Alþýðublaðið - 13.09.1994, Blaðsíða 4

4 ALÞÝÐUBLAÐIÐ
VELFERÐ
Þriðjudagur 13. september 1994
PALLBORÐ: Ólína Þorvarðardóttir
Útúr*
snúningur
Alþýðu-
blaðsins
Aforsíðu Alþýðublaðs-
ins síðastliðinn föstu-
dag, 9. september, gaf
að líta flennistóran fimm-
dálka uppslátt með bæði yfir-
og undirfyrirsögn sem hljóð-
aði svo: „Jafnaðarmannafé-
lag íslands og Jóhanna Sig-
urðardóttir: FYLGJANDI
AÐILD AÐ EVRÓPUSAM-
BANDINU - segir Ólína
Þorvarðardóttir, einn af odd-
vitum Jafnaðarmannafélags-
ins“.
Daginn áður hafði ég all-
sendis grunlaus yfirfarið við-
tal sem blaðið tók við mig
um úrsögn Jafnaðarmannafé-
lags Islands úr Alþýðu-
flokknum, og birt var annars-
staðar í blaðinu þennan sama
dag. Aðspurð gerði ég þar
stuttlega grein fyrir drögum
að málefnaumræðu til um-
fjöllunar í málefnahópum.
Sagði ég í því sambandi að
félagið væri ekki á móti því
að Jsland kanni aðild að
Evrópusambandinu'1 og
kvaðst „ekki vita til þess að
Jóhanna Sigurðardóttir væri
það heldur" (sjá blaðsíðu 3 í
Alþýðublaðinu 9. septem-
ber). Var ég þar að vísa til ít-
rekaðra ummæla Jóhönnu
þess eíriis að íslendingum
beri að kanna vel kosti og
galla aðildar að Evrópusam-
bandinu, áður en umsókn
komist á dagskrá.
Þessi afstaða Jóhönnu hélt
ég að öllum Alþýðuflokks-
mönnum - ekki síst blaða-
mönnum Alþýðublaðsins -
væri fullkomlega ljós og
þarfnaðist ekki frekari skýr-
inga af minni hálfu.
Mér varð því bylt við þeg-
ar ég sá Alþýðublaðið slá
þessum ummælum upp sem
„yfirlýsingu" minni um
stuðning Jóhönnu Sigurð-
ardóttur við Evrópusam-
bandið. Sú málsmeðferð
orkar mjög tvímælis enda
vægast sagt óhefðbundin
vinnubrögð að vitna til orða
þriðja aðila og nota þau (í
þessu tilfelli ranglega) sem
heimild fyrir fullyrðingum
um skoðanir stjómmála-
manna. Þama var ekki aðeins
lagt ranglega út af orðum
viðmælanda, heldur voru Jó-
hönnu Sigurðardóttur gerð
upp sinnaskipti sem aldrei
„Það hryggir
migað
þama skuli
hafa orðið
svo bráð
breyting á
áralöngum
trúnaði og
góðum
samskiptum
mínum
við Alþýðu-
blaðið."
hafa orðið, án þess að blaðið
bæri ummæli sín undir
hana sjálfa. Um leið og ég
mótmæli þessum vinnu-
brögðum hlýt ég að hugleiða
hvað liggi að baki. Það
hryggir mig að þama skuli
hafa orðið svo bráð breyting
á áralöngum trúnaði og góð-
um samskiptum mínum við
Alþýðublaðið.
I sömu ífétt er einnig full-
yrt að ég sé „einn helsti
hvatamaður að sérffamboði
Jóhönnu". Ég vek á því at-
hygli að blaðinu var í lófa
lagið að spyija mig um sann-
leiksgildi þieirrar staðhæfing-
ar, en gerði það ekki.
Með vinsemd.
Leturbreytingar erv höfundar.
MÞYÐUBLMD
PALLBORÐ: Ólafur Ólafsson
Þversögn
velferðarkerfisins
Það virðist vera innbyggt í
tiyggingakerfi vestrænna
landa að tryggingabæmr
gagnist betur þeim sem em í
hærri launaflokkum en þeim
sem em í þeim lægri.
Þessum áhrifum er ekki unnt
að lýsa með því að þeir ríku
verði ríkari og þeir fátæku fá-
tækari. Það er of yfirborðsleg
lýsing því að fyrirbærið tengist
sérstaklega tryggingakerfinu og
hvemig það gagnast fólki. 1-2
Aðaltilgangur tryggingabóta
er að styðja við bakið á lág-
tekjufólki og gera öllum kleift
að njóta þjónustu til dæmis
læknis, vistunar á sjúkrahúsum,
meðal annars á hátæknisviði, fá
aðstoð á ellidögum, barnabæt-
ur, foreldraaðstoð, greiðslu fyr-
ir veikindafjarvistir, tíma-
bundna örorku og fleira.3
Ójöfn skipting
Við nánari athugun á hvemig
samfélagslegur stuðningur
dreifist milli stétta kemur í ljós
að dreifingin er misjöfn þó að
takið sé tillit til skattgreiðslna.4
Skólavist: Böm er koma frá
fjölskyldum með hærri launa-
tekjur stunda yfirleitt lengra
nám og fá því meiri stuðning í
þessum efnum en böm lág-
launafólks, sem oft á tíðum
veija skemmri tíma í skólavist.5
Veikindafjarvistir: Mun auð-
veldara er fyrir fólk í hærri
tekjuflokkum að vera frá vinnu
„Sú spuming
hefur vaknað
hvort tilfinning
fyrir samhjálp
og
samábyrgð
fari minnkandi
r
i
þjóðfélaginu."
enda minna eftirleit með veik-
indafjarvistum þeirra en með
fjarvistun þeirra er búa við
lægri tekjur.
Fceðingarorlof: Konur í
hærri launaflokkum njóta yfir-
leitt lengra fæðingarorlofs en
kona úr lægri launaflokkum. Á
Islandi er þó ekki munur í
þessu tilliti.
Sjúkdómar: Þó að fólk úr
lægri launaflokkum þjáist
meira af langvinnum sjúkdóm-
um, enda dánartíðni þeirra
hærri, en fólks i hærri launa-
flokkum em komur til lækna og
sjúkrahúslegur svipaðar úr báð-
um hópum, samanber rannsókn
frá Islandi.6 Ástæðan er trúlega
sú að fólk í hærri launaflokkum
er betur menntað og þekkir bet-
ur á ,Jcerfið“ en láglaunafólk.
Ellilífeyrisaldur: Fólk úr
hærri launaflokkum getur yfir-
leitt hætt virkri vinnuþátttöku
og farið á eftirlaun fyrr en fólk
úr lægri launaflokkum. Það lifir
lengur og fær hlutfallslega
stærri hlut af lífeyrisgreiðslum
en láglaunafólkið.
Lokaorð
Það er vel þekkt staðreynd að
þörfin fyrir menntun og þjón-
ustu eykst í réttu hlutfalli við
tekjur fólks. í háskólum Vest-
urlanda fjölgar þeim er koma
frá menntamanna- og efna-
heimilum og hafa síður kynnst
högum þeirra er vinna ófagleg
erfið störf. Sú spuming hefur
vaknað hvort tilfinning fyrir
samhjálp og samábyrgð fari
minnkandi í þjóðfélaginu. Til-
finningin fyrir samábyrgð og
samhjálp fær næringu úr dag-
legum samskiptum fólks en
síður úr köldum hugmynda-
fræðilegum heimi. Er þama að
leita skýringa á minnkandi
samábyrgð og vaxandi eigin-
gimi? En nokkur merki má sjá
þessa í dag. Að áliti ýmsra virð-
ist meðal annars nokkur hópur
menntamanna falla í þennan
flokk. Við nánari úttekt á vel-
ferð á Islandi og við tillögugerð
til framtíðar í þessu efni er
nauðsynlegt að skoða þetta
mál. Er til að mynda auðveld-
ara að fá stuðning til niður-
skurðar á samhjálp til láglauna-
fólks samanber fækkun hrein-
gemingakvenna en að draga úr
samhjálp við miðstétta- og há-
launafólk?
Heimildir:
1-2. H. Deleek. The Mattheus effect in
health care in OECD Measuring Health
Care 1960-1983. Paris 1985.
3. Piven F. anda Cloward RA. Regulat-
ing the Poor. Second Vintage Edition,
October 1993.
4. Aron HJ: Demographic Effects on the
Equity of Social Security Benefits. I.M.
Feldstein & R Imman. The Economics
of Public Services. Mc Millan 1977.
5. Ólafur Ólafsson: Útgáfa læknisvott-
orða. Fréttabréf lækna 1994.
6. Ólafur Ólafsson: Félagslæknisfræði-
legir þættir i rannsóknum Hjarfavemdar
1967-1991. Reykjavik 1994.
Höfundur er landlæknir.
IÐNAÐAR- OG VÐSKIPTARAÐUNEYTI hafa gefið út
kynningarbæklinginn „Fjölþjóðlegar lánastofnanir
og íslensk fyrirtæki":
Nauðsynleg útgáfa
Iðnaðar- og viðskiptaráðu-
neyti hafa gefið út kynning-
arbækling með upplýsingum
fyrir íslensk fyrirtæki um
nokkrar fjölþjóðlegar lánastofn-
anir sem ísland á aðild að.
Bæklingurinn er gefmn út í
framhaldi af opnum fundi sem
ráðuneytið gekkst fyrir í maí á
þessu ári í samstarfi við Sam-
tök iðnaðarins og Vinnuveit-
endasamband Islands. A fund-
inum kynntu fúlltrúar þessara
stofnana starfssvið þeirra, skil-
yrði fyrir lánum og styrkjum,
hvemig staðið skuli að um-
sóknum, hvert umsóknir skuli
sendar og nöfn tengiliða.
Af þátttöku á fundinum að
dæma hafa fyrirtæki mikinn
áhuga á upplýsingum af þessu
tagi. Því var talin ástæða til að
taka saman kynningarbækling
um starfsemi þeirra stofnana
sem kynntar vom á fundinum.

FJÖLÞJÓÐLEGAR
LÁNASTOFNANIR
OG
ÍSLENSK FYRIRTÆKI
ÍÐNADAR- OO VlDSKIPTARAnUNEYTI
ÁCÚST 1994
Þær vom Norræni fjárfestinga-
bankinn, Norræni
verkefnaútflutn-
ingssjóðurinn,
Norræni þróunar-
sjóðurinn, Lána-
sjóður Vestur-
Norðurlanda,
Endurreisnar- og
þróunarbanki
Evrópu og Fjár-
festingabanki
Evrópu. Auk þess
hefur verið bætti
við upplýsingum
um Alþjóðabank-
ann, Iðnþróunar-
sjóð Portúgals og
Þróunarsjóð
EFTA.
í tilkynningu
sem ráðuneytin
sendu út í tilefni
af útgáfunni er
sérstök athygli
vakin á að í sum-
um tilvikum eigi íslensk fyrir-
tæki ekki rétt á fyrirgreiðslu
vegna verkefna hér á landi
vegna þess að starfssvæði við-
komandi lánastofnunar er utan
Norðurlandanna. Sem dæmi
um þetta má nefna að Evrópu-
bankinn fjármagnar einvörð-
ungu verkefni í Austur-Evrópu,
Iðnþróunarsjóður Portúgals í
Portúgal og Þróunarsjóður
EFTA fjármagna verkefni á
jaðarsvæðum innan Evrópu-
sambandsins. í þeim tilvikum
eiga hinsvegar oft dótturfélög
íslenskra fyrirtækja á starfs-
svæði viðkomandi lánastofnun-
ar rétt á fyrirgreiðslu svo og
þarlendir samstarfsaðilar ís-
lensku fyrirtækjanna.
Nánari upplýsingar um bæk-
linginn og málefni honum
tengd veitir Finnur Svein-
björnsson skrifstofustjóri í
síma 91- 609070.