Alþýðublaðið - 16.02.1994, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 16. febrúar 1994
UMRÆÐAN
ALÞÝÐUBLAÐIÐ 7
PALLBORÐIÐ: Jón Eggcrt Guðmundsson
/
Á þessari mynd má sjá jarövegseyðingu á íslandi samkvœmt úttekt OECD á stöðu umhverfismála á íslandi. Til glöggvunar má
geta þess að stóru punktarnir á kortinu tákna sand á hreyfingu, skástrikin tákna sérstaklega mikla jarðvegseyðingu og litlu, þéttu
punktarnir tákna nakið eða bert land.
JÓN EGGERT GUÐMUNDSSON:
„Síðan sauðkindin kom til landsins
hefur íslenskur gróður verið á
hraðri niðurleið. Þáttur mannsins
hefur verið mikill í þessari gróður-
eyðingu því hann byrjaði á því að
höggva niður skóglendi til þess gera
betra beitarland fyrir sauðkindina
og einnig til þess að safna eldiviði til
hitunar híbýla sinna.
Það sem getur komið í veg fyrir
þessa miklu gróðureyðingu er ekki
eingöngu að reyna að bæta hana
með ræktun heldur miklu fremur
með niðurskurði búfjár og skipu-
lagðri beitarstjórnun.
Það hefur verið rætt um niðurskurð
búfjár og skipulagða beitarstjórnun
í fjöldamörg ár, en það sem stendur í
veginum fyrir raunverulegum ár-
angri á þessu sviði, er sá vandi sem
hvílir á stjórnmálamönnum; at-
kvæði gilda meira úti á landi en í
höfuðborginni.“
Á íslandi var land hulið
við landnám með um
25% skóglendi og yfir
50% af landinu var gras-
lendi. Nú eru þessar tölur
miklu lægri og hlutfall á
milli gróðurlendis og
auðnar er enn að aukast,
þrátt fyrir geysilegt átak
Landgræðslunnar, Skóg-
ræktar ríkisins og fleiri
samtaka, til þess að
minnka það.
Hlutverk
hitastigs
Með rannsóknum á
plöntusteingervingum og
jarðfræðilegum rann-
sóknunt er nú hægt að sjá
hvemig veður hefur verið
fyrir landnám og einnig
hvemig gróðurfar hefur
verið á hinum ýmsu tím-
um.
Á þennan hátt er búið
að finna það út, að gróð-
urinn hefur verið hér eins,
í töluverðan tíma áður en
landnám hófst. Þannig
sést að hitastig hefur lítið
eða ekkert að segja um
eyðingu skóglendis hér á
landi.
Maðurinn og
sauðkindin
Eini ákveðni þátturinn
sem hægt er að benda á
sem orsök góðureyðingar
er maðurinn sjálfur og
sauðkindin sem fyrstu
íbúamir tóku með sér til
Islands.
Sfðan sauðkindin kom
til landsins hefur íslensk-
ur gróður verið á hraðri
niðurleið. Þáttur manns-
ins hefur verið mikill í
þessari gróðureyðingu því
hann byijaði á því að
höggva niður skóglendi til
þess gera betra beitarland
fyrir sauðkindina og einn-
ig til þess að safna eldi-
viði til hitunar híbýla
sinna.
Það sem getur komið í
veg fyrir þessa miklu
gróðureyðingu er ekki
eingöngu að reyna að
bæta hana með ræktun
heldur miklu fremur með
niðurskurði búfjár og
skipulagðri beitarstjórn-
un.
Brevtt vægi
atkvæða
Það hefur verið rætt um
niðurskurð búfjár og
skipulagða beitarstjómun
í fjöldamörg ár, en það
sem stendur í veginum
fyrir raunverulegum ár-
angri á þessu sviði, er sá
vandi sem hvílir á stjóm-
málamönnum; atkvæði
gilda meira úti á landi en í
höfuðborginni.
Þetta gerir það að verk-
um að stjómmálamenn-
imir reyna halda bændunr
góðum til að halda í at-
kvæði sín. Á meðan þetta
kerfi er eins og það er, þá
er vandi á ferðum, og
mjög hæpið að hægt verði
að bjarga gróðri landsins
frá því að verða étinn, og
landið látið fjúka buri.
En athugum eina mikil-
væga staðreynd: Allt þetta
getur lagast með breyttu
vægi atkvæða frá því sem
það er í dag.
Hveriir eru
sökudólgarnir?
Fram til þessa höfum
horft allt of mikið á söku-
dólga í þessu gróðureyð-
ingarmáli. Eiginlega er-
uin við öll sökudólgar í
þessum máli - en ekki
bændur einir sér, því það
vissi engin um þennan
skaða fyrr en hann var
orðinn of mikill.
Við eigum að horfa til
framtíðar og leysa vanda-
málið á framtíðargmnd-
velli og leggja ntesta
áherslu á beitarstjómun
búfjár, hvort það em
sauðkindur eða hestar.
Hættum að reyna klína
ástandinu á ákveðnar per-
sónur eða hagsmunahópa,
tökum frekar höndunt
saman og gemm eitthvað
í málinu.
íslensk
náttúra
íslensk náttúra er það
sem við Islendingar get-
um stært okkur af. Hún
hefur gert land okkar að
vinsælum ferðamanna-
stað í gegnum árin og á
eflir að laða fleiri ferða-
menn að þegar fram líða
stundir og rétt verður
haldið á markaðsetningar-
spilunum.
Það sem útlendingar
sækjast eftir þegar þeir
vilja heimsækja Island, er
hrein og óspillt náttúra,
sem er að verða óþekkt í
öðmm löndum Evrópu,
þar sem iðnvæðingin hef-
ur náð betri fótfestu en
hér.
Til þess að geta haldið
áfram að markaðssetja
okkur sem þjóð er býr í
hreinu og ómenguðu
landi, þá verðum við að
halda náttúmnni bæði
hreinni og óspilltri.
Óbreytt og
ósnortið
Það sem átt er við með
óspilltri náttúm er að líf-
ríki hennar sé haldið
óbreyttu og ósnortnu.
Margar framkvæmdir
sem gerðar hafa verið
fram til dagsins í dag,
hafa spillt íslenskri nátt-
úm á margan hátt.
Til dæmis hafa mýrar
verið framræstar kringum
allt land og var það að
frumkvæði stjómvalda.
Hver bóndi sem framræsti
mýrlendi og gróf skurði
til að gera beitarland, fékk
til þess peninga.
Friðlýsing
dýrategunaa
En það sem menn
gerðu sér ekki grein fyrir
á þessunt u'ma var að
ýmsar fuglategundir, eins
og til dæmis flórgoðinn,
gerðu hreiður sín í mýr-
lendi. Nú er flórgoðinn
þar af leiðandi í útrýming-
arhættu vegna þess að bú-
ið er að eyðileggja varp-
svæði hans.
Fá varpsvæði em eftir
fyrir þessa fuglategund en
þau fáu sem eftir em, em
nú friðlýst. Nú er unnið í
þessum málum og búið að
friðlýsa fleiri fuglateg-
undir eins og til dæmis
skutulönd, sæuglu, fjöm-
spóa og fleiri.
Friðlýsing íslenskra
dýrategunda í útrýming-
arhættu, er því eitt af þvf
sem við getum gert til
þess að halda landinu
óspilltu. Friðlýsing dýra-
tegunda í útrýmingar-
hættu er þó neyðarúrræði
sem er lagfæring eftir að
skaðinn er skeður.
Umhverfismat
fari fram
Fyrirbyggjandi aðgerð-
ir - forvamir - er það eina
sem dugir sé litið til fram-
tíðar. Það er þess vegna
sem á að gera umhverfis-
mat þegar fyrirtæki em
sett á laggimar og taka til-
lit til umhverfisaðstæðna
á hveiju svæði fyrir sig,
áður en staðsetning fyrir-
tækisins er ákveðin, og
ntinnka þannig áhættuna
á röskun sem bygging
þess getur haft í för með
sér.
Ennfremur eigum við
að leggja fram umhverfis-
mat þegar skipulagsbreyt-
ingar em gerðar á ákveðn-
um svæðum, eins og til
dæmis flugvöllum. Mörg
dæmi em um skipulags-
leysi og röskun vegna
vöntunar á slíkri mati og
oft er ekki hlustað á rétta
aðila þegar ákvarðanir em
teknar og skipulag undir-
búið. Ef við gemm það
ekki þá fer náttúran að
láta á sjá og þá þýðir ekk-
ert fyrir okkur Islendinga
að markaðssetja ísland
sem óspillt land.
Lífræn
ræktun
Jafnframt má benda á
röskun og beitarstjómun í
sambandi við reglur um
lífræna ræktun. Lífræn
ræktun, er ræktun sem sett
em mjög ströng skilyrði.
Þar má nefna að lífræn
ræktun verður að uppfylla
þær kröfur að landbúnað-
urinn sé án alls ónáttúm-
legs áburðar.
En það er ekki það eina
sem felst í lífrænni rækt-
un. Það sem felst einnig í
henni er að uppfylla þarf
ströng skilyrði um að
jarðröskun eigi sér ekki
stað þegar fé er haft á beit
og að fullrar beitarstjóm-
unar sé gætt. Þess vegna
verða bændur og stjóm-
völd að fullmóta skipulag,
um hvemig beit á að eiga
sér stað, því annars getum
við ekki gengið inn í
lukkupott lífrænnar rækt-
unar.
Höfundur er varaformaður
umhverfismálanefndar
Sambands ungra
jafnaðarmanna og nemi í
líffræði við Háskóla íslands.
RSK
RÍKISSKATTSTJÓRI
Hjá embætti ríkisskattstjóra leitum við eftir duglegum,
fjölhæfum og liprum starfsmönnum í eftirtalin störf:
Ritari
og
afgreiðslufulltrúi
á þjónustusviði
í starfi ritara er gert ráð fyrir góðri tölvuþekkingu með áherslu
á ritvinnslu (Word) auk annarra almennra ritarastarfa sem
skiptast á ýmis svið embættisins eftir þörfum.
Starf afgreiðslufulltrúa felst meðal annars í afgreiðslu
skattkorta, afleysingum í móttöku og á síma auk annarra
tilfallandi starfa.
Bæði störfin eru fjölbreytt og aðstaða góð.
Umsóknir sendist embætti ríkisskattstjóra,
Laugavegi 166, 150 Reykjavík, fyrir 21. febrúar nk.
MALEFNIN RAÐA!
Málefnahópur um
fjölskyldu- og
velferðarmál
Málefnahópur Alþýðuflokksins um fjölskyldu- og vel-
ferðarmál kemur saman til fundar í Rósinni við Hverf-
isgötu í Reykjavík, mánudaginn 21. febrúar klukkan
17.00.
Vertu með og hafðu áhrif á jafnaðarstefnuna.
FJ ÖLMENNUM!!!
Oddvitar.
ALÞYÐUFLOKKURINN AUSTURLANDI
Finidiir í Valaskjálf
á Egilsstöðum
Alþýðuflokkurinn - Jafnaðar-
mannaflokkur íslands - boðar til
fundar á Egilsstöðum.
Fundurinn verður haldinn
fímmtudaginn 17. febrúar í Hótel
Valaskjálf og hefst hann klukkan
20.30.
Á fundinn mætir Rannveig Guð-
mundsdóttir, alþingismaður og
varaformaður Alþýðuflokksins.
Ræðir hún um stöðu flokksins, rík-
isstjórnarsamstartið og landsmálin
almennt.
Einnig mætir á fundinn Sigurður
Eðvarð Arnórsson, erindreki AI-
þýðuflokksins, og ræðir hann um
undirbúning vegna komandi sveit-
arstjórnarkosninga og gerir grein
fyrir ýmsu sem á döfínni er í þeim
efnum.
Rannveig.
Sigurður Eðvarð.
Jafnaðarmenn á Austfjiirðum eru eindregið hvattir til að
mæta og eiga kvöldstund með þessum gestum, bera fram
fyrirspurnir og nota þetta tækifæri sem gefst heima í héraði
til almennra skoðanaskipta um flokksstarfíð.
Framkvœmdastjórn Alþýðuflokksins -
Jafnaðarmannaflokks íslands.