá kenningu
sem íhaldsmenn hafa haldið fram:
að þeir flokkar sem mynduðu
stjórnina gætu ekki unnið saman og
setið út heilt kjörtímabil. Ég held
þegar litið er á málið í heild þá hafi
samstarf þessara flokka verið mjög
gott. Við höfum sýnt það við mjög
erfiðar aðstæður í þessu þjóöfélagi
að við höfum náð árangri og skilað
mjög góðu verki. Við leystum þann
vanda sem Sjálfstæðisflokkurinn
gafst upp við á miðju kjörtímabili og
hljóp frá. Reynslan nú hefur hins
vegar sýnt að þessir flokkar geta vel
unnið saman og náð árangri, t.d. í
efnahagsmálum og atvinnumálun-
um, og jafnframt skapað svigrúm til
að koma í höfn ýmsum velferðar-
málum, eins og komið hefur á dag-
inn.
Tauga veiklu nar-
íramkoma Alþýðu-
bandalagsráðherranna
Sú auglýsingaherferð og það aug-
lýsingaskrum sem Alþýðubandalag-
ið stendur í finnst mér dæma sig
sjálft og hitta þá sjálfa fyrir. Þeir eiga
ekki að þurfa að láta svona ef þeir
hafa góða samvisku í sínum málurn,
því verkin hljóta að tala. Mér hefur
blöskrað taugaveiklunarframkoina
Alþýðubandalagsráðherranna núna
síðustu dagana, sem hefur verið
hreint út sagt alveg ótrúleg."'
— Hvernig ríkisstjórn fáum
við að afloknum kosningum og
hvers konar stjórn vilt þú sjá að
þeim afstöðnum?
„Alþýðuflokkurinn gengur með
algjörlega (óbundnar hendur til
þessara kosnínga hvað varðar hugs-
anlega stjórnarþátttöku að þeim af-
loknum. Mest er um vert að Alþýðu-
flokkurinn yerði trúr sinni stefnu
eins og hanh hefur verið á kjörtíma-
bilinu. Hanþ fari ekki inq í ríkis-
stjórn nema hann nái fram akveðn-,
um hlutum. Ég nefni þar hækkun á
skattleysismörkum, húsaleigubæt-
ur, að jafna aðstöðuna milli höfifð-
borgar oþ landsbyggðar og að tekið f
verði á lifeyrismálunum. Við viljum
samstarf við þa aðila sem vilja/vinna
þessum málum brputargengii
Skelfileg tilhugsun
Það er mjög mikilvægt að Alþýðu-
flokkurinn komi sterkur út úr þess-
um kosningum. Það sem ég óttast er
aö annaðhvort taki við stjórn Sjálf-
stæðisflokks og j Framsóknarflokks
að afloknum kosningum — og það
er skelfileg tilhugsun, við skulum
minnast hvernig hér var stjórnað á
árum 1983—87 — eða að mynduð
veröi ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks
og Alþýðubandalags. Ég held að
báðir þessir kostir séu mjög slæmir
og leiðin til að komast hjá því sé að
efla Alþýðuflokkinn það mikið að
hann geti haft úrslitavaldið um
hvers konar stjórn verður mynduð
að afloknum kosningum," sagði Jó-
hanna Sigurðardóttir að lokum.