Alþýðublaðið - 05.01.1994, Blaðsíða 1

+
*
Sameiginleg bókun ríkisstjórna Islands og Bandaríkjanna
Orrustuþotum verður fækkað
en varnir landsins tryggðar
Viðrœðurnar snerust eingöngu um varnar- og öryggismál en ekki efnahagsmál - Stœrsti
ávinningurinn er að óvissu um varnir landsins hefur verið eytt, segir Jón Baldvin
Hannibalsson utanríkisráðherra - William J. Perry varavarnarmálaráðherra sagði
aðila sammála um áframhaldandi nauðsyn á veru varnarliðsins á Islandi
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráð-
herra og William J. Perry varavarnarmála-
ráðherra Bandaríkjanna undirrituðu sam-
eiginlega bókun í Reykjavík í gær um tilhög-
un og umfang varnarsamstarfsins. Orrustu-
þotum varnarliðsins á Keflavíkurflugvelli
verður fækkað úr 12 í fjórar á næstu 12
mánuðum og tvær smærri deildir flotans
munu hætta starfsemi á Keflavíkurflugvelli.
Itrustu kröfur Bandaríkjastjórnar í viðræð-
unum um varnarsamninginn voru um að
leggja niður orrustuflugsveitina en þá hefði
þyrlubjörgunarsveitin farið sömu leið. Is-
lenskum stjórnvöldum þótti þetta óviðun-
andi fyrir varnir landsins og fór svo að fallist
var á það sjónarmið.
Dr. William J. Perry varavarnarmálaráðherra Bandaríkjanna og Jón Baldvin
Hannibalsson utanríkisráðherra áfundi með fréttamönnum ígœr.
Alþýðublaðsmynd /Einar Ólason
Á fréttamannafundi
í gær sagði Jón Bald-
vin Hannibalsson
utanríkisráðherra að
það hefði verið afar
mikilvægt að fá stað-
festa sameiginlega
túlkun á réttindum og
skuldbindingum vam-
arsamstarfsins. Við-
ræðumar að undan-
fömu væru einhverjar
þær viðamestu sem
fram hefðu farið um
varnar- og öryggismál
frá því tvíhliða vamar-
samningur var gerður
árið 1951. Utanríkis-
ráðherra sagði afar
mikilvægt að kornið
hel’ði verið í veg fyrir
að Bandaríkjaþing
gæti tekið einhliða
ákvarðanir um vamar-
samstarfið.
William J. Perry
varavarnarmálaráð-
herra sagði aðila sam-
mála um áfranthald-
andi nauðsyn á veru
vamarliðsins á íslandi.
Fækkun í orrustuflug-
sveitinni hefði ekki
umtalsverðan spamað
í för með sér fyrir
Bandaríkin.
Fækkun í
varnarliðinu
í sameiginlegri bók-
un sem William J.
Perry og Jón Baldvin
Hannibalsson undirrit-
uðu kemur fram að
F-15 orrustuþotunum
á Keflavíkurflugvelli
verður fækkað niður í
ljórar. Nú em 12 þotur
í flugsveitinni en
fækkunin fer fram á
næstu 12 mánuðum.
Þetta þýðir að fjöldi
flugmanna og Qöl-
skyldur þeirra fara frá
Keflavíkurvelli og er
samtals um að ræða
nálægt 300 manns.
Hlustunarstöð vegna
kafbátaeftirlits verður
lokað sem og fjar-
skipta- og miðunar-
stöð sem þýðir fækkun
vamarliðsmanna um
230 til viðbótar. Að
svo stöddu er ekki gert
ráð fyrir að þessi sam-
dráttur hafi í för með
sér fækkun íslenskra
starfsmanna hjá vam-
arliðinu.
Fjöldi flugvéla sem
halda uppi eftirliti með
kafbátum verður
óbreyttur og flotafiug-
stöðin starfrækt áfram.
Þá verður íslenska rat-
sjárkerfinu haldið við
og heræfingamar
„Norður-Víkingur"
fara fram annað hvert
ár sem fyrr.
Þar sem orrustuflug-
sveit verður áfram á
Keflavíkurflugvelli
verður björgunar-
þyrlusveitin þar áfram.
Kannaðir verða mögu-
leikar á að Islendingar
taki yfir rekstur þessar-
ar sveitar. Ef af verður
gæti það þýtt atvinnu
fyrirum lOOmanns.
I bókuninni segir að
báðir aðilar samþykki
að gera það sem í
þeirra valdi standi til
að draga úr kostnaði
við rekstur Keflavíkur-
stöðvarinnar. Jón
Baldvin Hannibalsson
sagði að Bandaríkja-
menn hefðu ekki sett
fram kröfu um aukna
hlutdeild Islendinga í
kostnaði við rekstur al-
þjóðaflugvallarins við
Kefiavík.
Aðdragandi
bókunarinnar
Aðdraganda þeirrar
sameiginlegu bókunar
sem nú hefur verið
undirrituð má rekja
nokkuð aftur í tímann.
í framsöguræðu um
utanríkismál á Alþingi
31. mars 1992 gaf
utanríkisráðherra þá
yfirlýsingu að það
væri ráðlegt og tíma-
bært að íslensk stjóm-
völd efndu til við-
ræðna við bandarísk
stjómvöld um tilhögun
og umfang vamarsam-
starfsins á komandi ár-
um og áformað væri
að skipa sérstaka
nefnd til að sinna því
verkefni.
Nefndin, skipuð
fulltrúum samstarfs-
flokkanna í ríkisstjóm
og embættismönnum
var formlega sett á
laggimar 23. júní
1992. Hlutverk hennar
var að greina og leggja
mat á breyttar aðstæð-
ur í öryggismálum og
fjalla í því sambandi
sérstaklega um tví-
hliða vamarsamstarf
íslands og Bandaríkj-
anna. Skýrsla nefndar-
innar var lögð fram 10.
mars 1993 og efni
hennar var rætt á Al-
þingi 27. apríl.
í skýrslu sinni um
utanríkismál til Al-
þingis í aprfi 1993 gat
utanríkisráðherra þess
að í áliti nefndarinnar
kæmu fram athyglis-
verðar ábendingar,
sem hafðar yrðu til
hliðsjónar við stefnu-
mörkun í náinni fram-
tíð.
Viðræður hófust að
fmmkvæði Islendinga
í Washington í sept-
entber 1992. Annar
fundur var haldinn í
Reykjavík 8. júní í
fyrra.
Samið á
flmm mánuðum
Auk þessara tveggja
funda hafa átt sér stað
þrír formlegir við-
ræðufundir íslenskra
og bandarískra stjóm-
valda um aðlögun í
vamarliðinu á gmnd-
velli vamarsamnings-
ins frá 1951. Fundimir
fóm fram 6. ágúst í
Reykjavík og 23. ágúst
og dagana 2., 3. og 5.
nóvember í Washing-
ton. Einnig vom ör-
yggis- og vamarmál-
um gerð skil á fundi
forsætisráðherra með
varaforseta Bandaríkj-
anna í Washington 3.
ágúst og á fundi utan-
ríkisráðherra með
utanríkisráðherra
Bandaríkjanna í New
York hinn 28. septem-
ber.
Segja má að sam-
komulag hafi náðst á
fimm mánuðum því á
fundinum í Reykjavík
6. ágúst lögðu banda-
rísk stjómvöld fyrst
fram ákveðnar tillögur
unt aðlögun í starfsemi
vamarliðsins. Fulltrúar
íslenskra stjómvalda
svömðu tillögum
bandarískra stjóm-
valda á fundinum í
Washington 23. ágúst
og settu fram sjónar-
mið íslenskra stjóm-
valda.
Hinn 18. október var
starfandi sendiherra
Bandaríkjanna á
Reykjavík kallaður í
utanríkisráðuneytið
þar sem lýst var við
hann óánægju með
drátt þann sent orðið
hefði á að málið yrði
leitt til lykta. Stuttu
síðar var óskað eftir
því að fulltrúar ís-
lenskra stjómvalda
kæmu til viðræðna í
Washington 2. nóvem-
ber. Var fallist á þessa
ósk og kornu viðræðu-
nefndir ríkjanna sam-
an með hléum dagana
2., 3. og 5. nóvember
án þess að samkomu-
lag næðist um fyrir-
liggjandi tillögur um
aðlögun í vamarliðinu.
Reglulegt samráð
hefur átt sér stað rnilli
utanríkisráðuneytisins
og sendiráðs Banda-
ríkjanna í Reykjavík
frá því þessar viðræður
fóm fram. Utanríkis-
ráðherra átti þess einn-
ig kost að ræða málið
við utanríkisráðherra
og aðstoðarvarautan-
ríkisráðherra Banda-
ríkjanna í Bmssel 3.
desember.
I þeirri sameigin-
legri bókun sem undir-
rituð var í gær segir að
ríkin tvö muni el'na til
samráðs að nýju í því
skyni að endurskoða
ákvæði bókunarinnar
og komast að sameig-
inlegri niðurstöðu um
þau í lok tveggja ára
tímabils frá og með 1.
janúar 1994.
SóUieima-deilurnar
SÓLHEIMA-STJÓRNIN í
BULLANDIÁGREININGI
- við þá aðila sem að þeirra inálutn konta,
nœstum sama hverjirþað eru. Saga Iteimilis-
ins er í raun löng ci jiðleikasaga, segir Bragi
Guðbrandsson, aðstoðarmaður félagsmála-
ráðherra uin Sólheimadeilurnar - Þroska-
Itjálp harntar vinnuhrögð stjórnar Sólheima
„Það virðist sem stjórn Sólheima sé í bullandi
ágreiningi við þá aðila sem að þeirra málum
koma, næstum sama hverjir það eru. Saga heim-
ilisins er í raun löng erfiðlcikasaga. Það lýsir sér í
þessum samskiptaörðugleikum við starfsfólk
heimilisins, Svæðisskrifstofu um málcfni fatlaðra
á Suðurlandi, stjórnarnefnd fatlaðra, Þroska-
hjálp og núna félagsmálaráðuneytiö". sagði
Bragi Guðbrandsson, aðstoðarmaður Jóhönnu
Sigurðardóttur, félagsmálaráðherra í samtali við
Alþýðublaðið í gær.
Pétur Sveinbjamarson, formaður stjómar Sólheima,
hefur undanfarið útvarpað dylgjum og rógburði um ráð-
hcrra og mörgum hefur otboðið, svo orðljótur cr maður-
inn.
Avirðingar Péturs
Bragi sagði að ávirðingar þessar væru þess eðlis að þær
væm varla svaraverðar. Félagsmálaráðherra væri öll af
vilja gerð að starfsemin í Sólheimum gengi vel.
Hann sagði að í grófum dráttum snerist málið um skipu-
lagsbreytingar á Sólheimum, þegar heimilinu var breytt úr
vistheimili í þjónustumiðstöð fyrir fatlaða, þar sem nú búa
40 manns, annað hvort í sérbýli eða sambvli. og annast
meira og minna unt sjálfa sig t' stað þess að nota mötu-
neyti.
Með þessu hafa íbúamir öðlast rctt til tryggingabóta, en
þágu áður vasapeninga. Þeir eiga því að geta kostað frani-
færslu sína sjálfir með tryggingabótum scm nema 45 til 55
þúsund krónum á mánuði. Auk þess fá þeir laun fyrir þá
vinnu sem þeir inna af hendi á vemduðum vinnustað.
Deilan stendur um það að félagsmálaráðuneytið lagði til
að á fjárlögum fengi heimilið í þjónustugjöld 70,1 milljón-
ir króna á þessu ári, hafði fengið 82 milljönir áður. Sljóm
Sólheima krefst sömu tjárhæðar og fyrr af fjárlögum.
Samt renna 22 til 23 milljónir króna til íbúa heimilisins af
tryggingabótum á þessu ári, í stað 5 milljöna áður.
liiskup hundsaður
Ágreiningur þessi hefur farið vt'ða um ríkiskerfið. og er
það skoðun flestra sem að ágreiningnum hafa komið að fé-
lagsmálaráðuneytið hafi farið rétt að, þar á meðal Ríkis-
endurskoðun, sem farið hefur ofan í máiið.
Stjóm Sólheima tilkynnti 16. desember að heimilinu
yrði lokað, þegar ljóst var að yfirvöld mundu í engu sinna
hótunum stjómamianna. Sýndist mörgum að stjómin iðk-
aði með þeirri aðgerð það sem kallað er á ensku „blackma-
il“, eða Ijárkúgun.
Ljóst er að fulltrúaráð Sólheima er ekki á sama máli og
stjórnin, sem ætlaði að senda 7 vistmenn heim um áraniót-
in, síðan 8 þann 1. febrúar, 20 þann 1. rnars og síðustu vist-
mennina. fimm að tölu þann 1. apríl. Bent hefur verið á þá
ósvinnu stjómarinnar að taka akvörðun þessa, það sé að-
eins prestastefnu að ákveða slika lokun heimilisins.
Áframhaldandi viðræður hafa engan árangur borið. Síð-
ast í gær reyndi biskup að stilla til friðar og fiutti sáttatil-
boð félagsmálaráðherra. Sólheima-stjómin ákvað að
hundsa biskup og slá á útrétta hönd. Hélt stjómin blaða-
mannafund síðdegis í gær þrátt fyrir ósk biskupsins um að
sá fundur yrði ekki haldinn. Fundurinn virtist haldinn af
stjóminni til þess eins að strá frekara salti á sárin.
Pétur segi af sér
Það er skoðun tlestra, sem blaðið hefur rætt við, að nið-
urstaða í málinu muni ekki nást fyrr en Pétur Sveinbjam-
arson lætur af einkar umdeildum aðgerðum sínurn og er
það ennlremur skoðun margra viðmælenda blaðsins að
hann verði að segja af sér starfi sem formaður þannig að
friður náist.
Framkvæmdaráð Þroskahjálpar hefur lýst furðu sinni á
samþykkt stjómar Sólheima frá 16. dcsember um brott-
flutning íbúanna af heimilum sínum án samráðs við þá
sjálfa eða aðstandendur þeirra. „Framkvæmdaráð Þroska-
hjálpar hannar þau vinnubrögð sem þar em viðhöfð og
það virðingarleysi gagnvart íbúunum sem þau endur-
spegla", segir í ályktuninni.
4-