Alþýðublaðið - 09.04.1991, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 9. apríl 1991
9
Húsbréfalánin inn í bankana
Afgreiðsla lána
verður skjótari
— segir Grétar J. Guömundsson adstoðarmaður
félagsmálaráðherra
„Það getur verið að
húsbréfakerfið þýði
minni íbúðakaup en
það þýðir öruggari
íbúðakaup," segir
Grétar J. Guð-
mundsson.
Frá og með nœsta mánudegi, 15. apríl, geta þeir sem
eru að kaupa eða byggja íbúð gengið inn ísinn uiðskipta-
banka oggengið frá lánum þar samkvœmt húsbréfakerf-
inu að uppfylltum skilyrðum um greiðslugetu og veð-
hæfni. Lágmarksupphœð er 345 þúsund krónur en há-
mark er miðað við rúmar níu milljónir króna. Lánstími
er 25 ár á 6% vöxtum. Sem dœmi um greiðslubyrði má
nefna, að föst ársfjórðungsleg greiðsla án verðbóta af
húsbréfi upp á þrjár milljónir er á verðlagi í janúar
58.367 krónur eða tœplega 20 þúsund krónur á mánuði.
VIÐTAL: SÆMUNDUR GUÐVINSSON
um og lána þá út á lægri vöxtum
jafnt til þeirra sem þurfa á þannig
aðstoð að halda og svo þeirra sem
þurfa ekkert á henni að halda. En
það eiga allir rétt á lánafyrirgreiðslu
að uppfylltum settum skilyrðum,"
sagði Grétar J. Guðmundsson.
Enn verið að afgreiða úr
gamia kerfinu____________________
Enn er verið að afgreiða sam-
kvæmt gamla kerfinu lánsioforð
sem gefin voru út í fyrra. Grétar var
spurður hvort það kerfi færi ekki að
Húsbréfakerfið hefur nær alveg
tekið við gamla húsnæðislánakerf-
inu. Það er nú aðeins rekið til að af-
greiða lánsloforð er lágu þar fyrir
þegar kerfinu var breytt. Gamla
kerfið mun síðan hverfa alveg innan
skamms. Alþýðuflokkurinn með Jó-
hönnu Sigurðardóttur félagsmála-
ráðherra í broddi fylkingar barðist
fyrir húsbréfakerfinu og kom því á.
En hvers vegna var þetta kerfi tek-
ið upp og hverjir eru helstu kostir
þess? Þessari spurningu var beint til
Grétars J. Guðmundssonar aðstoð-
armanns félagsmálaráðherra.
Hátekjumenn fengi* sömu
aðstoð og lágtekjumenn
„Aðalröksemdafærslan fyrir því
að taka upp húsbréfin var sú að
gamla kerfið fullnægði ekki þeim
kröfum sem við gerum til að geta
fengið húsnæðislán þegar við þurf-
um á því að halda. Bæði var þar um
að ræða biðtíma og svo ekki síður
það að gamla kerfið úthlutaði öllum
lánum á þessum hagstæðu kjörum
án tillits til aðstæðna. Hátekjumenn
fengu sömu aðstoðina og lágtekju-
menn gegnum kerfið. Þá var það
einn megingalli á kerfinu að hinir
betur settu tóku upp pláss í biðröð-
inni frá þeim sem þurftu nauðsyn-
lega á aðstoð að halda og skjót svör
við spurningu um hvort þeir gætu
keypt tiltekið húsnæði," sagði Grét-
ar.
— En fá ekki allir sem vilja fyr-
irgreiðslu í formi húsbréfa
hversu tekjuháir sem þeir eru og
hve margar íbúðir sem þeir
eiga?
„Jú það er rétt. En aðstoðin sem
áður var með þessum niðurgreiddu
vöxtum á lánum og svo í gegnum
skattakerfið í formi húsnæðisbóta
og vaxtaafsláttar hefur nú verið
færð alfarið yfir í skattakerfið í þess-
ar svokölluðu vaxtabætur. Þess
vegna borga nú allir sem fá lán þá
markaðsvexti sem eru á þessum
bréfum, en þeir sem eru það tekju-
lágir að þeir þurfa á aðstoð að halda
fá hana í formi vaxtabóta í ágúst-
mánuði. Það sitja því allir við sama
borð hvað vexti snertir. Húsnæðis-
stofnun er því ekki að kaupa pen-
inga dýrum dómi frá lífeyrissjóðun-

... r .
1
6 . ^
| ^ ] | V . '■
f kmfsmk 'j'
W / w/ Jf|,
f l fÆÍóSSj/i ! JiPjjSElCf !
Áðurfengu allir lán til íbúðabygginga eða kaupa með niðurgreiddum vöxtum.
Húsbréf bera markaðsvexti en tekjulágir fá kúfinn tekinn af vaxtabyrðinni með
greiðslu vaxtabóta.
syngja sitt síðasta svo ekki væru tvö
mismunandi form almennra lána í
gangi.
„Þetta gamla kerfi er við lýði fram
i september og borgað út sam-
kvæmt lánsloforðum þangað til. Þar
að auki var samþykkt á síðustu dög-
um þingsins að loka þessu kerfi en
þó þannig, að þeir sem eru í biðröð-
inni eftir lánum, en það eru um
fimm þúsund fjölskyldur sem ekki
hafa fengið lánsloforð, verði gefinn
kostur á að staðfesta umsóknir sín-
ar. Ef lífeyrissjóðir viðkomandi um-
sækjenda gera samning við Hús-
næðisstofnun um skuldabréfakaup
mun þetta fólk eiga rétt á þessum
gömlu lánum. Vextir á þeim eru
núna 4,5% en þeir eru breytilegir og
ríkisstjórn getur tekið ákvörðun um
að hækka þá aftur í tímann, eða allt
til 1. júlí 1984. Þar er munur á hvað
varðar húsbréfakerfið. Vextir í því
eru 6% og þeim er ekki hægt að
breyta eftir á. Því vita menn að
hverju þeir ganga. Á Alþingi kom
fram gagnrýni frá til dæmis Geir Ha-
arde og Alexander Stefánssyni í
garð Jóhönnu Sigurðardóttur fé-
lagsmálaráðherra fyrir að hafa ekki
hækkað vextina. Þetta eru nú
mennirnir sem bjuggu kerfið til og
fóru á stað með 3,5% vexti 1986.
Með lagafrumvarpinu um þetta mál
fylgdi að vextir yrðu ekki hækkaðir
meðan þáverandi ríkisstjórn væri
við völd. Þeir voru með öðrum orð-
um að gefa í skyn að vextir mundu
hækka, enda liggur fyrir að svo
verði að gera ef ekkert annað kem-
ur til. Annars fer byggingarsjóður-
inn á hausinn," sagði Grétar.
Greiðslubyrðin ekki hærri
iweð húsbrélum________________
Lán í gamla kerfinu voru með
4,5% vöxtum og lánstíminn var 40
ár. í húsbréfum eru vextir 6% og
lánstíminn er 25 ár. Grétar var
spurður hvort húsbréfin væru þar af
leiðandi ekki mun óhagstæðari
kostur og greiðslubyrðin þar þyngri
en var í gamla kerfinu.
„Samkvæmt gamla kerfinu fá þeir
sem eru að byggja sína fyrstu íbúð
4,7 milljón króna lán að hámarki og
3,3 er hámark á seinni íbúð. Þeir
sem kaupa notað fá 3,3 milljón
króna hámarkslán út á fyrstu íbúð
og 2,3 út á seinni íbúð. Samkvæmt
reynslunni af lánum í gamla kerfinu
þá duga þessir peningar skammt.
Annað fjármagn þarf þá að koma
frá bönkunum, lífeyrissjóðum, selj-
endum íbúða og kanski fleiri aðil-
um. Þetta þýðir að fólk er með
skammtímaskuldir vegna íbúða-
kaupa, en það er ekki hægt á sama
hátt í húsbréfakerfinu. Þar er fólki
ekki hleypt á stað með meiri
skammtímaskuldir ofan á húsbréfa-
lán en það stendur undir. Það getur
því vel verið að húsbréfakerfið þýði
minni íbúðakaup, en það þýðir líka
öruggari íbúðakaup. Við segjum að
þegar upp er staðið þýðir það ekki
meiri greiðslubyrði þegar dæmið er
reiknað í heild. Vaxtabyrðin er
nokkuð mikil hjá meðalfjölskyldu
en á móti koma vaxtabætur sem eru
að hámarki 180 þúsund fyrir hjón
og taka mjög kúfinn af vaxtabyrð-
inni. í gamla kerfinu voru þetta nið-
urgreiddir vextir og svo húsnæðis-
bætur sem voru takmarkaðar í sex
ár fyrir þá sem voru að kaupa í
fyrsta sinn. Nú fá þeir sem eru að
kaupa í fyrsta sinn lánað 75% af
íbúðarverðinu í húsbréfakerfinu
eða öllu heldur af markaðsverði og
þeir sem eiga íbúð fyrir fá 65%“.
Færist inn i bankana
Fram að þessu hafa þeir sem
sækja um húsbréfalán þurft að láta
starfsmenn Húsnæðisstofnunar
meta sína greiðslugetu og þeir hafa
einnig séð um að afgreiða húsbréf
fyrir fasteignaveðbréf.
— Nokkuö hefur borið á kvört-
unum þess efnis að afgreiðslan
gangi ekki nógu hratt. Er ekki
hægt að laga þetta, Grétar?
„Þetta fáa starfsfólk í húsbréfa-
deildinni og við ráðgjöf hefur ein-
faldlega ekki haft undan og því hafa
komið tappar. En frá 15. apríl verður
byrjað að afgreiða þetta í bönkun-
um. Þeir sem ætla að kaupa íbúð
fara þá bara í sinn viðskiptabanka
með upplýsingar um sína stöðu og
fá þar uppgefið hvað þeir geta keypt
dýra íbúð samkvæmt húsbréfakerf-
inu. Þetta greiðir auðvitað mjög fyr-
ir allri afgreiðslu".
— Á þetta húsbréfakerfi svo
að rúlla áfram sjálfkrafa?
„Já, það mun gera það. Að vísu
eru tímabundnir hnökrar á því
núna. Mikil afföll og há ávöxtunar-
krafa. Ástæðurnar hafa verið marg-
tíundaðar sem eru mikið framboð af
allskonar kjörum þar sem ríkissjóð-
ur er að keppa við sjálfan sig og líf-
eyrissjóðirnir eru ennþá að fjár-
magna gamla kerfið, en það er aðal-
lega fjármagn frá þeim sem þarf inn
í þetta. Svo verður að segjast eins og
er að markaðskynning á húsbréfum
hefur ekki verið sem skyldi til dæm-
is miðað við ríkisskuldabréf. Margir
vita ekki hvað húsbréfin eru þó
þetta sé mjög einfalt kerfi og skulda-
bréf verið notuð í fasteignaviðskipt-
um hér um langan tíma“.
—• Munu húsbréfin alfarið taka
yfir húsnæðislánin í haust?
„Já, nema gangvart þeim sem eru
í biðröð gamla kerfisins og vilja vera
þar áfram. Það á hins vegar að vera
búið að afgreiða þá fyrir 1. mars
1994 og þeir komast ekki í húsbréfa-
kerfið á meðan. Þetta verður því af-
markaður hópur sem dreifist á
þennan tíma og mun ekki hafa mikil
áhrif á húsbréfakerfið," sagði Grétar
J. Guðmundsson.