Alþýðublaðið - 07.07.1992, Síða 7

Þriðjudagur 7. júlí 1992
7
Vinnumarkaðskönnun Hagstofunnar:
Atvinnuleysisdraugurinn eflist
Atvinnuleysi mest meðal kvenna á landsbyggðinni.
Samkvæmt könnun Hagstofunnar
sem gerð var í apríl er 3% atvinnu-
leysi meðal þeirra sem eru á vinnu-
markaði. Þetta er hærri tala en fram
kemur í yfirliti vinnumálaskrifstofu
félagsmálaráðuneytisins fyrir maí-
mánuð. Jafnframt liggur fyrir að at-
vinnuleysi er nú meira en verið hefur
árum saman.
Vegna könnunar Hagstofunnar var
hringt í 4.042 einstaklinga sem valdir
voru af handahófi úr þjóðskrá og end-
anleg svörun var 94%.
Alls eru 80,9% íslendinga á vinnu-
markaði, og af þeim voru 97% í vinnu
en 3% atvinnulaus. í apríl f fyrra mæld-
ist einungis 1,8% atvinnuleysi í sams-
konar könnun og 2,7% í nóvember.
Mest atvinnuleysi í kaupstöðum
Talsverður munur er á atvinnuþátt-
töku karla og kvenna. 87,1% karla eru
á vinnumarkaði en 74,5% kvenna. Þá
er atvinnuleysi meira meðal kvenna,
3,8%, á móti 2,3% hjá körlum.
Mest er atvinnuleysið í kaupstöðum,
3,4%, á höfuðborgarsvæðinu er það
3,2% en einungis 1,6% í dreifbýli.
Eins og við er að búast er talsverður
munur á atvinnuþátttöku eftir aldri.
Mest er hún hjá aldursflokknum 40-49
ára, 95%, og jafnframt er minnst at-
vinnuleysi hjá fólki á þessum aldri,
1,5%.
Atvinnuleysi er langmest hjá yngstu
aldurshópunum. Hjá 20-29 ára fólki er
það 5,3% og 4,5% hjá fólki 16-19 ára.
Þegar litið er á atvinnuþátttöku eldra
fólks kemur í ljós að tæp 75% fólks á
aldrinum 60-69 ára er á vinnumarkaði
og þar er atvinnuleysi 1,8%. Réttur
þriðjungur fólks 70-74 ára er enn á
vinnumarkaðinum.
„Karlastörfm“
Hagstofan fór einnig ofan í saumana
á atvinnugreinaskiptingu eftir kyni og
búsetu. Flestir starfa við iðnað, fiskiðn-
aður meðtalinn, 17% alls. 16% vinna
við verslun og viðgerðir og í þriðja sæti
er heilbrigðis- og félagsþjónusta með
tæp 14%. Undirstöðuatvinnugreinam-
ar svokölluðu, landbúnaður og sjávar-
útvegur, veita nokkum veginn jafn-
mörgum atvinnu. 5,5% starfa við land-
búnað og 5,3 við fiskveiðar.
Flestir karlar starfa við iðnað
(19,4%), næst koma verslun og við-
gerðir (16,5%), mannvirkjagerð
(12,9%), fiskveiðar (8,9%), samgöng-
ur og fjarskipti (7,1%) og Iandbúnaður
(6,7%).
„Kvennastörfín“
Hjá konum er röðin talsvert önnur.
Langflestar starfa við heilbrigðis- og
félagslega þjónustu (26,4%), þá koma
verslun og viðgerðir (15,3%), iðnaður

(14,3%), fræðslumál (8,5%) og fjár-
málaþjónusta (5,6%). Þess má geta að
1,1% kvenna á vinnumarkaði starfa við
fiskveiðar og 4,1% við landbúnað.
Vinnutími kynjanna er harla ólíkur.
90,3% karla em í fullu starfi en 48%
kvenna. 46,2% kvenna em í hlutastarfi
en aðeins 5,7% karla.
Heildarvinnutími var lengstur hjá
svarendum á fertugsaldri, 45,7 klukku-
stundir í viku. Næstir komu svarendur
á fimmtugsaldri, sem unnu í 44 stundir.
Styst var vinnuvikan hjá fólki undir tví-
tugu, 28,2 klukkustundir, en stór hluti
þessa hóps vinnur með námi. Fólk yfir
sjötugu vann í 33,2 klukkustundir að
meðaltali.
Karlar unnu í 48 stundir,
konur í 32,5
Vinnuvika karla reyndist mun lengri
en hjá konum. Karlar unnu í rúmlega
48 klukkustundir f aðalstarfi sínu en
konur í 32,5. Vinnutíminn er lengstur í
dreifbýli, tæpar 46 stundir, en á höfuð-
borgarsvæðinu reyndist hann að með-
altali 40 stundir.
Tölur Hagstofunnar um atvinnuleysi
eru hærri en hjá félagsmálaráðuneyt-
inu. Yfirlit ráðuneytisins um maímán-
uð gaf til kynna 2,5% atvinnuleysi. Það
jafngildir því að 3.200 manns hafi ver-
ið án atvinnu. Skráðir atvinnuleysis-
dagar vom tæplega 70.000 og skiptust
nokkuð jafnt milli kynjanna. Tölur um
atvinnuleysi í júní liggja ekki fyrir enn
þá, en engin ástæða er til að ætla að
staðan hafi batnað. Þannig er nú meira
atvinnuleysi meðal skólafólks en í ann-
an tíma.
Meira atvinnuleysi meðal
kvenna
Atvinnuleysi var langmest meðal
kvenna á Suðumesjum í maí, heil
8,4%, en hjá körlum á sama svæði var
það 3%. Minnst atvinnuleysi var á
Vesttjörðum, 0,2% en á höfuðborgar-
svæðinu var það 2,1% og nokkuð svip-
að meðal karla og kvenna. Atvinnu-
leysi er talsvert meira á landsbyggð-
inni, 2,9%, en á höfuðborgarsvæðinu,
2,1%. Tæp 4% kvenna á landsbyggð-
inni vom án atvinnu í maí.
íslendingar eruyfir meðallæsi
Stærð bekkja skiptir ekki meginmáli. Bókasöfn mjög mikilvæg. Forskólar skipta litlu. íslendir unglingar slappir að
lesa töflur og kort, en bestir allra ífrœðslutextum. Finnar hafa bestan lesskilning.
Engir 14 ára unglingar í víðri
veröld standa íslenskum jafnöldrum
sínum á sporði við að lesa og skilja
ritað fræðsluefni. Hins vegar eru
þeir áberandi slappari en norrænir
unglingar í að skilja upplýsingar
sem eru settar fram í kortum, töflum
og línuritum.
Níu ára íslendingar em heldur ekki
framarlega hvað lesskilning áhrærir, og
virðast vera í tæpu meðallagi miðað
við jafngamla skólanema á Norður-
löndum. Þetta kemur fram í niður-
stöðum alþjóðlegrar rannsóknar, þar
sem borin var saman læsi annars vegar
níu ára bama og hins vegar fjórtán ára
Störfum í
snarfækkar
Samkvæmt niðurstöðum nýrr-
ar könnunar á vegum Félags ís-
lenskra iðnrekenda og Lands-
sambands iðnaðarmanna hefur
störfum fækkað um 500-600 í
þeim greinum iðnaðar sem könn-
unin nær til.
Þctta kcmur fram í nýjasta blaði
FÍI, Á döfinni.
Þar segir að gera megi ráð fyrir
að störfum í iönaði í heild haft
fækkað tvöfalt mcira. Það samsvar-
ar 6,5% af vinnuaflsnotkun við-
komandi iðngreina. Velta fyrir-
tækjanna. sem þátt tóku f könnun-
inni, hefur dregist saman unt 2-
2,5% að raungiidi fyrstu sex mán-
uði ársins, miðað við sama tíma f
fyrra.
í blaði FÍl segir að samt votti fyr-
ir Ijósi í myrkrinu: fækkun starfa
umfram samdrátt veitu beri vott um
að töluverð hagræðing fari nú fram
meðai iðnfyrirtækja.
unglinga í 27 löndum.
Erum við gamaldags?
Með læsi eiga könnuðimir við
hæftleikann til að skilja og nota ritað
mál, og þrjú svið voru sérstaklega
könnuð: skilningur á texta sem sagði
sögu, samfelldur texti sem hafði að
geyma fræðslu og síðan en ekki síst
skilning á þeim upplýsingaformum
sem hátækniþjóðfélagið nýtir í vaxandi
mæli til að koma margbreytilegum
og llóknum upplýsingum á fram-
færi, þeas. töflum, kortum og línu-
ritum.
fslendingum hlýtur að vera
nokkurt áhyggjuefni, að hérlendir
skólanemar standa mörgum þjóð-
um mun aftar í skilningi á síðast-
talda sviðinu. Níu ára böm voru að
vfsu um miðbik könnunarinnar
hvað þetta áhrærði, hvort sem borið
var saman við öll þjóðemin, eða
norræna nemendur sérstaklega.
Kennsla á þessu sviði fer hins vegar
fram að mestu leyti eftir að níu ára
aldri sleppir, og staða okkar gagn-
vart öðrum þjóðum á þessu sviði
kemur því miklu ljósar fram í
samanburði eldri unglinganna. Og
einsog áður segir. þá eru fjórtán ára
íslendingar vondir að lesa töílur.
Miðað við allar þjóðimar sem
athugaðar voru okkar unglingar
aftarlega á merinni, og lægstir
Norðurlandaþjóðanna, í línuritalestri
og korta-. Þetta kann að spegla þá
staðreynd, að íslenska skólakerfið sé
ekki fyllilega í takt við hina öru þróun
tæknijijóðlélagsins. Það er jafnframt
afar athyglisvert, að af fréttatilkynn-
ingu hinna íslensku aðstandenda könn-
unarinnar má ráða, að skortur á les-
skilningi á töflur og línurit virðist ekki
bundinn við unglinga eina saman.
Þannig er því haldið fram í tilkynn-
ingunni, að Finnar hafi náð bestum
árangri á „...öllum sviðum lesskiln-
ings.“ Þegar skoðuð eru súlurit sem
fylgja með niðurstöðunum kentur hins
vegar í ljós á tveimur súluritum að
fjórtán ára íslendingar
em Finnum, og raunar
öllum öðmm, fremri í
lesskilningi á fræðslu-
texturn.
Finnar báru af
I báðum aldurshópum
sýndu Finnar mjög góð-
an árangur á öllum svið-
um lesskilnings, og
mm
komu langbest út úr
könnunninni í heild.
Fyrir íslendinga
væri því óneitanlega
fróðlegt að bera
santan skólakerfíð
hér og í Finnlandi,
og reyna með því
móti að komast að
því, hvaða þættir
valda yfirburðum
Finna.
En árangur
sænskra, franskra,
bandarískra og ný-
sjálenskra nemenda
var einnig nógu
góður til að sérstök athygli er vakin á
frammistöðu þeirra í fréttatilkynn-
ingunni. Einkum er merkilegt að skoða
hina ágætu útkomu bandarísku nem-
endanna, því síðustu árin hafa borist
heldur dapurlegar fregnir af hrað-
vaxandi ólæsi í bandarískum skólum.
Auk Finna vom skólanemar frá
Hong Kong með afar góðan skilning á
upplýsingum í töflum, línuritum og
kortum, og vom næstbestir í báðum
aldursflokkum á því sviði. Sömuleiðis
voru Danir, Þjóðverjar og Svissarar
góðir á þessu
sviði.
Krakkar frá
sagnalöndun-
um miklu,
Grikklandi og
Kýpur, sýndu
óvenjulega
góðan árangur
á sagnasvið-
inu, og raunar
voru Islend-
ingar líka vel
yfir meðallagi
í báðum ald-
ursflokkum á
þessu sviði.
Bókasöfn
mikilvæg
Bestur ár-
angur fylgdi
þeim löndum, þar sem stór bókasöfn
vom í skólum, og góð bekkjabókasöfn
vom til staðar. Tíður sögulestur kenn-
ara og góður tími undir hljóðlestur í
bekkjum hvetur sömuleiðis til góðs
lesskilnings. Þá virtist einnig sem
aukinn tími undir móðurmálskennslu
styrkti læsi.
Nokkur kynjamunur kom fram í
könnuninni. Læsi níu ára stúlkna var í
flestum landanna betra en læsi drengj-
anna. Þessi munur var hins vegar
orðinn minni við 14 ára aldur.
Athyglisvert var, að stúlkumar náðu
bestum árangri á sagnasviðinu en
lökustum við að lesa úr töflum og súlu-
ritum.
Yfirleitt náðu böm á þéttbýlissvæð-
um betri árangri en böm úr dreifbýli. í
nokkmm háþróuðum löndum voru
sveitabömin þó ekki eftirbátar borgar-
bama.
Böm, sem horfa mikið á sjónvarp
náðu verri árangri en þau, sem horfðu
minna. Þó var það athyglisvert, að í
löndum þar sem mikið var um að er-
lendar kvikmyndir væru sýndar með
skýringartextum á móðurmálinu, þar
virtist lesskilningur bamanna vera
góður.
Sérlega athyglisverð er sú niður-
staða, að ekki virðist skipta verulegu
máli fyrir lesskilning, hvort lestrar-
kennsla hefjist seint eða snemma þegar
miðað er við árangur níu ára bama.
Hún helur heldur ekki mikil áhrif á
meðallæsi níu ára bama. Oft hefur líka
verið talið, að væru sömu kennarar
mörg ár með sama bekkinn yrði árang-
urinn betri.
Niðurstaða könnunarinnar gefur það
þó ekki til kynna. Þá kom líka fram, að
lengra skólaár hafði ekki áhrif á læsi
níu ára bama.
Þá var það óvænt niðurstaða, að læsi
virtist ekki fylgja stærð bekkja, þannig
að lesskilningur varekki betri ílöndum
þar sem bekkir vom almennt minni.
Blöndun kynja í bekki hafði heldur
ekki áhrif.