Alþýðublaðið - 13.09.1994, Blaðsíða 2

2 ALÞÝÐUBLAÐIÐ
UMRÆÐA
Þriðjudagur 13. september 1994
MMÐURIIÐIÐ
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Ritstjóri: Sigurður Tómas Björgvinsson
Setning og umbrot: Alprent hf.
Prentun: Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Sími: 625566 - Fax: 629244
Áskriftarverð kr. 1.400 á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 140
Morgunblaðið
hrósar formanni
Framsóknar
Leiðari Morgunblaðsins síðastliðinn sunnudag var einkar at-
hyglisverður. Forystugrein blaðsins fjallaði um nýjar áherslur
hins nýja formanns Framsóknarflokksins, Halldórs Ásgríms-
sonar. Vitnað er í ræðu Halldórs sem hann hélt á alþjóðaþingi
frjálslyndra flokka sem lauk í Reykjavík um síðustu helgi. Hall-
dóri er hælt um hvert reipi, ræða hans er sögð „bera vott um al-
þjóðlega yfirsýn“, Halldór hafi „tekið mun jákvæðari afstöðu til
aðildar Islands að Evrópska efnahagssvæðinu en forveri hans
Steingrímur Hermannsson gerði“ og að Halldór hafi fagnað sér-
staklega starfsemi Atlantshafsbandalagsins. Ekki er þó lofinu
lokið, því Morgunblaðið segir að „athyglisverðasti kafli ræðu
hans (það er Halldórs) fjallaði um utanríkisviðskipti“. Á eftir
fylgir löng tilvitnun í ræðu Halldórs þar sem formaður Fram-
sóknarflokksins lofar fijálsa verslun og segir ívilnanir í þágu
sérhagsmunahópa og ósamkeppnishæfra atvinnugreina í hinum
iðnvæddu löndum standa í vegi fyrir hagvexti og baráttunni
gegn atvinnuleysi og fátækt.
Morgunbiaðið segir réttilega að þessi ummæli Halldórs séu
mjög athyglisverð þar sem þau komi af vörum formanns stjóm-
málaflokks sem „um áratuga skeið hefur staðið vörð um sér-
hagsmuni í landbúnaði og öðrum ósamkeppnishæfum atvinnu-
greinum og rekið stefnu ríkisafskipta, verslunarhafta og mið-
stýringar á mörgum sviðum“. Síðan segir í forystugrein blaðs-
ins að ljóst sé að nýr formaður Framsóknarflokksins hyggist
sveigja flokkinn í átt til fijálslyndari stefnu sem ekki sé í takt
við „félagshyggju“ íslenskra vinstri manna í Alþýðubandalagi
eða Kvennalista.
Það þarf ekki ýkja mikla æfingu í túlkun kremlarlógíu Morg-
unblaðsins til að sjá hvaða fískur liggur hér undir steini. Blaðið
er ekki aðeins að benda sakleysislega á hið augljósa, að áhersl-
ur Halldórs Ásgrímssonar eru sýnu fijálslyndari en áherslur for-
vera hans í formannsstóli framsóknar. Það vissi hvert manns-
bam á landinu og þurfti ekki Morgunblaðsleiðara til. Duldu
skilaboðin í leiðara Morgunblaðsins em að dusta rykið af fram-
sóknarmaddömunni og benda forráðamönnum Sjálfstæðis-
flokksins á það á rósamáli að hér sé hin gamla, góða brúður
komin í leitimar og geti vel notast eina ferðina enn enda munu
brúðkaupsklukkur nýrrar samsteypustjómar hringja á vori kom-
anda. Og maddaman meira að segja farin að brosa út í hægra
líkt og Jónas frá Hriflu forðum þegar hann byijaði fyrstu til-
burðina í að stíga pólitískan menúett við erkifjanda sinn, Ólaf
Thors, formann Sjálfstæðisflokksins.
Framsóknarflokkurinn hefur allt frá stríðsámm spilað jafnt til
hægri sem vinstri. Þannig hefur flokkurinn skilgreint sig sem
miðjuflokk, aðrir hafa viljað kalla áherslur hans hentistefnu.
Það em vissulega nýmæli ef flokkurinn er orðinn fijálslyndur
flokkur. Því það hefiir hann aldrei verið. Það sem einkennt hef-
ur stefnu og áherslur Framsóknarflokksins fyrr og nú, em ein-
mitt barátta fyrir sérhagsmunum fárra, mikil ríkisafskipti, versl-
unarhöft og mikið óftjálslyndi og ójöfnuður.
Það þarf mikið að hafa gerst ef þessar áherslur em nú allar út
af borðinu. Vissulega er SÍS fallið, vissulega hafa bændur tekið
völdin af framsókn og stýra sínum málum nú til farsællar fram-
tíðar af hyggjuviti og raunsæi og vissulega verður framsókn að
hasla sér völl í þéttbýli ef hann á að eiga framtíð fyrir sér. En
halda leiðarahöfúndar Morgunblaðsins virkilega að það gerist á
einni nóttu? Halda menn í alvöru að þingflokkur framsóknar
sem mætir til leiks að loknum þingkosningum á næsta ári, verði
eintómir talsmenn opinna verslunarhátta, fylgjendur GATT,
andstæðingar ríkisumsvifa og baráttumenn óheftrar og fijálsrar
samkeppni á öllum sviðum þjóðlífsins? Ef svo verður mega nú-
verandi stjómarflokkar fara að vara sig á pólitískri samkeppni
um hylli kjósenda.
„Hæsti smábáturínn í Grímsey er Óli Bjarnason, sem
er á krókaleyfi. Það sem af er árinu er hann búinn að
fiska á fjórða hundrað tonn og það er mál manna
í eyjunni að þó eigandi hans legði línuna í baðkarinu
heima hér sér fengi hann í bátinn."
rátt fyrir bjartviðri og
góðar gæftir hrannast
enn í dökkan bakkann
hvað varðar álit vísindamanna á
ástandi þorskstofnsins.
Síðasti seiðarannsóknaleið-
angur Hafrannsóknastofnunar
bendir til að enn einn lélegur
árgangur sé í farvatninu. Gagn-
rýnisraddir á þær niðurstöður
hafa þegar heyrst og sjómenn-
imir á grunnslóðinni segjast
margir hveijir hvorki skilja upp
né niður í því hvemig það geti
verið að ekkert sé til af þorski
þegar fiskeríið gangi betur en
oftast áður.
Hörku fískerí
í Grímsey
Fáir ef nokkrir staðir á land-
inu em jafn háðir smábátaút-
gerðinni og þar með gmnnslóð-
arfiskeríinu og Grímsey. Þessi
útvörður í norðri býður enda
vart upp á að önnur útgerð sé
þar stunduð, vegna hafnarað-
stöðu. Hún hefur þó verið stór-
um bætt frá því sem áður var
og þurfa Grímseyingar ekki
lengur að leggja bátum sínum
út á legur vegna aðstöðuleysis.
Trillukarlamir í Grímsey hafa
verið að gera það gott á þessu
ári. Fiskerí hefur gengið betur
en þeir hafa lengi átt að venjast
og er þá nokkm til jafnað. Fyrst
og fremst hefur línan verið að
gefa, en heldur hefur gengið
verr á færin.
Aðstöðuleysi Grímseyinga til
Iínuveiða hefur gert það að
verkum að til skamms tíma áttu
þeir ekki hægt um vik með slík-
an veiðiskap. Frystiaðstaða var
og er ekki fyrir hendi til
geymslu á línunni. Hin nýja
tækni, sem sjálfvirkar beim-
ingavélar em, hafa hins vegar
opnað möguleikann til línu-
veiða fyrir karlana og hann hafa
þeir nýtt af miklum krafti.
Þorskurinn hámar
í sig kavíarinn
Þeir Grímseyingar sem fisk-
uðu hvað mest í vetur og vor
lögðu línur sínar síður en svo á
hefðbundnum línuveiðislóðum.
Þeir létu sér detta í hug að
leggja hreinlega yfir grá-
slepputrossumar sem komnar
vom í sjó við Melrákkaslétt-
una Oft hringuðu þeir línuna
ofan á netin þar sem mest lóð-
aði. Svo gmnnt fóm þeir að á
tíðum var dýpið ekki meira en
tveir til þrír faðmar.
Þama bókstaflega rótfiskað-
ist, allt upp í 800 kíló á balami.
Allt var þetta stórþorskur, en
tvennt vakti sérstaka athygli
veiðimannanna. Fyrir það
fyrsta var þessi þorskur ekki í
sérlega góðum holdum, lifrin í
þeim mörgum „eins og svartar
skóreimar“ og hitt að hann var
stútfullur af grásleppuhrognum.
Grásleppukarlar hafa haft
uppi ýmsar skoðanir á því
hveijar séu ástæður þess að
hver vertíðin af annarri bregst í
grásleppunni. f hafinu lifir
vissulega allt hvað af öðm, en
varla bætir það hrygningu grá-
sleppunnar, sé það tilfellið að
þroskurinn hafi uppgötvað
gæði grásleppukavíarsins.
2000 tonn á árinu
Undanfama áratugi hefur
heildarveiði Grímseyinga verið
á bilinu 1500 til 2000 tonn,
mestmegnis þorskur. Það sem
af er árinu er veiðin komin í um
2000 tonn.
Mikið hefur verið um að-
komubáta í sumar sem lyft hafa
þessari tölu og eins hefur Jón
Ásbjörnsson, fiskverkandi í
Reykjavík, sett upp fiskverkun í
eyjunni sem laðað hefur bátana
að. Um 130 manns era nú bú-
settir í eyjunni og er það fjölg-
un, frekar en hitt. Allir ungling-
ar sem vettlingi geta valdið
hafa haft næga atvinnu í fiskin-
um í sumar.
Hæsti smábáturinn í Grímsey
er Óli Bjarnason, sem er á
krókaleyfi. Það sem af er árinu
er hann búinn að fiska á fjórða
hundrað tonn og það er mál
manna í eyjunni að þó eigandi
hans legði línuna í baðkarinu
heima hér sér fengi hann í bát-
inn.
Margur hefur verið þeirrar
skoðunar, að búseta á stöðum
eins og Grímsey, muni
leggjast af innan skamms, en
það er síður en svo hægt að
merkja það á eyjaskeggjum.
Nálægð þeirra við gjöful fiski-
mið heldur fast í mannskapinn
og svo er það eins með þá
sem aðra, ræmr fólksins liggja í
eyjunni og ekki annars staðar.
Grímsey liggur bókstaflega
eins og móðurskip á fiskimið-
unum. Til em frásagnir af því
að fiskur gekk þar svo nálægt
að brimið skolaði honum upp í
kletta og var sá fiskur kallaður
goggfiskur, af skiljanlegum
ástæðum.
Enn þann dag í dag er fiskur-
inn í fjömborðinu. Fyrir nokkm
bilaði hjá einum trillukarlinum
og á meðan viðgerðin fór fram
fékk hann sér nælonlínu og ön-
gul, sem hann beitti og grýtti
þessu fram af gamla bryggju-
hausnum. Á meðan gert var við
bátinn dró hann hátt í 500 kfló
af vænum þorski, þama af
bryggjuhausnum!
En þessi sami trillukarl var
svo eitthvað síðar á leiðinni í
róður. Sem hann sleppti endan-
um tók hann eftir einhveijum
„útlendingum“ sem stóðu á
bryggjunni og íylgdust með.
Til að þeir hefðu nú eitthvað til
að tala um henti hann út endan-
um í einum línubalanum og
byijaði að leggja línuna úr hon-
um sem hann hélt af stað frá
bryggjunni og út úr höfninni.
Seinni partinn kom hann að
aftur og varð þá að draga lín-
una. Á henni var þó nokkuð af
fiski og ekki síst eftir að inn í
höfnina var komið.
En sem hann er að draga síð-
ustu metrana, inni í miðri höfn,
tekur hann eftir ungum syni
sínum sem stóð hágrátandi á
bryggjusporðinum og argaði:
„Pabbi er að veiða alla fiskana
mína!!“