Alþýðublaðið - 25.05.1993, Blaðsíða 2

2
Þriðjudagur 25. maí 1993
ímiiiiiiii.wii
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Framkvæmdastjóri: Ámundi Ámundason
Ritstjóri: Sigurður Tómas Björgvinsson
Auglýsingastjóri: Ámundi Ámundason
Setning og umbrot: Hermóður Sigurðsson
Prentun: Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing: 625566
Fax: 629244
Áskriftarverö kr. 1.200 á mánuöi. Verö í lausasölu kr. 90
Kjarasamningar á koppinn
Eftir talsverða óvissu í kjaramálum náðust samningar milli jiorra aðildar-
félaga Alþýðusambands íslands og Vinnuveitendasambands Islands. Það er
að vísu fyrst og ffemst fyrir tilstilli ríkisstjómarinnar sem samningar náðust.
Þannig hefur ríkið tekið að sér að greiða fyrir samningana og sýnist sitt
hverjum um ágæti þess. Fyrir stöðugleika í efnahags- og atvinnulífi er það
hins vegar afar mikilvægt að eyða þeirri óvissu sem fylgir því að vera með
lausa samninga.
Það sem einkum hefur verið fundið að nýgerðum samningum er að ekki
liggur fyrir nema að hluta hvemig ríkissjóður ætlar sér að fjármagna sitt
framlag til samninganna. Kostnaður ríkisins vegna þeirra er talinn vera að
minnsta kosti þrír milljarðar króna. Ýmsir hafa bent á að þessi auknu út-
gjöld ríkissjóðs muni kalla á meiri lánsfjáreftirspum frá ríkinu sem stuðli
aftur á móti að hærri vöxtum, en það gengur þvert á yfírlýst markmið ríkis-
stjómarinnar og forsendur nýgerðra kjarasamninga. Um þessi atriði sagði
Jón Sigurðsson iðnaðar- og viðskiptaráðherra m.a. á þingi iðnrekenda fyrir
helgi.
„Pessir samningar tókust á grundvelli yfirlýsingar ríkisstjómarinnar um
ýmsar ráðstafanir í efnahags- og atvinnumálum. Með þessari yfirlýsingu
tekur ríkissjóður á sig nokkrar skuldbindingar til þess að tryggja stöðug-
leikann og stuðla að kjarajöfhun. Þetta mun að sjálfsögðu gera ríkisfjármál-
in enn erfíðari viðfangs en ella - en það er mat ríkisstjómarinnar að þess
verði nú að freista að festa stöðugleikann í sessi um leið og aðilamir á
vinnumarkaðnum og stjómvöld taka höndum saman um virka atvinnu-
stefnu og nýsköpun í atvinnumálum.“
Við það tæki færi sagði Jón Sigurðsson ennfremur: „Það er afar mikilvægt
að óvissu í kjaramálum verði nú eytt og friður tryggður á vinnumarkaði til
loka næsta árs. Takist þetta aukast líkumar á lækkun vaxta á næstu mánuð-
um því óvissan í kjaramálum hefur m.a. haldið vöxtunum uppi. Ríkisstjóm-
in mun fyrir sitt leyti stuðla að áframhaldandi lækkun vaxta, með markaðs-
aðgerðum. Þar er mikilvægast að lánsfjárþörf hins opinbera verði haldið í
skefjum. Næstu mánuði verður sigling þjóðarskútunnar vandasöm, milli
skers og bám. Það ríður á miklu að samstaða náist um skynsamlegar leiðir
til þess að tryggja sem áfallaminnsta för og atvinnu sem flestra við arðgef-
andi störf.“
✓
I yfirlýsingu ríkisstjómarinnar kemur frarn tímamótaákvörðun. Þar er boð-
að, að til að mæta auknum útgjöldum ríkissjóðs vegna samninganna verði
settur skattur á fjármagnstekjur frá og með næstu áramótum. Þar er miðað
við 10% skatt á nafnvexti sem innheimtur verði í staðgreiðslu. Fjármagns-
skattur er og hefur verið eitt af baráttumálum Alþýðuflokksins þannig að
fólki sé ekki mismunað eftir því með hvaða hætti það aflar tekna sinna. Að
vísu hefur verið deilt um hvort rétt sé að nota nafnvexti sem skattstofn en
gangi spár eftir um afar lága verðbólgu í næstu framtíð skiptir í raun litlu
hvort miðað er við raunvexti eða nafnvexti. Á óðaverðbólgutímum fyrri ára
hefði slíkt hins vegar verið óhugsandi.
Til sérstakra atvinnuskapandi aðgerða ætlar ríkið sér að verja tveimur
milljörðum króna á þessu ári og hinu næsta. Þá mun ríkisstjómin greiða
niður tímabundið frá og með næstu mánaðamótum verð á tilteknum kjöt-
vörum og mjólkurafurðum eða sem jafngildir því að þær beri 14% virðis-
aukaskatt en VSK á matvæli verði síðan lækkaður niður í 14% frá og með
næstu áramótum. Þetta mun leiða til um 3,5% til 5% lækkunar á viðkom-
andi kjötvörum en um 8,4% á mjólkurvörum um næstu mánaðamót skili
lækkunin sér út í verðlagið. Þótt deila megi um hvort nýtt skattþrep og
lækkun mætvælaverðs komi hinum tekjulægri sérstaklega til góða er ljóst
að víðast í nágrannaríkjum okkar er skattur á matvæli lægri en almennt
gildir. Með þessu ætti því að fást raunhæfari samanburður á matvælaverði
hér á landi og löndunum í kring.
Eins og staða þjóðarbúsins og atvinnulífsins er nú háttað var ekki hægt að
búast við öðru en talsverð ósátt yrði um kjarasamninga hvemig svo sem
þeir yrðu í endanlegri mynd. Ríkissjóður stendur frammi fyrir miklum
vanda en vissulega var talsverðu til fómandi til að koma á kjarasamningum
og tryggja þannig stöðugleika í efnahagslífínu, samhliða eflingu atvinnu-
lífsins og það að tryggja frið á vinnumarkaði.
Pólitískur jaðrakan
Guðni Ágústsson hefur jafnan þótt af-
bragð annarra manna í Framsóknarflokkn-
um. Hann er maður ekki einhamur, og læt-
ur sig ekki muna um það að stjóma Bún-
aðarbankanum með harðri hendi, þar sem
hann er formaður bankaráðsins,
meðfram því að vera með at-
kvæðamestu mönnum
stjómarandstöðunnar.
Hann hefur aldrei
kosið að feta al-
faraleiðir, heldur
lítur á það sem
hlutverk sitt í
lífínu að fara
gegn straumn-
um einsog lax-
inn í jökulám
undirlendis
Suðurlands, og
freista þess að
snúa tíðarandan-
um. Þetta þekkja
þeir vel, sem vom
samvistum við Guðna á
sokkabandsárum hans. Á
meðan æska Evrópu safnaði síð-
um haddi og reisti sér brotgjama minnis-
varða úr skammlífum götuvígjum á stræt-
um Parísar og Berlínar tamdi Guðni sér
háttu fommanna, og tókst á hendur það
verk að blása lífi í kulnandi glæður ung-
mennafélagsins Baldurs í Hraungerðis-
hreppi.
Fyrir það verður Guðna lengi minnst
meðal þeirra, sem unna fortíðinni og horf-
inni frægð. í Hraungerðishreppi er hann
óskoraður foringi, og ekki í líkt því eins
mikilli útrýmingarhættu og fuglinn jaðr-
akan, sem einsog Guðni á sitt tryggasta af-
drep í holtum og mýmm þar um slóðir, þar
sem mýrarrauðinn vellur upp úr jörðinni.
Hver man nú lengur Rudi Dutschke og
aðra löngu gleymda foringja byltingar-
æskunnar í Evrópu? Þeir em giska fáir.
Aftur á móti minnast aldraðir forkólfar
ungmennafélagsins Baldurs sonar Ágúst-
ar frá Simbakoti með hlýju íyrir að hafa
tekið að sér björgun félagsins árið 1968,
þegar önnur æska taldi sér skyldara að
bjarga heiminum.
Sunnlendingar em vanir stórmennum,
en þeir em líka nægjusamir. Fyrst ekki er
völ á Gunnari á Hlíðarenda una þeir glað-
ir við Guðna Ágústsson og Eggert Hauk-
Vaxtaglíman
Framsóknarmenn þekkja það best allra,
að Guðni Ágústsson tekst óhikað á við hið
ómögulega. Þegar Steingrímur Her-
mannsson varð forsætisráðherra í síðustu
ríkisstjóm heimtaði hann að bankamir
lækkuðu vexti, - ef ekki með góðu, þá með
illu. Við þessu brást formaður bankaráðs
Búnaðarbankans ókvæða. Yfir-
lýsingar hans í fjölmiðlum
á þeim tíma bára þess
glögg merki að
hann taldi for-
mann Fram-
sóknarflokks-
ins hafa lítið
vit á fjár-
málum, og
þó sýnu
minnst á
v ö x t u m .
Vitanlega
hafði hann
rétt fyrir sér.
Það er síðan
til marks um
sannfæringarkraft
Guðna Ágústssonar,
að þjóðin er nú öll sömu
skoðunar og hann. Hún er
sannfærð um að Steingrímur Hermanns-
son haft nákvæmlega ekkert vit á vaxta-
málum. Þannig tókst Guðna það sem eng-
um hafði fram að því tekist, - að sýna
þjóðinni fram á vitleysuna í formanni
Framsóknarflokksins. Þessu undi Stein-
grímur stórilla, enda hefur það loðað við
hann síðan.
Frægt er, þegar hann á glaðri stundu
vildi í skjóli náttmyrkurs í afkima þing-
hússins við Austurvöll sýna hinum unga
þingmanni hver það væri, sem þrátt fyrir
allt hefði undirtökin í Framsóknarflokkn-
um. Formaðurinn hugðist þá
leggja fyrrverandi oddvita
ungmennafélagsins
Baldurs í móðurætt
á þinggólfið með
brögðum þeirrar
íþróttar sem
Hermann Jón-
asson, hand-
hafi Islands-
beltisins í
g 1 í m u ,
kenndu hon-
um á bemsk-
um aldri.
En Guðni
Ágústsson hafði
ekki einungis
þjálfað vel fang-
brögð glímunnar á
fundum æskunnar í
Hraungerðishreppi; hann var
einnig glímnastur félaga sinna á Hvann-
eyri, þar sem hann nam þau fræði sem
kennd eru við fjós og mykju. Á ráðs-
mannstíð sinni að Hamri í Mosfellssveit
átti hann líka til að taka eina bröndótta ef
svo bar undir. I Guðna fann því afsprengi
frægasta glímukóngs þingsögunnar ofjarl
sinn, og það var Steingrímur sem
um síðir kannaði gólffjalir
þinghússins. Ættboginn
frá Simbakoti á Bakk-
anum, og síðar
Brúnastöðum,
kann nefnilega
ekki síður að
glíma en pólit-
ískir Stranda-
menn.
Þ a r m e ð
hafði Guðni
Ágústsson enn
einu sinni lagt
kappann, og nú í
bókstaflegum
skilningi. Stein-
grími líkaði illa, og
þó sýnu verst að í stað
þess að láta kné fylgja kviði
kippti formaður bankaráðs for-
ingja sínum jafnharðan á fætur og dustaði
af honum gamalt ryk. Síðan hefur það ver-
ið hlutskipti sonar bændahöfðingjans af
Brúnastöðum að dusta gamalt ryk af for-
manni Framsóknarflokksins þegar vaxta-
málin eru annars vegar, og kippa honum
annað slagið á fætur.
Flugskeyti Búnaö-
arbankans
Enn heldur nú Guðni
Ágústsson uppteknum
hætti, og fetar nýjar
slóðir. Hann er
stoltur af Búnað-
arbankanum, og
gleðst með réttu
yfir því hversu
miklu betur
bankinn hefur
haldið á spöð-
um sínum en
aðrir bankar.
Eggert Haukdal
er að sönnu annarr-
ar skoðunar; hann
telur það Búnaðarbank-
anum helst til vansa að
Guðni skuli þar standa í fyrir-
rúmi, og taldi það eina kost einka-
væðingarhugmynda Jóns Sigurðssonar, að
með þeim væri hægt að losna við Guðna.
Eggert er raunar maður hins einfalda
skilnings, og mun hafa reifað það í stjóm-
arflokkunum hvort ekki væri einfaldara til
samkomulags að einkavæða bara Guðna,
en halda Búnaðarbankanum í ríkiseign.
Guðni sá hins vegar við báðum, Jóni og
Haukdal; hann siturenn, og Búnaðarbank-
inn hefur nú sannað það svo ekki verður
um villst, að hann mun lengi njóta fram-
sýninnar úr Simbakoti og þeirrar áráttu,
sem Guðni Ágústsson deilir með sauð-
kindinni, að vilja fara ótroðnar slóðir.
Nú er semsagt komið á daginn, hvers-
vegna vegur Búnaðarbankans hefur vaxið
svo sem raun ber vitni. Auk annarra eðlis-
kosta hefur formaður bankaráðsins við-
skiptalegt hugmyndaflug langt umfram
aðra dauðlega menn. Þegar kommúnism-
inn hmndi skildi hann af augabragði, að
um leið myndu opnast ótal möguleikar
fyrir Búnaðarbankann í austurvegi.
Fyrr en varði var Búnaðarbankinn far-
inn að aðstoða gerska við að koma í lóg
dóti, sem ekki var lengur þörf fyrir til að
halda aftur af kúguðum þjóðum í austri.
Meðal þess sem sérlegur starfsmaður
þessa verkefnis vann að í nafni Búnaðar-
bankans var að finna kaupendur fyrir
varahluti í skriðdreka, flugskeyti, auk þess
sem einnig var boðið upp á úraníum. En
einsog þjóð veit, þá er úraníum notað í
kjamorkusprengjur, - en að vísu fékkst
ekki fullkominn botn í það hvort gæði vör-
unnar, sem starfsmaður Búnaðarbankans
falbauð um veröld víða, væru af þeim kal-
íber að hægt væri að búa til almennilega
bombu úr góssinu.
Glöggir menn gátu sér hins vegar til, að
fyrir þessa hugkvæmni myndi Guðni Ág-
ústsson fyrir hönd Búnaðarbankans í senn
vinna til Útflutningsverðlauna
forseta íslands, og Bjart-
sýnisverðlauna Bröstes.
Að sönnu
vafðist það
nokkuð fyrir
Búnaðar-
bankanum
að finna
kaupendur að
þessum stríð-
stólum, enda
válegir friðar-
tímar upp runnir.
Ekki tókst að koma
flugskeytunum í lóg á
Suðurlandi, enda tímanna
tákn að Eggert Haukdal hefur lýst
yfir friði við séra Pál á Bergþórshvoli.
Sem betur fer fyrir umbjóðendur Búnað-
arbankans tókst þó að finna afdankaða
herforingjastjóm í Perú, sem ekki hefur
enn fengið fregnir af því að friður er brost-
inn á í heiminum. Hinum borðalögðu gen-
erálum stendur vitaskuld mikill stuggur af
vopnlausum indjánaþjóðum, sem þeir
hafa kúgað um árabil, enda aldrei að vita
nema þær fylgi í fótspor Rússa og annarra
sem bjuggu undir ánauð gráðugra stjóm-
arherra, og heimti lýðræði. Þeir töldu því
vissara að hafa vaðið fyrir neðan sig, og
birgja sig upp úr vopnabúri Búnaðarbank-
ans.
Því miður klúðraðist samningurinn áður
en af honum varð. Bankaeftirlitið, sem
ævinlega er til óþurftar hugmyndaríkum
bankamönnum einsog Ármann í Ávöxtun
fann óþyrmilega fyrir á sínum tíma, taldi
að Guðni Ágústsson og Búnaðarbankinn
hefðu farið út fyrir verksvið sitt með því
að miðla hergögnum milli heimsálfa. Síð-
an hefur það gerst, að oddviti generálanna
í Perú hefur farið í tugthúsið, þó ekki sé
enn upplýst hvaða þátt Guðni Ágústsson á
í því.
Allt bendir því til þess, að Búnaðar-
bankinn og Guðni sitji uppi með vopna-
búrið, þó enginn hafi ennþá fundið flug-
skeytin eða úraníumið þrátt fyrir ítrekaða
leit í hvelfingum bankans. Svo virðist því
sem eina von bankans til að koma í lóg
vopnabirgðum Sovétmanna sé að Eggert
Haukdal og séra Páll á Bergþórshvoli
komi sér upp nýjum ófriði...