Alþýðublaðið - 11.08.1993, Qupperneq 5

Miðvikudagur 11. ágúst 1993
EVRÓPA: FRÉTTASKÝRING
Framtíð Evrópubandalagsins óljósari eftir hrun ERM
5
SAMEINING EÐA SUNDRUNG?
Þœr raddir gerast hávœrari sem segja Maastricht samkomulagið mistök
Eftir áfallið sem myntsamstarf EB-ríkj-
anna varð fyrir nýlega hefur stórt
spurningarmerki verið sett við framtíð
bandalagsins. Sumir sjá endalokin
framundan en aðrir telja að nú sé
möguleiki á nýrri og ferskri byrjun sjái
þeir sem ferðinni stjórna hinn evr-
ópska raunveruleika í réttu Ijósi.
Ákveðin hugmynd um Evrópu hefur
verið reynd og nýlega varð Ijóst að
hún mistókst. Aðeins ein leið virðist
fær til að byggja upp sameinaða og
velmegandi Evrópu og verði hún ekki
farin er mikil hætta á ferðum.
Til að rata rétta leið er þörf
á mun sterkari og hæfileika-
rikari forystu enn þá sem
staðið hefur í fararbroddi Evr-
ópuríkjanna síðustu árin.
Mikilvægast er þó að leiðtog-
ar ríkjanna séu færir um að
viðurkenna mistök og læra af
þeim. Þeir þurfa einnig að
vera viljugir til að hlusta á
fólkið og læra af því.
Samstarf á veikum
grunni
Ef forðast á upplausn Evr-
ópubandalagsins er nauðsyn-
legt að menn viðurkenni ósig-
ur hugmynda sambandssinna
um miðstýrða Evrópu. Áfall-
ið sem gengissamstarfið hefur
orðið fyrir hlýtur að sýna
mönnum frarn á að ekki dugir
að stilla strengi og tölur við
hringborð. Ráðherrar vilja
ekki viðurkenna það. Þeir
halda í hugarfóstur sitt þrátt
fyrir að undirstaðan sé brost-
in.
Hin kalda staðreynd blasir
við. Hún er sú að myntsam-
starfið hefur verið prófað,
hálfþróað og nú síðast var því
lógað. Eins og regnhlíf sem
fellur saman í rigningunni
hefur kerfið látið undan þrýst-
ingi. Það er Evrópu til góðs að
kerfið hrundi því það hefur
meira og minna bjagað hag-
kerfi aðildarríkja. Spákaup-
mennska varð ekki gengis-
samstarfinu að fjörtjóni.
Sökudólgamir eru höfundar
samstarfsins sem hlupust
undan merkjum.
í Þýskalandi, nánar tiltekið
í seðlabanka landsins, töldu
menn að hækka þyrfti vexti til
að lífga upp á efnahaginn.
Frönsk stjómvöld vissu að
lægri vextir gætu hjálpað
frönskum efnahagi, sem ógn-
að er af stigvaxandi atvinnu-
leysi. Þama kom glögglega í
ljós sannleiksgildi hins fom-
kveðna að þegar fátæktin
kemur inn um dymar fer ástin
út um gluggann.
Óraunhæfar hugmyndir
Hver var þá tilgangur þessa
samstarfs? Það sem drap
gengiskerfið var að stjóma
verulega mismunandi hag-
kerfum sem einu. Samt sem
áður taka áætlanir fyrir næstu
tíu ár eins og þær birtast í Ma-
. astricht samkomulaginu ekk-
ert mið af þeim veikleika sem
hefur orðið æ sýnilegri und-
anfamar vikur. Þvert á móti
byggjast þær á æ memaðar-
gjamari sýn um að koma á
einni og óskiptri evrópskri
mynt.Eitt er víst um Maast-
richt áætlunina að hún mun
aldrei verða að veruleika á
þessari öld. Mikilvægasta
spumingin er hversu miklu
tjóni evrópsk hagkerfi verða
fyrir áður en Maastricht er
gefið upp á bátinn. Nýleg
reynsla er ekki örvandi. Allt
ffá því að danski pöbullinn
hafnaði Maastricht hér um ár-
ið hafa stjómmálamenn í Evr-
ópu reynt að láta eins og ekk-
ert væri að. En það er eitthvað
að og dæmin em ófá því til
sönnunar. Það er ekki bara
upphlaupið sem varð sl. sept-
ember þegar Bretar og ftalir
vom neyddir út úr gengissam-
starfinu. Þjóðaratkvæða-
greiðslan í Frakklandi sýndi
aðeins ffam á nauman stuðn-
ing við Maastricht sáttmál-
ann.
í Þýskalandi sýna skoðana-
kannanir að mikill meirihluti
vill halda í þýska markið.
Hvemig í ósköpunum getum
við þá undrast að hvorki
Frakkar né Þjóðveijar vom
reiðubúnir að berjast fyrir
kerfi sem á að leggja gmnn-
inn að afnámi marksins og
sköpun sameiginlegrar mynt-
ar, ECU. Þetta þýðir ekki að
Evrópa eigi að láta af áætlun-
um um nánara samstarf eða
sameiningu. Því önnur hættu-
leg leið væri að láta lönd og
leið allt það sem áunnist hefur
á undanfömum ámm og gert
hefur innri markaðinn mögu-
legan. Það væri slys að koma
upp nýjum viðskiptahindmn-
um.
Mikilvægi hins evrópska
borgara
Hvemig má þá forðast und-
angengin mistök og komast
aftur á rétta sporið? Best væri
ef þýski hæstirétturinn myndi
drepa Maastricht og að byijað
yrði upp á nýtt. Tilgangur
sáttmálans var í upphafi að
njörva sameinað Þýskaland í
Evrópusamstarfið. En risar
sem vilja ekki vera njörvaðir
em hættulegir fangar.
Verði Maastricht sáttmál-
inn samþykktur færi best á
því að leiðtogar Evrópu lofi,
þegar sáttmálinn verður end-
urskoðaður 1996, að gera það
sem þeir áttu að gera í byrjun.
Nefnilega, að ráðfæra sig vel
og víða jafnvel þótt slíkt yrði
á kostnað metnaðarfullra
áætlana.
Nánara samstarf Evrópu-
ríkja var og er nauðsyn. Ogn-
unin stafar frá heimspeki sem
er úr takti við raunveruleik-
ann.
Þegar leiðtogamir koma
sér saman um nýjan sáttmála
ættu þeir að treysta fólkinu
með því að leyfa því að kjósa
um hann. Þegar öllu er á botn-
inn hvolft þá er það undir hin-
um almenna evrópska borg-
ara komið hvort hann stendur
eða fellur. Og eins og atburðir
síðustu vikna sýna þá hafa
möppudýr, embættismenn,
bankastjórar og ráðherrar,
sem töldu myntsameiningu
innan seilingar, ekkert einka-
leyfi á visku.
GB / Byggt á European

FRANC FALLS OFF THE TIGHTROPE
fSNW * ipj 44144
j i | 1 1 I
* | | I * 1 I I 1 1 1 L 1 4- -fr-'HNHF
1 1 t V X t t 1 1«
T'f M -M 1 x M ffl m I í § m I 1 * I j 1 A|irrA^JLBi«y*tíi
í W 1 1 i { i { 1 f | I fJ"1 * ^

Mistökin fólust í því að stjóma mismunandi hagkerfum sem einu.