Alþýðublaðið - 02.02.1994, Blaðsíða 2

2 ALÞÝÐUBLAÐIÐ
UMRÆÐA
Miðvikudagur 2. febrúar 1994
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Framkvæmdastjóri: Ámundi Ámundason
Ritstjóri: Sigurður Tómas Björgvinsson
Auglýsingastjóri: Ámundi Ámundason
Setning og umbrot: Hermóður Sigurðsson
Prentun: Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing: 625566
Fax: 629244
Áskriftarverð kr. 1.400 á mánuði. Verð f lausasölu kr. 140
Gegn óréttlæti,
spillingu og stöðnun
Flokksstjómarfundur Alþýðuflokksins um helgina sam-
þykkti harðorða ályktun gegn núverandi stefnu í stjómun
fískveiða. Ályktun flokksstjómar Alþýðuflokksins er
stríðsyfirlýsing gegn fjárhagslegri og siðferðislegri spill-
ingu kvótakerfisins.
✓
I ályktun flokksstjómar segir meðal annars: „Leiguliða-
kerfi þar sem braskað er með lífsafkomu einstakiinga og
jafnvel heilla byggðarlaga tilheyrir annarri þjóðfélagsgerð
en við búum við á ofanverðri 20. öldinni. Þess vegna lýsir
flokksstjóm Alþýðuflokksins því yfir, að stefna beri að
gjörbreytingu á fiskveiðistjómuninni. Sem fyrsta skref tel-
ur flokksstjórnin eðlilegt að kannað verði sérstaklega hvort
gefa eigi veiðar fijálsar í þá stofna sem ekki hefur tekist að
ná áætluðum afla.“
Flokksstjómin áréttaði einnig í ályktun sinni þá afstöðu
Alþýðuflokksins, að veiðileyfagjaldi verði komið á. Al-
þýðuflokkurinn hefur einn íslenskra stjómmálaflokka bar-
ist fyrir veiðileyfagjaldi. Veiðileyfagjaldið hefur verið eitt
helsta baráttumál Alþýðuflokksins undanfarin ár og reynd-
ar fest í stefnuskrá flokksins. í ályktun flokksstjómar segir
meðal annars um veiðileyfagjaldið: „Óþolandi er að
ákveðnum hópi manna eða fyrirtækja sé úthlutuð helsta
auðlind þjóðarinnar endurgjaldslaust, en síðan sé þeim
heimilt að ráðskast með þessa sameign allra landsmanna
eins og um séreign væri að ræða.“
✓
I ályktuninni er áréttað að nýafstaðið verkfall sjómanna
opinberi vel hvers konar stjómun fiskveiða íslendingar búi
við. Flokksstjóm Alþýðuflokksins lýsir yfir stuðningi við
baráttu sjómanna fyrir breytingum á stjómkerfi fiskveiða.
Flokksstjóm Alþýðuflokksins hafnar einnig alfarið í álykt-
un sinni að setja svonefnda krókaleyfisbáta á aflamark eins
og gert er ráð íyrir í gildandi lögum. í ályktuninni segir:
„Að draga úr veiðum með vistvænum veiðarfæmm er í
hróplegu ósamræmi við þá viðleitni að gera ísland að fyr-
irmyndarríki í umhverfismálum. Það er líka í fullkominni
andstöðu við þá grundvallarstefnu að virða beri hefðbund-
inn forgangsrétt þeirra íbúa sem næst fiskimiðunum liggja
til nýtingar þeirra. Þá má benda á, að hæpin ffæðileg rök
em fyrir því að nauðsynlegt sé að takmarka veiðar á öngla
enda er þróunin sú víða í kringum okkur að önglaveiðar em
að mestu ftjálsar meðan aðrar veiðar em takmarkaðar."
s
Alyktun flokksstjómar Alþýðuflokksins um stjómun fisk-
veiða er skýr og ótvíræð: Alþýðuflokkurinn hafnar þeirri
spillingu og óréttlæti sem núverandi kvótakerfi býður upp
á. Alþýðuflokkurinn mun beijast af öllu afli gegn því að fá-
ir sægreifar fái að ausa endurgjaldslaust úr helstu auðlind
þjóðarinnar, fiskimiðunum, og ráðskast með sameiginlega
eign þjóðarinnar eins og séreign. Alþýðuflokkurinn telur
nauðsynlegt, að hlúð sé að vistvænum veiðum og íslend-
ingar séu öðmm þjóðum fordæmi í þeim efnum. Alþýðu-
flokkurinn er einnig þeirrar skoðunar að núverandi fyrir-
komulag fiskveiða sé úrelt og tilheyri annarri þjóðfélags-
gerð og öðmm tíma en við lifúm á.
Alþýðuflokkurinn hefur með ályktun sinni áréttað stefnu
sína í þessum málaflokki og sagt óréttlæti, spillingu og
stöðnun í stjómun fiskveiða stríð á hendur.
PALLBORÐIÐ: Pétur Bjarnason skrifar
Umræður um sjávarútvegsmál
og ályktun flokksstjórnar
Grein sem ég skrifaði í Alþýðublaðið mið-
vikudaginn 26. janúar síðastliðinn hefurorðið til-
efiti tveggja greina í Alþýðublaðið. Fyrri athuga-
semdin birtist í leiðara blaðsins daginn eftir en
hin síðari, sem voru nokkur kveðjuorð til mín frá
Emi Pálssyni, á föstudag. Af þessum tilefnum og
í tilefni af samþykkt flokksstjómar um sjávarút-
vegsmál langar mig enn á ný tjá mig um málið,
þótt ég geri mér grein fyrir að eyru séu almennt
farin að dofna þegar sjávarútvegsmál ber á góma.
Um áreiðanleika fiskifræðinnar
Eg hygg að við lestur þessara greina sem vitn-
að er til hér að framan megi finna mun á mínu
viðhorfi til fiskifræði og fiskifræðinga og á við-
horfi höfunda hinna pistlanna. Mér er það ljóst
eins og Erni Pálssyni og leiðarahöfundi að fiski-
fræðin er ekki óskeikul fræðigrein. Mér er líka
ljóst að rétt eins og í öðmm fræðigreinum er ver-
ið að tala um líkur á að þetta eða hitt gerist að
gefnum ákveðnum forsendum, sem sífellt er
reynt að gera áreiðanlegri. Eg vil hins vegar
halda því fram að okkur sé tryggara að fara eftir
því sem best er vitað um vöxt og viðgang fiski-
stofna, en mér virðist að þeir höfundar sem ég
hér vísa til telji að óvissa um áhrif sunnanáttar á
nýliðun eða bollaleggingar (tómstunda?)trillu-
karls sem stundar síldveiðar sér til viðurværis séu
nægileg rök til þess að láta álit fiskifræðinga lönd
og leið.
Það hefur verið mikið gert úr því að veður-
fræðingar telji sig finna samband á milli veður-
fars og nýliðunar. Það er bara gott að vita til þess
að þeir ágætu ffæðimenn hafi tíma til þess að
sökkva sér niður í áhugavert tómstundagaman.
En mér er engu að síður spurn, ef náttúmfyrir-
brigði eins og sunnanáttin eða jökulhlaup, sem
einnig hafa verið nefnd, hafa mikið að segja
varðandi nýliðun, hvemig á að bregðast við.
Ætla menn þá að breyta sunnanáttinni sér í hag?
Ætla menn að hafa jákvæð áhrif á hlaup jökul-
ánna? Eða em þessi áhrif náttúmnnar rök fyrir
því að standa bara eins og glópar, fiska af kappi
og horfa á fiskistofnana eyðast? Mér er nær að
halda að menn hugsi svo. En ætli þeir, sem ekki
hafa ánetjast staðreyndarblindu af trúarlegum
toga og hugsa málið af gaumgæfni verði ekki
sammála helstu fræðimönnum heimsins á sviði
fiskifræði að svarið sé að hafa stóran hrygningar-
stofti með mikilli aldursdreifingu. Eg er ekkert
að gera lítið úr skoðunum athuguls trillukarls,
sem telur sig finna samhengi á milli síldargengd-
ar og ýsuskorts. Eg er bara ekki sammála Emi
eins og hann gefur í skyn að þá eigi að veiða
meira og bíða eftir því að það komi í ljós hver
hafi rétt fyrir sér. Mér finnst að þá eigi að leggja
meira í rannsóknir á fyrirbrigðinu en láta vafann
koma fiskinum til góða meðan vafinn er fyrir
hendi. Öm Pálsson, leiðarahöfundur Alþýðu-
blaðsins og margir fleiri sem látið hafa í ljós sína
skoðun á málinu verða að gera sér grein fýrir því
að verði of langt gengið í nýtingu fiskistofns, þá
getur hann hrunið endanlega. Þá verður það létt í
vasa að segja bara „afsakið ég hélt að þetta væri í
lagi“. Samlíking Amar á heilögum kúm í Ind-
landi og íslensku sumargotssfldinni er því ekki
sérlega viðeigandi.
Öm bendir sigri hrósandi á Barentshafið, sem
dæmi um hvar fiskifræðingum hefúr mistekist.
Þar fannst varla þorskur fyrir nokkrum ámm en
nú er allt fullt af þorski. Öm gat varla verið
óheppnari með dæmi. Norski fiskiffæðingurinn
Odd Nakken var hér á ferð á haustdögum og hélt
sérstakan fræðslufund um þorskstofninn í Bar-
entshafi í tilefni þess að vandamálin þar hafa
mikið verið í umræðu hér á landi og oft rangtúlk-
uð. Það vakti eftirtekt að þeir „spekingar" hér á
landi, sem hæst hafa galað um ástandið þar, töldu
sig ekkert erindi eiga á þann fund.Ængu að síður
fór Odd Nakken afar nákvæmlega yfir þær að-
gerðir sem gripið var til og útskýrði hvemig tókst
að ná stofninum svo upp, meðal annars með nán-
ast algerri friðun, að þar er nú allt „fullt af fiski“
eins og Öm kemst að orði. Fjórða hvert kfló sem
þar veiðist nú - þar með talinn afli íslensku tog-
aranna í Smugunni, sem uppskera nú ríkulega
það sem Norðmenn og Rússar sáðu - er hins
vegar 83-árgangurinn og þar með sá fiskur sem
íslensku „spekingamir“ töldu að ætti að grisja
vegna fæðuskorts. Allir em nú fegnir að Jteirri
nýstárlegu „fiskifræði" var ekki beitt, en engu að
síður er grisjun enn predikuð hér á landi - og enn
sperra menn eyrun.
Ég er ekki í nokkmm vafa um að öll sú reynsla
sem við getum viðað að okkur bæði hér á landi
og í nágrannalöndum okkar bendir til þess að við
PÉTUR BJARNASON:
/
„Eg er hins vegar einnig
sannfærður um að við kom-
um ekki til með að geta hald-
ið uppi þeim lífskjörum sem
við höfum vanist hér á landi
nema að við náum að tak-
marka veiðar hér við land í
samræmi við afrakstursgetu
fískistofnanna, að við náum
að reka veiðarnar á eins hag-
kvæman hátt og unnt er, að
við getum tryggt frekari öfl-
un hráefnis með fískeldi og
að við aukum vinnsluvirði
sjávarafurða. Umræður um
sjávarútveg hafa ekki tekið
mið af þessu og sú maka-
Iausa ályktun sem samþykkt
var á flokkstjórnarfundi
flokksins í dag gefur ekki
miklar vonir um að Alþýðu-
flokkurinn gefi tón sem nýt-
ist sem veganesti inn í fram-
tíðina. Svo bregðast krosstré
sem önnur tré. Hvers má þá
að vænta af öðrum flokkum
fyrst Alþýðuflokkurinn
bregst svona?“
eigum að fara okkur varlega og láta fiskistofnana
njóta vafans. Við getum haft áhrif á veiðina en
ekki sunnanáttina jafnvel þótt hún hafi mikil
áhrif. Og við eigum að horfa á það blákalt að við
þurfum að takmarka veiðina. Við eigum líka að
veiða fiskinn stærri en við gerum nú og við get-
um veitt hann á hagkvæmari hátt ef sókn og af-
rakstursgeta stofnanna eru betur stillt saman.
Fiskstjórnunarkerfið
Ef takmarka á sókn og lækka kostnað við sjó-
sókn þá hafa verið leidd að því mikilvæg rök að
aflamarkskerfi í svipuðum dúr og við búum við
dugar best til þess. Reynsla okkar og annarra
þjóða bendir til þess sama. í fyrmefndri grein
minni setti ég ffam þá skoðun að sé það gefið að
kvóti trillukarls verði ekki skertur sé það hent-
ugra fyrir hann að fá veiðileyfi úthlutað í afla-
kvóta heldur en í sóknardögum. Ekki gerði Öm
athugasemd við þá skoðun, enda finnst mér flest-
ir trillukarlar sem ég hef rætt við vera sömu skoð-
unar. Þess vegna finnst mér, í Ijósi þess sem hér
er sagt, gegna furðu að orka þeirra sem mest hafa
sig í frammi skuli frekar vera eytt í að beijast
gegn kvótakerfinu í heild í stað þess að berjast
gegn göllum þess, sérstaklega þegar þess er gætt
að það er ekki boðið upp á annan valkost. Ég sé
ekki aðra skýringu á því en að aflaleysi og sú óár-
an sem því er samfara hafi valdið múgsefjun af
áður óþekktri stærðargráðu hér á landi, sem veld-
ur því að rök mega sín einskis. Á þau er ekki
hlustað og um þau er ekki hugsað. Ályktun
flokksstjómar Alþýðuflokksins sem kynnt var í
dag bendir að minnsta kosti til þess.
Veiðar smábáta
Það er mikill misskilningur hjá Emi Pálssyni
að ég hafi verið með veiðar smábáta í huga í upp-
hafsorðum mínum í fyrmefndri grein. Ég hef al-
veg trú á þvf að rekstur smábáta sé hagkvæmur
og sá útgerðarflokkur hafi alla möguleika á að
spjara sig í samkeppni við aðra útgerðarflokka.
Ég hef líka trú á því að rétt sé að auka heimildir
smábáta umfram það sem núverandi lög kveða á
um. Ég stóð að því ásamt öðmm félögum flokks-
ins í tvíhöfðanefndinni að gera þessum útgerðar-
flokki hærra undir höfði en kveður á um í núver-
andi lögum, og þeir sem hafa kynnt sér skýrslu
tvíhöfðanefndar hafa komist að því að í nefnd-
inni var ágreiningur um hvort ekki væri gengið
of langt í því tilliti. Ég tel líka að fyrir trillukarla
sem afla vel sé það mikilvægt að geta bætt við
veiðiheimildir sínar með kaupum á kvóta og því
séu þeir sem atvinnu hafa af trilluveiðum miklu
betur setlir í kvótakerfi en banndagakerfi. Hinir
sem hafa trilluveiðar að tómstundastarfi kemur
úthlutaðir sóknaidagar kannski betur og ein-
hvem veginn finnst mér að þeir hafi meiri.áhrif á
áherslur Landsambands smábátaeigenda en hinir
sem stunda trilluveiðar sem aðalstarf. Tvær at-
hugasemdir verð ég hins vegar að gera við mál-
flutning Amars Pálssonar. Annars vegar tek ég
ekki undir það að veiðar smábáta hafi engin áhrif
á hvað öðmm er úthlutað. Heildaraflamagnið er
ákveðið og síðan verður að draga frá þann afla
sem áætla má að veiðist utan aflamarks áður en
afla er skipt á milli hinna. Það er alveg sama
hvaða orð em höfðu um þetta og hvaða form er á
úthlutuninni. Þessu getur ekki á annan hátt verið
varið. Hitt tek ég heldur ekki undir þegar Öm
Pálsson segir að aukinn afli smábáta sé tekin út á
landi. í skýrslu tvíhöfðanefndar kemur fram að
Qölgun smábáta hefur orðið mest á Reykjavíkur-
svæðinu. Vægi þess svæðis í afla er því að aukast
vegna afla smábáta en veiðiheimildir lands-
byggðarinnar að minnka. Það em því veigalítil
rök fyrir auknum veiðiheimildum smábáta að
þær auki hag landsbyggðarinnar.
Staða okkar í sjávarútvegsmálum
Umræður um sjávarútvegsmál á Islandi hafa
verið afar einhæfar. Aðgerðir okkar í sjávarút-
vegsmálum hafa einkennst af því að við emm
veiðiþjóð og kunnum lítið annað. Áhersla á rann-
sóknir og nýsköpun er til dæmis svo li'til að við
skipum okkur helst á bekk með Tyrklandi og
Portúgal, sem við að öðm leyti bemm okkur lítt
saman við í efnahagslegu tilliti. Ég deili þeirri
skoðun með Emi Pálssyni að kaup frystitogara
hafa farið langt fram úr því sem skynsamlegt er
og ég er sannfærður um að stærðardreifing flot-
ans er röng. Ég er hins vegar einnig sannfærður
um að við komum ekki til með að geta haldið
uppi þeim lífskjömm sem við höfum vanist hér á
landi nema að við náum að takmarka veiðar hér
við land í samræmi við afrakstursgetu fiskistofn-
anna, að við náum að reka veiðamar á eins hag-
kvæman hátt og unnt er, að við getum tryggt
frekari öflun hráefnis með fiskeldi og að við auk-
um vinnsluvirði sjávarafiirða. Umræður um sjáv-
arútveg hafa ekki tekið mið af þessu og sú maka-
lausa ályktun sem samþykkt var á flokkstjómar-
fundi flokksins í dag gefúr ekki miklar vonir um
að Alþýðuflokkurinn gefi tón sem nýtist sem
veganesti inn í firamtíðina. Svo bregðast krosstré
sem önnur tré. Hvers má þá að vænta af öðmm
flokkum fyrst Alþýðuflokkurinn bregst svona?
Akureyri, 29.janúar, 1994
PS. Ég vil taka það fram að þrátt fyrir að ég
gegni stöðu framkvæmdastjóra Éélags rækju- og
hörpudiskframleiðenda em skoðanir þær sem ég
hér set ffam og hef sett fram í Alþýðublaðinu að
undanfömu mínar eigin en ekki féíagsins.
Höfundur er sjávarútvegsfræöingur
og framkvæmdastjóri
Félags rækju- og hörpudiskframleiðenda.